1. Zamonaviy bozor iqtisodiyoti muammolarini yechishda mikroiqtisodiyot fanining ahamiyati

26. Talab va taklif elastikligi

JAVOB: . TALAB ELASTIKLIGI





27. Investitsiyavauningiqtisodiyotdagio`rni

JAVOB: Investitsiya — (nemischa „Investition“, lotincha „Investio“) soʻzidan olingan boʻlib, asosan, ishlab chiqarishga uzoq muddatli qoʻyilmalar sarfi, yaʼni xarajatlar yigʻindisi deb talqin etilgan. Investitsiya — foyda (daromad) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish maqsadida, davlat, xuquqiy va jismoniy shaxslar (investorlar) tomonidan cheklangan imkoniyatlardan samarali foydalanib, cheklanmagan extiyojni qondirish uchun iqtisodiyotning turli soxalariga maʼlum muddatga sarflangan barcha turdagi boyliklardir. Ko‘pchilik iqtisodiyotni tushunmaydiganlar Investitsiyani qarz deb tushunadi. Davlat qarzi hisoblab chiqilganda Investiitsiyalar hisobga olinmaydi.

Uning quyidagi turlari mavjud: davlat I.si — davlat byudjeti va moliya manbalari hisobidan kiritiladi; chet el I.si — xorijiy davlatlar, banklar, kompaniyalar, tad-birkorlar tomonidan kiritiladi; xususiy I. — xususiy, korporativ xoʻjalik va tashkilotlar, fukarolar mablagʻlari, shu jumladan, shaxsiy va jalb qilingan mablagʻlar hisobidan qoʻyiladi. I. qoʻyilish shakliga qarab moliyaviy (portfel) va real (ishlab chiqarish) I.ga boʻlinadi. Moliyaviy (portfel) I. — aksiya, obligatsiya va b. qimmatli qogʻozlarni sotib olishga qoʻyiladigan I., ; real I. — moddiy i. ch. (sanoat, q.x., qurilish va b.) soxa-siga, moddiy-ashyoviy faoliyat turlariga uzok, muddatli mablagʻlar qoʻyish shakllarida amalga oshiriladi. Jahon tajribasida I.ni moliyalashtirish turli usul va shakllarda, shu jumladan, korxonalarni aksiyadorlashtirish va aksiyalarni joylashtirish, byudjet mablagʻlari, bank kreditlari, lizing , bevosita chet el I.lari, ipoteka, byud-jetdan tashqari maxsus fondlar, amortizatsiya va xoʻjalik yuritish subʼyektlarining boshqa mablagʻlari hisobiga amalga oshiriladi.

Keyingi davrda xalqaro iqtisodiy munosabatlarda investitsion hamkorlik rivoj topdi. Bunday hamkorlikning real, moliyaviy, intellektual (litsenziyalar, nou-xauni berish, hamkorlikda bajariladigan ilmiy ishlanmalar va b.ga mablagʻ sarflash) koʻrinishlari bor.

InvestitsiyalarYaIMningjudamuhimvaengo’zgaruvchantarkibiy qismlaridanbirihisoblanadi. Pasayishvaqtidatovarvaxizmatlargaxarajatlar qisqarishiyuzberadi, buqisqarishningkattaqismiinvestitsionxarajatlarhajmining pasayishitufayliyuzagakelgan. Iqtisodchilartovarvaxizmatlarishlabchiqarishmiqdoriningo’zgarish tabiatiniyaxshiroqtushunishuchuninvestitsiyalarnio’rganadilar. YaIM modellaridainvestitsiyalardarajasini real foizstavkasibilanbog’lovchioddiy funktsiya I=I(r) qo’llaniladi. Bundayfunktsiya real foizstavkasiningko’payishi investitsiyalarniqisqarishiniyuzagakeltirishinianglatadi. Investitsiya funktsiyasiningasosidayotuvchinazariyanibatafsilroqko’ribchiqishjuda muhimdir.