10-Маъруза. Стандартлаштиришнинг мақсад ва вазифалари. Режа

---

10-Маъруза. Стандартлаштириш. Стандартлаштиришнинг мақсад 
ва вазифалари. 
Режа. 
10.1. Стандартлаштириш ҳақида. ―Стандартлаштириш тўғрисида‖ 
Ўзбекистон Республикаси Қонуни. 
10.2. Стандартлаштиришнинг мақсад ва вазифалари. 
10.3. Стандартлаштириш бўйича асосий атамалар ва тушунчалар. 
10.4. Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш хизмати. 
Таянч 
сўзлар: 
стандарт, 
техникавий 
шарт, 
стандартлаштириш, 
стандартлаштириш объекти, меъѐрий ҳужжат.
 
10.1. Стандартлаштириш ҳақида
Фараз қилайлик, энди дам олай деб, дам олиш хонасига кириб, чироқни 
ѐққан эдик, лип этиб ѐнди-ю, ўчди. Нима қиламиз? Дархол бошқа 
лампочкани олиб, алмаштирамиз. Хўш, буни нимаси ғайри табиий? Сиз 
бунда куйган лампочкани ўрнига бошқаси айнан, ҳам кучланиш бўйича, ҳам 
қуввати бўйича, ҳам ўлчамлари бўйича тўғри келишини остида қанчалар 
инсон меҳнати ѐтганлигини ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? 
Одатда биз стандарт бўйича деган иборани кўп ишлатамиз. 
Хўш стандарт нима? Стандарт сўзи инглизча ―Standart‖ сўздан олинган 
бўлиб, меъѐр, ўлчам, андоза деган маъноларни билдириб меъѐрий ҳужжат 
номи билан юритилади. Стандарт - бу кўпчилик манфаатдор томонлар
келишуви асосида ишлаб чиқилган ва маълум соҳаларда энг мақбул 
даражали тартиблаштиришга йўналтирилган ҳамда фаолиятнинг ҳар хил 
турларига ёки натижаларига тегишли бўлган умумий ва такрор 
қўлланиладиган қоидалар, умумий қонун-қоидалар, тавсифлар, талаблар ва 
усуллар белгиланган ва тан олинган идора томонидан тасдиқланган меъёрий 
ҳужжатдир. 
Стандартлар фан, техника ва тажрибаларнинг умумлаштирилган 
натижала-рига асосланган ва жамият учун юқори даражадаги фойдага 
эришишга йўналтирилган бўлиши керак. 
Стандартлар даражасига қараб, ҳалқаро, минтақавий давлатлараро, 
миллий ва корхона миқѐсида фаолият кўрсатади. 
Давлат стандартлари маҳсулотни ишлаб чиқиш ва уни ишлаб 
чиқаришга қўйиш босқичида янги маҳсулотларнинг юқори сифатли 
турларини яратиш ва ўзлаштиришни тезлаштиришга, ишлаб чиқарувчи, 
тайѐрловчи ва истеъмолчи ораларидаги муносабатларни яхшилашга 
йўналтирилган. 
Стандартлаштириш тизими янги буюмга ўз вақтида юқори сифатли 
лойиҳа - конструкторлик ҳужжатлар бериш, корхонанинг янги маҳсулотини 
берилган сифат кўрсаткичларига асосан тайѐрлашни ва керак бўлса 
маҳсулотнинг ишлаб чиқаришдан олиб ташлашни белгилайди. 

---

Стандартлаштириш маҳсулот муомалада бўлганида ва сотиш 
босқичларида маҳсулотни жойлаштириш (упаковка) да яхши тартиб ва 
шароитлар яратишга, юклашга ва жойлаштиришга, сақлашга, омборларда 
маҳсулот сифатини бузилмай сақлашга, транспортда олиб юришда, буюмни 
тарқатиш, сотиш ташкилотларига талаблар белгилайди.