1 Yangi davr boshlariga kelib Sharq mamlakatlari Yevropaga nisbatan sezilarli darajada orqada qola boshladi. Buning asosiy sabablari quyidagilardan iborat edi

1	Yangi davr boshlariga kelib Sharq mamlakatlari Yevropaga nisbatan sezilarli darajada orqada qola boshladi. Buning asosiy sabablari quyidagilardan iborat edi:	1) Sharq davlatlarida ishlab chiqarishga jalb qilinmagan harbiy xarajatlarning umumiy miqdori G‘arb davlatlarinikidan ancha yuqori edi (Yevropada - 5-8 %. Osiyoda - 12-15 %); 2) XVI-XVII asrlardan boshlab Sharq mamlakatlarida transport vositalari (kemalar, portlar, yo‘llar, kanallar qurilishi) va kommunikatsiya tizimining (kitob chop qilish, savodxonlik darajasi) rivojlanish sur’atlari G‘arb mamlakatlariga nisbatan pasaydi; 3) O‘rta asrlarning oxirlaridan boshlab Sharq mamlakatlari yakkalanish yoki «yopiq eshiklar» siyosatiga asoslanib, faol tashqi siyosat yuritmadi; 4) yevropalik mustamlakachilar kirib kelishi arafasida Sharqning ko‘plab mamlakatlarida tarixan yaratilgan moddiy, ijtimoiy va ma’naviy boyliklarni rivojlantirish o‘rniga tabiiy resurslardan uzoq vaqt ekstensiv (intensiv emas) foydalanish natijasida kelib chiqqan ijtimoiy-iqtisodiy inqiroz kuzatilayotgan edi.
2	XV asr oxiridan boshlab quyidagi omillar buyuk geografik kash- fiyotlarning amalga oshirilishiga sabab bo‘ldi.	1) XV asr oxiri - XVI asr boshlariga kelib, Yevropada tovar ishlab chiqarish yuqori sur’atlarda o‘sa bosh- ladi. Bu esa xomashyoga bo‘lgan talabni oshirib yubordi. 2) quruqlikdan va 0‘rta Yer dengizi orqali o‘ta- digan savdo yo‘llari, shu jumladan, Buyuk Ipak yo‘li ustidan nazorat Yevropa mamlakatlarining asosiy raqibi bo‘lgan Us- moniylar imperiyasi (Turkiya) qo‘liga o‘tib ketganligi sababli bu yo‘llar yevropalik savdogarlar uchun xavfli bo‘lib qoldi.