10-Biologiya (35-38 mavzular)

BIOLOGIYA 10 SINF 35-42 mavzular

1. Berilgan misollar turning qaysi

mezonlarning nisbiy ekanligini ifodalaydi?
1) karam va turp kariotipi 18 ga teng;
2) erkak va urg‘ochi o‘rdak tashqi qiyofasidagi
farq; 3) suvaraklarning rang jihatdan xonqiziga
taqlid qilishi; 4) odam va shimpanze qonidagi gemoglobin
oqsilining o‘xshashligi; 5) nasldor turlararo duragaylarning mavjudligi
a) biokimyoviy; b) genetik; c) morfologik;
d) fiziologik; e) ekologik
A ) 1 - b; 2 - c; 3 - c ; 4 - a; 5 - d
B) 1 - b; 2 - c; 3 - d; 4 - a; 5 - e
C) 1 - a; 2 - c; 3 - c ; 4 - d; 5 - e
D) 1 - a; 2 - d; 3 - d; 4 - a; 5 - b
2. Qirg'ovullarning yettisoy, murg'ob, yapon kabi
kenja turlarining paydo bo'lishi (a), tur
doirasida yangi populyatsiyalarning paydo
bo'lishi (b) qanday jarayonlarni aks ettiradi?
A) a-divergensiya; b-konvergensiya
B) a-mikroevolyutsiya; b-mikroevolyutsiya
C) a-mikroevolyutsiya; b-makroevolyutsiya
D) a-makroevolyutsiya; b-makroevolyutsiya
3. Quyidagi umurtqasiz organizmalarning muhit
sharoitiga moslanuvchanlik turlari
ogohlantiruvchi rang (I) va mimikriya (II) ga mos
keluvchi javoblar bilan juftlab ko'rsating.
1) chupchikning ingichka novdaga taqlidi;
2) tillaqo'ng'iz qanotining rangi;
3) g'o'ng'illlovchi pashshaning ariga o'xshash
qiyofasi; 4) kakku tuxumining bulbul tuxumiga
o'xshashligi; 5) belyankaning oynasimon kapalakka
o'xshashligi; 6) suvarakning “xonqizi”ga o'xshashligi;
7) baqachanoqning daraxt kurtagiga o'xshashi;
8) ko'lbuqa patlarining qamishni eslatishi
A) I-2,7; II-4 B) I-2; II-3,6
C) I-2,5; II-8 D) I-1; II-3,6
4. Stabillashtiruvchi tanlanishga xos bo'lmagan
xususiyatlarni ko'rsating.
1) yangi turlarning paydo bo'lishiga xizmat
qiladi; 2) o'zgargan muhit sharoitida namoyon bo'ladi;
3) turg'un muhitda yashayotgan
organizmalarning moslanuvchanligini
ta'minlaydi; 4) turg'un muhitda o'zgargan organizmlarning
qirilishiga olib keladi; 5) reaksiya normasini saqlagan organizmlar soni ortadi; 6) reaksiya normasini saqlagan organizmlar
qiriladi
A) 2,4 B) 3,5 C) 3,4 D) 1,6
5. Har xil turga kiruvchi organizmlar
orasidagi kurash (a), organizmlarning
anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga
qarshi kurash (b) shakllari mos ravishda to‘g‘ri
juftlangan javobni aniqlang.
1) kulrang kalamush tomonidan qora
kalmushlarning siqib chiqarilishi;
2) sutemizuvchilarning mavsumiy tullashi;
3) kannibalizm; 4) jigar qurtining qoramolda parazitlik qilishi;
5) kiyiko't va iloq kuz kelishi bilan yer ustki
qismini nobud bo'lishi.
A) a - 5; b - 3 В) a - 1; b - 4
С) a - 1; b - 5 D) a - 3; b - 2
6. Agar piyoz ildiz hujayralarida 16 ta
xromosoma bo'lsa, piyoz urug'i endosperm
hujayralarida mitoz telofazasining oxiridagi
xromosomalar sonini aniqlang.
A) 16 B) 24 C) 8 D) 48

7. To’g’ri fikrlarni aniqlang.

1) geteroploidiya - xromosoma to‘plami
sonining o‘zgarishi;
2) Populatsiya – evolutsiyaning eng kichik,
elementar birligi;
3) poliploidiya – to‘plamdagi ayrim gomologik
xromosoma sonining o‘zgarishi;
4) alohidalanish - bir turga mansub
organizmlarning erkin chatishuvini cheklovchi to‘siq;
5) bir bakteriya hujayrasidagi genetik
materialni ikkinchi bakteriyaga olib o‘tkazish usuli – kopulyatsiya;
A) 1, 5 B) 2, 3 C) 2, 4 D) 4, 5
8. Meva va urug’larida qanotsimon o’simtalar (a) mevalarida ilgak, tikan, tuklar bo’lgan (b) va mevasi sanchuvchi (c) o’simlarni aniqlang.
A) a – sassiqdaraxt; b – ebalak; c – maymunjon
B) a – qayin; b – ittikanak; c – temirtikan
C) a – shumtol; b – aylant; c – qariqiz
D) a – g’o’za; b – sariqchoy; c – ebalak
9. Nuqtalar o'rniga mos javobni tanlang.
Kaptar zoti - …….
A) Leggorn B) Turman
C) Gereford D) Yettisoy
10. Quyonlar va yirtqichlar soni dinamikasining
grafigini tahlil qiling. Quyidagi ma’lumotlardan
to’g’risini toping.

1) Yirtqichlar raqib emas.
2) Yirtqichlarning sonining o’zgarishi yeydigan
oziqning sonidan ortib ketadi
3) 1950 yilda quyonlar soni kamayib ketgan
4) quyonlar soni kam bo’lganda silovsin soni ortadi
5) yirtqichlar oz bo’lsa, quyonlar soni ko’payadi
A) 2,4 B) 2,5 C) 1,3 D) 1,5
11. Harakatlantiruvchi (a), stabillashtiruvchi
(b) tanlanish turlariga mos misollarni aniqlang.
1) otlar oyog'ida uchinchi barmoqning kuchli
rivojlanishning paydo bo'lishi;
2) Chug’urchuq uyasiga 5 tadan ortiq tuxum
qo’ysa, oziq yetishmasligi bolalarining nobud
bo’lishiga sabab bo’ladi;
3) sanoatlashgan markazlarda qayin odimchisi
kapalagining qoramtir formalarini ko’payishi;
4) antibiotiklarga chidamli bakteriyalar paydo
bo'lishi; 5) ayolning urug’langan tuxum hujayrasiga X
xromosomaning yetishmay qolishi;
A) a – 1, 2; b – 3, 4 B) a – 1, 4; b – 2, 5
C) a – 2, 4; b – 3, 5 D) a – 4, 5; b – 2
12. Quyidagi misollarni mutatsiya jarayon (1) va
populatsiya to'lqini (2) biologik hodisalarga
moslang?
a) evolyutsiyaning boshlang’ich materiali
hisoblanadi; b) bu jarayon populyatsiya genofondini
o'zgartiradi; c) kombinativ o’zgaruvchanlik tufayli nasldan naslga beriladi;
d) jarayon oziq-ovqatning ortiqcha yoki
yetishmasligidan kelib chiqadi; e) irsiy o'zgaruvchanlikning asosiy manbayidir;
f) ma'lum bir davriylikka ega;
A) 1 – c, d; 2 – b B) 1 – d, f; 2 – a, e
C) 1 – b, e; 2 – a, d D) 1 – a, b; 2 – b, f
13. Mikroevolutsiya (a) va makroevolutsiya (b)
ni ifoda etuvchi evolutsion o‘zgarishlarni
aniqlang.
1) yangi turlarning paydo bo’lishi;
2) qisqichbaqasimonlardan hasharotlarning
paydo bo'lishi; 3) populyatsiya genofondini o'zgartirishi;
4) kallima kapalagining qanotlari bargga
o’xshash bo’lishi; 5) aromorfoz yoki degeneratsiya yo’nalishidagi
evolutsion o’zgarish; 6) o'rdaklarda barmoqlari orasida pardaning
rivojlanishi;
A) a – 4, 6; b – 2 B) a – 3, 4; b – 1
C) a – 1, 5; b – 6 D) a – 2, 6; b – 5
14. To`g`ri fikrni aniqlang.
A) Organlarning mashq qilmasligi ular
degradatsiyasi (murakkablashuv)ga va yo’qolib
ketishiga sabab bo’ladi.
B) Lamark organik olam evolutsiyasi haqidagi
nazariyaga asos soldi va evolutsiyaning
harakatlantiruvchi kuchlari yashash uchun
kurash, tabiiy tanlanish ekanligini e`tirof etdi
C) Jorj Kyuve Linneydan farqli ravishda
hayvonlarni sistemaga solishda nerv sistemasi
tuzilishiga e’tiborni qaratish lozimligini aytdi.
D) J.Kyuve nerv sistemasi tuzilishiga qarab
barcha hayvonlarni 4 ta guruh (tip) ga ajratdi.
Bular: umurtqalilar, molluskalar, bo’shliqlilar,
shu’lalilar.
15. Baqachanoqning qaysi xususiyatlari turning
morfologik (a) va ekologik (b), mezonlarini
ifodalaydi?
1) lichinkasi parazit hayot kechiradi;
2) chig‘anog‘ining sirti muguz moddadan iborat,
ichki yuzasi har xil rangda tovlanadigan sadaf
bilan qoplangan; 3) tanasi mantiya bilan qoplangan; 4) suv muhitidagi organizmlar bilan oziqlanadi; 5) qon aylanish sistemasi ochiq; 6) voyaga yetganda suv tubida hayot kechiradi;
A) a – 2, 5; b – 1, 4 B) a – 3, 6; b – 2, 5
C) a – 1, 2; b – 5, 6 D) a – 4, 6; b – 2, 5
16. Baqa lichinkasida tashqi jabralarining ichki
jabralariga almashinishi o'zgaruvchanlikning
qaysi turiga misol bo'ladi?
A) genotipik-ontogenetik
B) fenotipik-modifikatsion
C) fenotipik-ontogenetik
D) genotipik-rekombinativ
17. Harakatlanuvchi tanlanishga xos bo'lmagan ma'lumotlar to'g'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang.
1) muhit deyarli o'zgarmagan sharoitda amalga
oshishi; 2) kaynazoy erasi, uchlamchi davrning oxirida
kunlarning kekin sovushi natijasida tuxum
qo'yuvchilar kamayib, yo'ldoshli sutemizuvchilar
xilma-xilligining ortishi;
3) turlar sonining ortib borishi;
4) tur doimiyligining saqlanishi
A) 2,3 B) 1,3 C) 2,4 D) 1,4
18. Barcha organizmlarni tashqi muhit ta'siriga
javob reaksiyasiga qarab guruhlarga bo'lgan
olimni aniqlang.
A) J. Kyuve B) K. Linney
C) J.B. Lamark D) Ch. Darvin
19. To‘g‘ri fikrlarni aniqlang.
1) K. Linney “halokatlar nazariyasi” orqali
hayvonot olamining murakkablashuvini
tushuntirgan; 2) muhit sharoiti o‘zgarmagan mo‘tadil
holatda yangi belgi xossali individlarning
nobud bo‘lishi stabillashtiruvchi tanlanish
natijasi;
3) Hind maynasining chigirtkalar bilan
oziqlanishi tur ichidagi kurash natijasi;
4) mutatsion o‘zgaruvchanlik - evolutsiyaning
boshlang‘ich materiali;
5) mikroevolutsiya turdan yuqori sistematik
birliklardagi evolutsion jarayonlarni ifodalaydi.
A) 3, 5 B) 2, 4 C) 2, 5 D) 1, 3
20. Quyidagi jadvalda "tur mezonlari"ga ta'rif
berilgan bo'lib, tegishli atamani kiritib, bo'sh
katakchani to'ldiring

A) genetik B) morfologik C) etologik D) ekologik
22. Embrion ma'lum izchillikda rivojlanadi
degan fikir qaysi olimga tegishli?
A) Aristotel B) Lukretsiy Kar C) Karl Ber D) K. Linne
23. Quydagi fikirlardan nechtasi to'g'ri?
1) dala va yaylovlarda sudraluvchi ayiqtovonning
uchrashi ekologik mezon;
2) qora kalamushning ikkita qiyofadosh turining
birida 38ta, ikkinchisida 42ta xromosoma borligi
genetic mezon; 3) mutatsiyalar mutatsion o'zgaruvchanlik tufayli nasldan naslga beriladi;
4) K. D. Bempes suniy tanlanish yo'li bilan
yovvoyi hayvonlarni xonakilashtirish
mumkinligini tajriba orqali isbotlab berdi.
A)1 B)2 C)3 D)4
24. Tashqi muxit bevosita (a) va bilvosita (b) tasir
korsatadigan organizmlar to'g'ri keltirilgan javobni
aniqlang.
1) kvaksha 2) tufelka 3) pixta 4) latimeriya
5) ginko biloba; 6) beda
A) a – 3; 6 b – 2; 4 B) a – 2; 3 b – 1; 4
C a – 1; 2 b – 3; 5 D) a – 4; 6 b – 2; 5
25. Darvin tur hili deganda nimani tushungan?
A) turga hos belgi – xossalar yaxshi rivojlangan
organizmlarni
B) sinfga hos belgi – xossalar yaxshi
rivojlanmagan organizmlarni
C) turga hos belgi – xossalar yaxshi
rivojlanmagan organizmlarni
D) sinfga hos belgi – xossalar yaxshi rivojlangan
organizmlarni
26. Jorj Kyuve olib borgan tadqiot sohalarning
qaysilardan taqqoslash metodida foydalaniladi?
A) anatomiya; morfologiya; sistematika
embriologiya
B) paleontologiya; morfologiya; anatomiya;
sistematika
C) sistematika; anatomiya; embriologiya;
paleontologiya
D) embriologiya; morfologiya; paleontologiya;
sistematika; anatomiya
27. Makkajo`xori gulining qizil rangi A_B_ gen
ta`sirida yuzaga chiqadi.Dominat genlarning
birining bo`lishi sariq rangni uchramasligi oq
rangni yuzaga chiqaradi. Qizil va oq gulli
makkajo`xorilar chatishtirilganda F1 da qizil
gulli o`simliklar olindi. F2 olingan
o`simliklarning necha foizi fenotipi qizil rangli
makkajo`xoriga o`xshab genotip jihatdan farq
qiladi.