10-боб. Геодезик таянч тўрлари 10. 1-§. Давлат геодезик таянч тўрлари ва зичлаштириш тўрлари тўғрисида тушунча



Download 1,27 Mb.
bet7/11
Sana08.06.2022
Hajmi1,27 Mb.
#645236
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
10- MA’RUZA (1)

10.11-шакл. Сунъий йўлдошлар туркуми:
а- navstar GPS; б-Глонас



10.12-шакл. Сунъий йўлдошлар туркуми ёрдамида пункт (нуқта) координатасини аниқлаш принципиял схемаси.

Ер сатҳидаги нуқталарнинг координаталарини йўлдошлар ёрдамида аниқлаш йўлдошлардан қабулловчи қурилмаларнинг узоқ­лигини радио дальномер ўлчашлари орқали аниқлашга асосланган.


Агарда 3 та йўлдошларни R1, R2, R3 узоқликлари ўлчанса, (10.12-шакл) йўлдошларни шу вақтдаги координаталари маълум бўлса, у ҳолда чизиқли-фазовий кесиштириш усулида P қaбулловчи қурил­малар турган нуқта координатасини аниқлаш мумкин. Йўлдош­лар­даги соатларни синхрон юрмаслиги оқибатида йўлдошлар орасидаги аниқ­ланган масофалар ҳақиқий масофалардан фарқ қилади. Бундай хато­ликка эга бўлган масофалар “сохта узоқлик” деб номланади. Коорди­наталарни аниқлашда бундай хатоликлардан холи бўлиш учун бир вақтнинг ўзида 4 тадан кам бўлмаган йўлдошларни кузатиш зарур бў­лади. Йўлдошлар ёрдамида координаталарни аниқлаш координата боши Ер массасини марказида бўлган тўғри бурчакли Гринвич фазовий координаталар системасида ишлайди. GPS тизимида дунё геодезик системаси WGS - 84 (Wоrld Gеоdеtic System, 1984 й.) коодинаталар сис­темасидан ГЛОНАСС да П3-90 (параметр земли, 1990 й.) координаталар системасидан фойдалани­лади. Иккала координата сис­темалари бир-биридан мустақил ҳолда юқори аниқликдаги геодезик ва астрономик кузатишлар натижасида қабул қилинган. Бу координата системалари турли эллипсоидларга асосланган ва турли ҳудудлар бў­йича ориентирланган бўлганлиги учун Ер юзасидаги бир нуқтанинг геодезик ва тўғри бурчакли координаталари бир - бирига мос келмайди. Ҳозирда ишлатилаётган замонавий қабулловчи қурилмалар GPS йўл­дошлари билан ишлай­ди. Шу сабабли нуқталар координаталари WGS-84 системасидан олинади[14]. Ҳар бир давлат ўз координата сис­темасига ёки маҳал­лий координата системасига ўтмоқчи бўлса у ҳолда трансфор­мацияловчи дастурдан фойдаланиб координаталар қайта ишланади.
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида 2005–2007 йилларда юқори аниқликдаги йўлдошли геодезик тўри (ЙГТ-0) қурилди. Бошланғич Китоб пунктини ҳисобга олганда у 20 та пунктдан иборат. Китоб пункти дунё космик тўрига киритилганлиги сабабли унинг эфеме­ридаси ҳар суткада Интернетда бериб борилади. ЙГТ - пунктлари (10.13 - шакл) Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бир текисда жойлаш­ти­рилган бўлиб, улардан фойдаланиб топографик - геодезик, кадастр ва ер ўлчаш ишларини бажарилади, геодезик тўрларни зичлаштириш пунктларининг координаталари ҳисобла­нади. Ўзбекистон Республи­каси ҳудудида 1990 йилгача барпо этилган тўрнинг 14145 та пункти мавжуд.






Download 1,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish