10 gapning tuzilishiga ko‘ra turlari. Sodda gap haqida ma’lumot

Fe’l kesim va ot kesim

Kesim barcha mustaqil turkum so’zlar bilan ifodalanishi mumkin. Shunga ko’ra fe’l kesim va ot kesim ajratiladi. Fe’l kesim hamisha sof fe’l – fe’lning tuslangan shakllari bilan ifodalanadi: Men maktabga boraman. Kecha kun qizidi.Obro’ni bolalikdan asra!

Fe’l kesimlar quyidagi ko’rinishlarga ega:
a) sof fe’l kesimlar: Men maktabga boraman;
b) ravishdosh bilan ifodalangan kesim: Uy egasi dasturxonni mehmon oldiga yozguncha, Fotima ham barkashni olib keldi;
d) sifatdosh bilan ifodalangan kesim: It hurar – karvon o’tar. Po’lat xatni kecha yuborgan.
Fe’ldan boshqa so’z turkumlari (ot,sifat, son, olmosh, ravish, taqlid so’z) bilan, shuningdek, fe’lning harakat nomi shakli bilan ifodalangan kesim ot kesim deyiladi.
Ot kesimlar quyidagicha ifodalanadi:
a) ot bilan: Teshaboy ashaddiy dushman-u, siz xizmatini qilayotgan depo xo’jayini do’stmi? Yaxshi ro’zg’or – jannat, yomon ro’zg’or – do’zax;
b) sifat bilan : Usti yaltiroq, ichi qaltiroq;
d) son bilan: Birniki – mingga, mingniki – tumanga. Bu birinchisi. Ikki marta ikki – to’rt;
e) olmosh bilan: Maqsadim – shu. O’zim har joydaman, ko’nglim sandadur. (Qo’shiq);
f) ravish bilan : Sizdan umidim ko’p;
g) modal so’z bilan : Yo’qoling, siz bilan adi-badi aytishishga vaqtim yo’q!
h) harakat nomi bilan : Burchimiz – a’lo o’qish. Chin so’zni yolg’on demak xub emas, dog’i bori chin degulik emas.(A.N.)
i) taqlid so’z: Osmonda yulduzlar g’uj-g’uj.