10-Biologiya (35-38 mavzular)

10-Biologiya (43-47 mavzular)

1. Evolyutsiya dalillariga mos keladigan misollar

qaysi javobda to`g`ri keltirilgan?
1) iskabtopar va kapalakning qanotlari – gomologik
organlar; 2) ko`p hujayralilarda ontogenez zigotadan
boshlanadi; 3) kashalotning orqa oyoqlari – rudiment
organ; 4) odam embrionida jabra yoriqlari bo`ladi;
5) umurtqalilar ontogenezida blastula davri bo`ladi.
A) sitologiya – 2,5; solishtirma anatomiya – 1,3;
B) embriologiya – 2,4; paleontologiya – 1,3;
C) embriologiya – 2,4; solishtirma anatomiya – 1,3;
D)solishtirma anatomiya – 1,4; embriologiya – 2,5.
2. Dengiz masxarabozida moslanish quyidagilarning
qaysi biriga misol bo’ladi?
A) himoya rang B) maskirovka
C) mimikriya D) ogohlantiruvchi rang
3. Odam tanasidagi qaysi rudiment organ hazim qilish
sistemasida uchraydi?
A) uchinchi qovoq B) Darvin do‘mboqchasi
C) appendiks D) dum muskullari
4. Quyida keltirilgan hayvonlardagi moslanishlar
to’g’ri ketma-ketlikda keltirilgan javobni belgilang.
1) belyanka; 2) ninabaliq 3) gornastoy; 4) gelekonius;
5) chupchik; 6) korall aspidi.
A) 1-mimikriya; 2-maskirovka; 3-himoya rang; 4- ogohlanti-ruvchi rang; 5-maskirovka; 6- ogohlantiruvchi rang
B) 1-ogohlantiruvchi rang; 2-mimikriya; 3-
maskirovka; 4-himoya rang; 5-maskirovka; 6-
mimikriya
C) 1-mimikriya; 2-maskirovka; 3-ogohlantiruvchi
rang; 4-himoya rang; 5-mimikriya; 6-ogohlantiruvchi
rang
D) 1-ogohlantiruvchi rang; 2-mimikriya; 3- himoya
rang; 4-maskirovka; 5-himoya rang; 6-ogohlantiruvchi
rang
5. Organik olamda evalutsiya natijasida himoya rangi
(a), maskirovka (b) orqali moslashgan organizmlar
tog’ri korsatilgan javobni aniqlang.
1) garnastoyning yozda bir, qishda boshqa rangda
bo'lishi; 2) qovog'ari tana rangi bilan ko’zga yaqqol
tashlanishi; 3) ninabaliqning suv o'tlarini eslatishi;
4)kallima kapalagi qanotlarining shakli, naqsh va
tomirlari bargga o’xshash bolishi; 5)kvaksha
baqasining yashil rangda bolishi
A) a-2; b-5 B) a-4; b-2
C) a-1; b-4 D) a-3; b-1
6. Nuqtalar o'rniga mos javobni tanlang. 1) Moskovka
chittak ……. 2) Lazorevka chittak …….
3) Kokkilchali chittak ……..
A) 1 – hashoratlar tuxumlari bilan oziqlanadi; 2 –
daraxt, butalar po'stlog'i orasidagi mayda hashoratlar
bilan oziqlanadi; 3 – o'simlik urug'lari bilan
oziqlanadi.
B) 1 – bog'larda yirik hashoratlar bilan oziqlanadi;
2 – hashoratlar tuxumlari va qurtlari bilan oziqlanadi;
3 – daraxt, butalar po'stlog'i orasidagi mayda
hashoratlar bilan oziqlanadi.
C) 1 – hashoratlar tuxumlari va qurtlari bilan
oziqlanadi; 2 – bog'larda yirik hashoratlar bilan
oziqlanadi; 3 – o'simlik urug'lari bilan oziqlanadi.
D) 1 – o'simlik urug'lari bilan oziqlanadi; 2 – daraxt,
butalar po'stlog'i orasidagi mayda hashoratlar bilan
oziqlanadi; 3 – hashoratlar qurtlari bilan oziqlanadi.
7. Rod aylend (a) va Qizil dasht(b) evolutsiyasini
harakatlantiruvchi omillari?
1. genlar dreyfi 2.tabiiy tanlanish 3.yakka tanlash
4. populatsiya to’lqini 5.yalpi tanlash 6.duragaylash
A) a-1,4 b-3,6 B) a-1,4 b-1,4
C) a-3,6 b-1,4 D) a-3,6 b-3,6
8. Bankiv (a) va Turman(b) evolutsiyasini
harakatlantiruvchi omillari?
1. genlar dreyfi 2.tabiiy tanlanish 3.yakka tanlash 4. populatsiya to’lqini 5.yalpi tanlash 6.duragaylash
A) a-2,4 b-3,6 B) a-2,3 b-4,5
C) a-3,6 b-1,4 D) a-1,2 b-4,6
9. Gambuziya (a) va kuropatka(b) uchun xos
xususiyatni aniqlang?
A) a — yurak boʻlmasi 2 ta;b — yuragi 2 kamerali
B) a — suzgich pufagiga ega; b — xavo pufagiga ega
C) a — yuragida arterial qon bor; b — aorta ravogʻi oʻngga yo’nalgan
D) a — qovogʻi 3 ta;b — qovoqsiz.
10. Quyidagilardan kenja tur (a) kenja tip (b) larni ajrating? 1)bosh skeletsizlar; 2) manjur; 3) baliqlar; 4) sudralib yuruvchilar; 5) yettisoy; 6) murg`ob; 7) qushlar; 8) bosh skeletlilar; 9) lichinka-xordalilar.
A.a-2,5,6; b-1,8 B.a-2,5,6; b-3,4,9
C.a-3,4,7; b-1,8 D.a-2,5,6; b-3,4,7
11. Quyidagi ma`lum bir yo`nalishga ega bo`lmagan
jarayonlardan mikroevolutsiya (a) va
makroevulutsiyada (b) yuz beradiganlarini ko`rsating?
1)stabillashtiruvchi tanlanish; 2) genlar dreyfi;
3) populyatsiya to`lqini; 4) dizruptiv tanlanish;
5) biologik alohidalanish; 6) ekologik alohidalanish;
7) harakatlantiruvchi tanlanish.
A.a-2,3,5,6; b-1,4,7 B.a-1,4,7; b-2,3,5,6
C.a-2,3,5,6; b-2,3,5,6 D.a-5,6,2,3; b-1,4,7,3,2
12. Duragaylash yo`nalishidagi yangi turlarning hosil bo`lishiga tegishli javobni toping.
A) A turning o`zgarishidan B tur paydo bo`ladi
B) A turning o`zgarishidan A, B va E turlar paydo bo`ladi
C) A turning o`zgarishidan A va B tur hosil bo`ladi
D) A va B turdan yangi C tur paydo bo`ladi
13. Odam va echki gemoglobinidagi α va β zanjiri
aminokislotalarida farq paydo bo’lishi (a), kiprikli
chuvalchanglarni parazit yashashga moslashgan
vakillaridan so‘rg‘ichlilar hamda tasmasimon
chuvalchanglarning kelib chiqishi (b), ikki nuqtali
tugmachaqo‘ng‘iz qizg’ish va qoramtir qanotli
populatsiyalarining paydo bolishi (c) qaysi biologic
hodisalarni aks ettiradi?
A) a - divergensiya; b - makroevolutsiya; с-
mikroevolutsiya
B) a - divergensiya; b - mikroevolutsiya; с-
Makroevolutsiya
C) a - makroevolutsiya; b - mikroevolutsiya; с-
divergensiya
D) a - konvergensiya; b - divergensiya; с -
makroevolutsiya
14. Hindomalay biogeografik viloyatida orangutang,
Haba-shiston biogeografik viloyatida shimpanze
mavjudligi (a), Avstraliya biogeografik viloyati
xashaki tovuqlarning, Hindomalay biogeografik
viloyatida yovvoyi bankiv tovuqlarning uchrashi (b)
tur paydo bolishining qaysi yo‘nalishiga misol boladi?
A) a-simpatrik; b-allopatrik
B) a-allopatrik; b-allopatrik
C) a-simpatrik; b-simpatrik
D) a-allopatrik; b-simpatrik
15. Analogik organlarni ularni kelib chiqishi bilan
juftlang a-burgut qanoti; b- kapalak qanoti;
c- ko`rshapalak uchish pardasi 1 - ko`krakning orqa
tomonidan chiqqan hosila 2- oldingi oyoqning
o`zgarishidan 3- barmoqlarning udimentlashishidan
A) 1-a,2-b, 3-c
B) 1-b, 2-a,c
C) 1-a, 2-c,3-b
D) 1-a,b, 2-c ,3-c
16. Anologik organlarga misol keltiring 1. krotning
oyog`i 2. No`xat gajaklari 3. Ko`rshapalkning qanoti
4. Zirk ikani 5. Pashshalarning bir juft kichik qanotlari
6. Do`lana tikanlari 7. Kitning dumg`aza va orqa oyoq
suyaklari 8. Toychalar orasida yo`lo`l chiziqlilar bo`lishi
A) 1,8 B) 4,6 C) 1,5 D) 6,7
17. Qaysi hayvonlar terisida epitelial va uning ostidagi
biriktiruvchi to`qima hujayralari rivojlanib ,teri orasida
soch xaltasi rivojlanadi? 1.treska 2. Ilon 3. Ot
4. Kvaksha 5.sayg`oq 6. Kaltakesak 7. do`ngpeshona
A) 2,3,6 B) 1,4,7 C)3,5,7 D) 5,6,7
18. Makroevolyutsiyaga taaluqli ma’lumotlarni
belgilang. 1-tur doirasida kechadi; 2- qisqa muddatda
yuz berishi mumkin; 3- turdan yuqori bo`lgan sistematik
guruhlarning paydo bo`lish jarayoni; 4- bu jarayonni
to`g`ridan to`g`ri o`rganish mumkin; 5- bu jarayonni
qadimgi davrlarda yashab o`lib ketgan mavjudotlarni
hozirgilari bilan taqqoslab o`rganiladi.6-bu jarayon
million yillar davom etadi
A) 1,2,4 B) 2,4,5 C) 3,5,6 D)1,3,5
19. Qaysi o`simliklar avlodlarida 6 xromosomali turlar
uchraydi
A) iloq, skerda
B)xrizantema , tamaki,
C) tamaki bug`doy D) bug`doy , tog`olcha
20. Chittaklarni ularni oziqlari bilan juftlang.
a- katta chittak, b- moskovka chittak, c-lazorevka
chittak, d- kokilchali chittak
1-daraxt, butalar po`stlog`idagi mayda hasharotlar bilan;
2- o`simlik urug`lari bilan, 3- yirik hasharotlar bilan,
4- hasharot tuxumlari va qurtlari bilan
A)a-3,b-4,c-1,d-2 B)a-4,b-3,c-2,-1
C) a-1, b-2,c-4,d-3 D) a-2,b-1, c-3, d-4
21. Simpatrik tur paydo bo`lishiga misol keltiring.
1- Lanao ko`lida bitta baliq turidan 18 ta baliq turi
paydo bo`lgan , 2- iloq avlodida 12 tadan 43 tagacha
bo`lgan xromosomali turlari uchraydi, 3- umumiy areal
doirsida chittakning beshta turi kelib chiqqan,
4- qirg`ovullarning xiva, yettisuv, murg`ob, kvkaz,
manjur kenja turlari kelib chiqqan , 5- Baykal k`olidagi
boshqa joyda uchramaydiganmolyuskalar,
qisqichbaqasimonlar turlari, 6-Amudaryoda yashovchi
soxta kurakburun balig`i , 7- xirzitum, barbadanze g`o`za
turlari kelib chiqishi
A) 1,3,4,5 B) 2,3,5,6 C) 1, 2, 3,7 D) 3,4,5,6
22. Tur paydo bo`lishining usullari to`g`ri keltirilgan
javobni belgilang.
1-turlar modifikatsion o`zgarishlar natijasida yuzaga
keladi 2-tur soni o`zgarmagan holda bir tur o`rnini boshq
tur egallaydi 3- ikki turga mansub organizmlar
chatishishi natijasida yangi tur hosil bo`ladi
4-belgilarning ajralishi-devergensiya natijasida
5- o`zgarmagan muhit sharoitida hosil bo`ladi
A) 1,2,3 B)2,3,4 C) 3,4,5 D)1,3,5
23. Mikroevolutsiya (a), makroevolutsiya ( b) natijalarini
toping. 1.populatsiya 2. Tur 3. Turkum 4. oila
A) a-3,4 b-1,2 B) a-1,4 b-2,3 C) a-1,2 b-3,4 D) a-2,3 b-1,4
24. Evolyutsiyaning boshlang’ich birligi(a), boshlang’ich
materiali (b), elementar hodisasi(c) ga mos javoblarni
toping.1.populatsiya genetic tarkibining o’zgarishi. 2.
Populatsiya. 3. Mutatsion va kombinativ
o’zgaruvchanlik.
A) a-2 b-3 c-1 B) a-1 b-3 c-2 C) a-2 b-1 c-3 D) a-1 b-2 c-3
25. Qayin odimchisi kapalagi oq rangdagisini qishloq
ekosistemasida yashab qolishi (a), shahar
ekosistemasida (b) nobud bo’lishi qanday tabiiy
tanlanish turiga mansub?
A) a-stabillashtiruvchi, b-harakatlantiruvchi
B) a- harakatlantiruvchi, b-stabillashtiruvchi
C) a- stabillashtiruvchi b-stabillashtiruvchi
D) a- harakatlantiruvchi, b- harakatlantiruvchi
26. Toshbaqa(I) va ilon (II) bilan oziqlanuvchi
hayvonlarni toping. 1.cho’chqa. 2.sarisor. 3. Mangust.
4.burgut. 5.boltayutar 6. Tipratikan
A) I-1,2,3 II-4,5,6
B) I-1,3,5 II-2.4.6
C) I-2,4,5 II-1,3,6 D) I-1,2,5 II-3,4,6
27. Quyidagi o’simliklarning nam tanqisligiga moslanish turlarini toping. I.Fikus. II.Saksovul. III.
Sigirquyruq.IV,Yantoq. 1.Bargi “tangachaga” aylangan.
2. Bargining usti mum bilan qoplangan. 3. Bargi mayda
va qattiq. 4. Bargi qalin tuklar bilan qoplangan.
A) I-1 II-2 III-3 IV-4 B) I-2 II-1 III-4 IV-3
C) I-2 II-1 III-3 IV-4 D) I-4 II-2 III-3 IV-1
28. Qaysi organizm mimikriya hodisasida o’z turkumiga
oid boshqa organizmga taqlid qilgan?
A) suvarak B) g’o’ng’illovchi pashsha
C) amerika suv iloni D) oddiy ari
29.O’ng aorta ravog’iga ega bo’lgan, maskirovkali
organizmni toping.
A) ko’lbuqa
B) tentakqush
C) gornostay
D) lattachi baliq
30. Moslanishlarni o’ziga xos xususiyatlar bilan juftlang.
I.Morfologik moslanishlar II.Fiziologik moslanishlar.
III.Etologik moslanishlar.
a.Bu moslanish tana temperaturasi, qonda tuz va qand
konsentratsiyasining turg’un holatda saqlanishiga
qaratilgan. b. Tashqi muhit omili ta’siri natijasida
organizmlar tana tuzilishida va muhitga mos
xususiyatlar paydo bo’ladi. c.Hayvonlarning hatti
harakatlarida namoyon bo’ladi.
A) I-b II-a III-c B) I-a II-b III-c
C) I-b II-c III-a D) I-c II-a III-b