10-amaliy ish. Dasturiy taminot asosida vpn tarmog’ini qurish. Ishdan maqsad

- LAN ( Local-Area Network) lokal tarmoq (bir ofis, bino ichidagi aloqa);
- CAN (Campus-Area Network) - kampus tarmoq, bir-biri bilan telefon yoki modemlar bilan ulanish, ammo yetarlicha bir-birlaridan uzoqda joylashgan kompyuter lokal ` tarmoq;
- MAN (Metropolitan-Area Network) katta tezlik bilan aloqa uzatish (100 Mbit/s) imkoniyatiga, katta radiusga (bir necha o’n km) axborot uzatuvchi kengaytirilgan tarmoq;
- WAN (Wide-Area Network) keng masshtabli (mintaqaviy) maxsus qurilma va dasturlar bilan ta’minlangan alohida tarmoqlarni birlashtiruvchi yirik tarmoq;
- GAN (Global-Agea Network) global (xalqaro, qit’alararo) tarmoq;

 3) tarmoq tugunlari turi bo’yicha (tugun - hisoblash tarmoqlari va ularning alohida elementlari ulangan joyi). Boshqacha aytganda, tugunga shaxsiy, mini- va katta kompyuterlar, alohida tarmoq ham kiradi. Masalan, umumiy foydalanish tarmoqlaridagi alohida kompyuterlar (boshqachasiga ularni stantsiyalar deb ham yuritishadi) tugunlarga misol bo’la oladi. Unchalik katta bo’lmagan alohida tarmoqlar kampus tarmog’i uchun tugun bo’ladi.

4) tugunlar munosabatiga ko’ra:

- bir xil rangli (peer-to-peer), uncha katta bo’lmagan, bir xil mavqega ega kompyuterlar (bu erda hamma kompyuterlar ham «mijoz», ya’ni tarmoqning oddiy foydalanuvchisi, ham «server», ya’ni tarmoq foydalanuvchilariga xizmat ko’rsatishni ta’minlovchi bo’lishi mumkin). Macalan, WINDOWS 95 OS tarmog’i tarqatilgan (Distributed) tarmoqlar. Bunda serverlar tarmoq foydalanuvchilariga xizmat ko’rsatadi, biroq tarmoqni boshqarmaydi;

-server (Server based) yoki markazlashgan boshqarishga ega tarmoqlar. Bu erda tarmoqning bosh elementi serverdir. Qolgan tugunlar serverning resurslaridan foydalanishi mumkin (masalan, Novell NetWare, Microsoft LAN Mananger va boshqalar).

5) tarmoq operatsion sistemalarini ishlatish bo’yicha (tarmoq OS):

gomogenli - hamma tugunlarda bir xil yoki yaqin operatsion sistemalardan foydalaniladi (masalan, WINDOWS OS tarmog’i);

geterogenli - bir vaqtning o’zida bir nechta tarmoq operatsion sistemalari ishlatiladi (masalan, Novell NetWare va WINDOWS). 

Foydalanuvchilarning huquqlari cheklovlari.Ko'pgina kompaniyalar foydalanuvchilarning papkalarga kirish huquqlarini cheklash va foydalanuvchilarning muayyan dasturlardan foydalanishini taqiqlash zarurligiga duch kelmoqda. Ushbu vazifalarni hal qilish uchun kirishni cheklash, foydalanuvchi huquqlarini boshqarish va xavfsizlik qoidalarini tartibga soluvchi tarmoq domeni tekshiruvi qo'llaniladi. Serverni o'rnatish va sozlash uchun adminstartor yetuk malakaga ega bo’lishi kerak. Kompyuter tizimidagi domen tekshirgichidan foydalanish quyidagi imkoniyatlarni beradi:  Foydalanuvchilarning stantsiyalarini va boshqa resurslarni markazlashtirilgan boshqarilishini ta'minlash  Foydalanuvchi huquqlarini boshqarish (dasturlarni o'rnatish / ishlatish uchun foydalanuvchi huquqlarini cheklash)  Axborotdan foydalanishni boshqarish (papkalar va fayllarga kirishni cheklash)  Tarmoq dasturlarining barqarorligini ta'minlash  Hisoblardan foydalanishni cheklash Domen tekshirgichida har bir foydalanuvchi uchun shaxsiy parol bilan hisoblar yaratiladi. Har bir hisob qaydnomasida foydalanuvchi huquqlarini xodimlarga mehnat vazifalarini bajarish uchun kerakli darajaga ega bo'lish uchun tuzilishi mumkin. Bu holda papkalarga va dasturlarga kirish cheklangan va administrator tomonidan osongina boshqariladi. Jildlar va dasturlarga kirish administratorning ixtiyoriga ko'ra yopilishi mumkin. Domen strukturasi barcha foydalanuvchilarni istisnosiz boshqarish imkonini beradi, muhim dasturlarni tasodifiy o'chirib tashlashni, papkalar va hujjatlarga kiruvchi kirimlardan foydalanishni, Internet-trafikdan foydalanishni markazlashtirilgan tarzda boshqarish imkonini beradi. Kirishni cheklashdan tashqari, domen tekshiruvchisi foydalanuvchi huquqlari va ish stantsiyalarining markazlashtirilgan boshqaruvini ta'minlaydi hamda tarmoq dasturlarining barqarorligini nazorat qiladi. Bularning barchasi barcha tarmoq dasturlarining samarali va uzluksiz ishlashiga yordam beradi va korporativ tarmoq foydalanuvchilari faoliyatini nazorat qilish imkonini beradi.