1. Ўзбекистон тарихи фани предмети ва уни ўрганишнинг назарий услубий асослари, манбалари ва аҳамияти


Чор Россиясининг Ўрта Осиёни босиб олиши



Download 199,28 Kb.
bet28/47
Sana21.02.2022
Hajmi199,28 Kb.
#57617
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   47
Bog'liq
O'ZBEKISTON TARIXI IMTIXON UCHUN

31. Чор Россиясининг Ўрта Осиёни босиб олиши. Генерал – губернаторликнинг ташкил топиши.
Россия империяси узб хонлик/ини босиб олиш б.ча ката харбий режа/ тузди. Режада Тур.н босиб олинVи+ кейин хонлик/= такдири кандай булиши олдин+ хал килиб куйилV эди. Харбий харакат/га кетадиV харажат/, кушин микдори, уруш харакат/ида катнашуви кисм/, сув ва курукликда харакат килувчи восита/, к,урол.ярог захира/и Россия харбий вазирлигида уз ечимига эга эди. Режада асосий зарбани Кукон хонлигига бериш, Айни пайтда Хива, Бухоро хонлик/и= бирлашV кушин тузишига ва у/га биргаликда харакат килишга имкон бермаслик, у/ уртасида низо.нифокни кучай.ш йул/и урVиб чикилV эди.50.йил/+ бошлаб Россия чоризм У.О.даги миллий мустакил дав.т Кукон хонлигига Карши боскинчилик харакат/ини фаол ва дадил олиб борди. Бу харакат/ борV сари кенг микёсли урушга айланди. Россия олиб борV бу уруш уз мохиятига кура мутлако адолатсиз, боскинчилик ва мустамлакачилик уруши эди.Кукон хонлиги дахшатли ёв б.н якама якка кураш олиб борди. Ватан= барча мард углон/и уз она юрти, дини, гурури у.н курашга отланди/.Россия кушин/и бирин кетин Кукон хонлигик калъа ва шахар/ини босиб олишга киришди. Нихоят, Чимкент кулга киритилгач, энди хонлик= энг мустахкам, шу=дек, йирик ик.й сиёсий вам ад.й марказ/ик булV Тош.т душман йулида тусик б/б турар эди. Тош.т= Кукон хонлиги таркибида колиш колмаслиги, ёхуд у= улка+ чикиб кетиши хонликк такдирига ката таъсир килиши табиий хол эди. Негаки бу шахар стратегик кулай ерда жой.н б/б, даставал хонлик= сиёсий хаётида ката урин тутар, савдода эса халкаро майдонга чикадиV кенг имконият/и б.н ажралиб турар эди. Шу= у.н У.О.= «юраги» хисобланмиш бу шахарни забт этиш Россия= асосий максадига ай.ди. 1864 й=1.январида генерал Черняев Анхор сувик утиб, Чинобод ва Хужа Ахрор вакф ер/и, яъни ОккурV оркали шахарга якинлашиб келади/. Бунк хабар топV тошкентлик/ дархол оёкка калк,иб, шахар девори устида жангга шай б/б туришди. Черняев Бухорога борадиV йул/ни хам тусиб куйди. Сунгра Тош.тга энг сунги катъий хужумини бошлади. Шахарга асосий хужум Камолон дарвозасик уюштирилди.Тош.тк такдири подшо Росияси фойдасига хал этилгач, Оренбург генерал.губернатори Крижановский 1865 й кузида Тош.тга етиб келди. У Тош.тни Кукон ва Бухоро таъсирик мутлако халос килиш чора/ини куриб, уни аввал мустакил улка деб эълон килди. Бу пайтда Кукон ва Бухоро уруш холатида эди. Бухоро амирик кушин/и Хужандк Кукон хонлигик ичкарисига тобора шиддат б.н кириб борарди. Амир йул.йулакай Тош.т муаммосини хал кили шва уни узига кушиб олиш у.н рус кумондонлиги олдига шахарни топшириш талабини куйди. Шукдек Бухорога юборилV рус элчи/ини камокка хукм килди. Бу Бухаро амирлигига карши уруш очиш у.н рус боскинчи харбий/ига бахона б.ди. Бусиз хам урушк бошланиши мукарар эди. 1868 йил майда чоризм кушин/и б-н Бухоро амирлиги кушин/и уртасида Самарканд остонасидаги Чупонота тепалигида шидддатли ва шафкатсиз жанг булади. Амир кушин/и енгилади. Амир Музаффар узи= асосий куч/ини Зирабулокда туплаб, душманга зарба беришга киршади. Аммо Кауфман кушин/и галаба козонади ва шахарни талон тарож килади. Амир Музаффар Кауфман б-н сулх тузишга мажбур булади. 1873 йил= майида Кауфман кушин/и Хивани эгаллайди/. Хива хони Мухаммад Рахимхон II Кауфман таклиф килган сулх шартномасига имзо чекишга мажбур булади.1867 й 14.07 да Россия императори Александр 2 Тур.н харбий округини таъсис этиш хамда Тур.н генерал губернаторлигини ташкил килиш тугрисида фармон берди. Округ кумондони ва генерал губернатори килиб, генерал адъютант К.П.фон Кауфман тайинланди. Унга подшо жуда ката ваколат беради. Император= олV «Олтин ёрлик»га мувофик фон Кауфман бирор дав.тга уруш эълон килиши, сулх тузиши мумкин эди, молиявий хамда ик.й масала/да мустакил хукмдор/дек хукук/га эга б/б, факат подшога хисоб берарди. Натижада, Миллий давлатчилик тугатилди. Туркистон Россия= бир губернатор вилоятига айланди. У генерал губернаторлик номини олди. Демак, харбий бошкарув урнатилди. Туркистон генерал губернаторлиги ХХ аср бош/ига келиб беш вилоятга булинди. Сирдаре, Фаргона, Самарканд, Еттисув, Каспийорти вилоят/и. У/ни рус армияси генерал/и+ шахсан подшо= узи тайинланV. Туркистон улкаси вилоят/га уезд/га, волост/га, участка/га ва оксоколликка булинV.Туркистон харбий округ/и хам юзага келV. 1886 й.да император Александр II тасдикланV. «Туркистон улкасини бошкариш хакидаги Низом»= уз мохият эътиборига кура мустамлакачилик сиёсатини конунлаштириб берди. Низомнинг асосий белги/и куйидаги/+ иборат булV:1.Махаллий бошкарув урф.одат ва конун коида/и+ махаллий давлатчилик= барча асос/ини таг.туги б-н йукотиш.2.Улка турмушига буткул ёт ва бегона булV уезд, участка, волос каби маъмурий .худудий бирликни жорий этиш;3.Кишлок йигини ва волост курултойини таъсис килиб, сунъий тарзда кишлок бошкарувини ташкил этиш.4.Сиёсий тусга эга булмаV барча ичкий бошкарувда сайлов тизимини таъсис этиш ва бу б-н ахоли узини.узи бошкарувини шаклан гавдалантириш.5.Рус ва русийзабон ахоли нуфузини ошириш, шу максадда улка шахар/ини «эски ва янги » кисм/га ажратиб идора килиш 6..Махаллий бошкарувга миршаб жосуслик тусини бериб, куйи амалдор/ни итоат/ малай/ига айлантириш.7.Улкани руслаштириш ва янги «Рус Туркистони» ни барпо этиш Бу/ мустамлакачи= барча бугин/ида уз ифодасини топди .Туркистон Россия= хомашё манбаи ва у/ учун бозор б.б колди. Улкамиз= бутун бойлигига эга б.б олди/ .1886 йилги «Низом» рус ахолисни кучириб келтириш йули б-н улкани руслаштириш сиёсатини конуний мустахкамлаб унга сиёсий тус берди. Дехкон/ Мустамлака Туркистонда бойиш учун хам Россия+ бетухтов кела бошлади/. 15 йил давомида,, яъни 1875.1890 йил/ ичида Туркистонда 1300 та оила жойлашиб ,19та рус кишлогини ташкил килди. Мустамлакачи/ Урта/Ос.да= ер ости, ер усти, жамийки бойлик/ини кудратли техника. темир йул транспорти оркали олиб кетишни мулжаллади/. Темир йул= ишга туширилиши Туркистонда Россияга хизмат килувчи саноат корхона/и= пайдо булишига туртки булди. Рус капиталист/и ер ости бойлик/ини казиб чикаришга хам эътиборни каратишди. Рус капиталист/и уз манфаат/ини кузлаб завод ва фабрика/ очди/, лекин бу Туркистон саноати= ривожланишига ижобий таъсир курсатди. XIX аср= охир/ида Туркистонда жуда куп эски мактаб/ ишлаб турV. Бу/ асосан бошлангич ва урта таълим берувчи ма+ий учок/ эди. Мадраса/ олий таълим берадиV укув юрт/и хисобланV.

Download 199,28 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish