1. Юлдузларнинг ранги ва спектрал синфлари

Юлдузларнинг спектрал синфлари. Юлдузларнинг ранги, температураси ва ёрқинлиги. Спектр - ёрқинлик диаграммаси. Юлдузларнинг ички тузилиши
РЕЖА:
1. Юлдузларнинг ранги ва спектрал синфлари.
2. Юлдузларнинг температура шкаласи.
3. Спектр- ёрқинлик диаграммаси.
4.Юлдузларнинг ралиусларини ёрқинликлари ва температуралари оркали ҳисоблаш.
5. Юлдузларнинг ички тузилиши.

Юлдузли осмонга диққат билан қараган киши юлдузлар бир-бирлари билан ранглари билан фарқланишини осон пайқайди. Маълумки темир киздирилаётганда дастлаб тўқ қизил рангга кейин, ҳарорати орта бошлагач, зарғалдоқ, сариқ ва охирида оқ рангга киради. Шунга ўхшаб юлдузларнинг ранги ҳам уларнинг сирт температуралари ҳақида маълумот беради. Хусусан Қуёшимиз сариқ рангдаги юлдуз ҳисобланади, температураси сиртида 6 000 К атрофида. Тўқ қизил рангда кўринадиган юлдузларнинг температураси 2500- 3000 К, заргалдоқ рангдагилариники 3500- 4000 К, оқ рангдаги юлдузларнинг температураси эса 17-18 минг градус атрофида бўлади. Осмонда кўринадиган юлдузлар ичида энг “қайноғи” кўк-ҳаво ранг тусда бўлиб, уларнинг температуралари 25000- 50000 К орасида бўлади.

Юлдузларнинг марказга томон температуралари орта бориб, марказларида ўнлаб миллион градусни ташкил қилади.
Астрономлар юлдузларга тегишли муҳим маълумотларни уларнинг спектрларини тахлил қилиб кулга киритадилар. Юлдузларнинг спектри, хусусан Қуёшнинг спектри ҳам чизикли ютилиш спектри бўлиб, ёруғ туташ спектрининг фонида атомлар, ионлар ва молекулаларга тегишли ютилиш (фраунгофер) чизиқлари бўлади.
Юлдузларнинг спектрлари бир-биридан, уларда тўлқин узунлиги бўйича нурланиш энергиясининг турлича қиймат билан тақсимланишига кўра фарқланади.
Шунингдек бу спектрлар, улардаги чизиқлар акс юлдуз атмосферасининг химиявий таркиби ва шу чизиқларнинг интенсивликлари билан ҳам бир-биридан фарқ қилади.
Температуралари бир-бирига яқин юлдузларнинг химиявий таркиби, бир- биридан кескин фарқ килмайди. Юлдузлар спектрида энг кўп тарқалган элементлар водород билан гелийдир.
Спектрларининг кўриниши ва юлдуз атмосферасининг физик ҳолати, кўп жихатдан, унинг температурасига боғлиқ бўлади.
Юлдузларнинг спектрлари еттита асосий спектрал синфларга гуруҳланган. Улар лотин имлосида ифодаланиб қуйидаги тартибда жойлашади: