10. Maruza. Sanoat zaharlarining inson organizmiga ta’sir etuvchi omillari. Reja

v) elektrlangan va adsorbsion xususiyat. Elektrlanganda chang zarralari aerozolning mustahkamligiga ta’sir qiladi. Neytral changlarga nisbatan bu aerozollarning nafas olish yo‘llarida turib qolishi 2 – 3 barobar yuqori. Yuqori adsorbsion xususiyatga ega bo‘lgan yuzaki gazlar, toksik moddalar molekulalarini o‘z tarkibida ushlab turadi. Bu gazlarga – SO, CH₄, benzopiren va boshqalar kiradi;

g) uchuvchan moddalar. Bu moddalar zahar bug‘larining maksimal konsentratsiyasi va hajmi bilan xarakterlanadi:
T^S=0,12*M*R
Bunda, S – uchuvchanlik mg/l; R – bug‘ning egiluvchanligi, Pa; M – molekulyar massa; T = 273 + t_k – qaynash temperaturasi, ⁰K.

Yuqori uchuvchanlikka ega birikmalar, ishlab chiqarish korxonalarida katta konsentratsiyalarda mavjud bo‘ladi. 200 mg/l konsentratsiyadan yuqori bo‘lgan moddalarning zichligi havoning zichligidan 20% ortiq. Bu moddalarga dixloretan, benzol kiradi. Bug‘ havo aralashmalari tushish tezligi 0.2 m/s ni tashkil etadi. Shuning uchun sanoatdagi uchuvchi zaharlar ishlab chiqarish korxonalarining pastki zonasi qismiga joylashadilar.

Organizm to‘qimalarida taqsimlanishiga qarab, to‘qimalar ichiga singish toksikligiga qarab elektrolitlar va noelektrolitlarga bo‘linadi. Bu klassifikatsiya Lazerevniki hisoblanadi.

Noelektrolitlar, yog‘larda yaxshi eriydi. Ular Oberton va Mayer qonunlariga bo‘ysunadi. Bu qonun quyidagicha: modda xujayralariga qancha tez so‘rilsa, yog‘dagi eruvchanligi shuncha ko‘p bo‘ladi. Yog‘ va suv orasidagi taqsimlanish koffisiyenti ham shunga katta bo‘ladi.

K – tajriba orqali topiladi va quyidagi formuladan foydalaniladi: