10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

І—ІV период элемент атомдарының электрон­дық­ деңгейлерінің құрылысы (электрондық конфигурациялары).

Әртүрлі атомдардың электрондық конфигурацияларын дұрыс бей-нелеу үшін:

• 
  атомдағы электрондардың санын (элементтің атомдық нөміріне
  

тең);

• 
  деңгейлер мен деңгейшелердегі электрон­дардың максимал санын;
  

• 
  деңгейшелер мен орбитальдардың толу ретін білу қажет.
  

1-период элементтері:

Атомның электрондық құрылысы электрондардың энергетикалық деңгейлер бойынша таралып орналасуын көрсетеді. Атомның электрон­ дық формуласы электрондардың деңгейшелерге орналасуын көрсетеді. Атомның электрондық-графиктік формуласы электрондардың орбиталь­ дарға орналасуын және олардың спиндерін сипаттайды.

		Сутек атомы
	K
		1s1
1H	+1			↑
		Сутек атомының
Сутек	1			1s
		электрондық
			Сутек атомының электрондық-
Сутек атомының электрондық		формуласы
құрылысының сызбанұсқасы			графиктік формуласы

Гелий атомының бірінші электрондық қабаты аяқталған, онда 2 электрон бар. Сутек және гелий — s-элементтер, бұл элементтердің s-орбитальдары электрондармен толады.

	K	Гелий атомы
2He	+2	1s2		↑↓
Гелий	2	Гелий атомының	1s
		электрондық	Гелий атомының электрондық-
Гелий атомының электрондық
		формуласы
			графиктік формуласы
құрылысының сызбанұсқасы

36

Всеволод Маврикиевич Клечковский
(1900—1972)

Периодтылық құбылысын физика-математикалық тұрғыдан негіздеді. Атом ядросының өсуі бойынша атомның электрондық конфигурациясының қалыптасуының (n + l) ережесін ұсынды (Клечковский ережесі).

2-период элементтері. Екінші период элементтерінің барлығының бірінші электрондық қабаты толған және электрондары екінші электрондық қабаттың s- және р-орбитальдарын толтырады (алды-мен s-, содан кейін р-). Неон атомының екінші электрондық қабаты 8 электронмен толған. 2-период элементтерінің электрондық қабатының құрылысы, электрондық формуласы және электрондық-графиктік фор-муласы 14-кестеде келтірілген.

14-кесте

2-период элементтері

Элемент таңбасы,

Электрондық

Электрондық

Электрондық-

атомдық нөмірі,

құрылысының

графиктік

формуласы

атауы

сызбанұсқасы

формуласы

1

2

3

4

K L

3Li

↑

+3

1s22s1

↑↓

2s

Литий

2 1

1s

K L

4Be

↑↓

+4

1s22s2

↑↓

2s

Бериллий

2 2

1s

K L

↑

5B

+5

2

2

2p

1

↑↓

2p

Бор

1s

2s

2 3

↑↓

2s

1s

K L

↑

↑

6C

+6

2

2

2p

2

↑↓

2p

Көміртек

1s

2s

2 4

↑↓

2s

1s

37

14-кестенің жалғасы

K L

↑

↑

↑

7^N

+7

2

2

2p

3

↑↓

2p

Азот

1s

2s

2 5

↑↓

2s

1s

K L

↑↓

↑

↑

8^O

+8

2

2

2p

4

↑↓

2p

Оттек

1s

2s

2 6

↑↓

2s

1s

K L

↑↓

↑↓

↑

9F

+9

2

2

2p

5

↑↓

2p

Фтор

1s

2s

2 7

↑↓

2s

1s

K L

↑↓

↑↓

↑↓

10^Ne

+10

2

2

2p

6

↑↓

2p

Неон

1s

2s

2 8

↑↓

2s

1s