1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

4-variant
1. Kimyoviy jarayonlarni fazaviy tarkibi bo`yicha turkumlash. Diffuziya va kinetik soxalarida boradigan jarayonlar.
Tayanch so‘zlar: kimyoviy jarayonda fazalar qoidasi, fazalar tarkibi, diffuziya, kinetik soha;
2. Kimyoviy texnologiyaning asosiy qonun – qoidalari.
Tayanch so‘zlar: Massa saqlanish qonuni,Energiya saqlanish qonuni, muvozanat, Le-Shatelye, Gibbs, faza, komponent, kinetik tenglama, ish unumi, samaradorlik, usullar, talablar, tayyorlash, markalar, birliklar;
3. Azot birikmalarni xalq xo’jaligida qanday maqsadlarda qo’llaniladi?
Tayanch so‘zlar: bog‘langan azot, o‘simliklar tabiatda azot, elektr yoyi, usullari, xom-ashyo, ishlatilishi tayyor maxsulot, konversiya.
1-savolga javob
 faza qoidasi "pVT tizimlari" ni boshqaradigan umumiy printsipdir termodinamik muvozanat, ularning holatlari bosim (p), hajm (V) va harorat (T) o'zgaruvchilari bilan to'liq tavsiflanadi. Agar F soni erkinlik darajasi, C soni komponentlar va P soni fazalar, keyin Geterogen sistema (yun. heterogenes — har xil jinsli) — fizik xossalari yoki kimyoviy tarkiblari jihatdan har xil qismlar (turli fazalar)dan tuzilgan bir jinsli boʻlmagan fizik-kimyoviy sistema; oʻz xossalariga koʻra, ajratuvchi sirtlar bilan ajralgan turli qismlardan iborat boʻladi. Gomogen sistemaning bir fazasi bilan qoʻshni faza oʻrtasidagi yuzada sistemaning bir yoki bir necha xossasi (tarkibi, zichligi, kristall panjara parametrlari, elektr yoki magnit maydoni va h.k.) birdaniga oʻzgaradi. Gomogen sistema - bir fazadan iborat boʻlgan fizik-kimyoviy sistema. Bunday sistemaning har bir nuqtasida bosim r, temperatura T va konsentratsiya S bir xil boʻladi. Mac, muz, suv, suv bugʻi, gazlar aralashmasi, suyuqyoki qattiq jism eritmalari Gomogen sistema dir. Diffuziya (lotincha: diffusio — singish, tarqalish) — molekulalar, atomlar, ionlar va kolloid zarralarning tar-tibsiz issiklik harakati natijasida bir moddaning ikkinchi moddaga oʻz-oʻzidan oʻtishi, birining ikkinchisiga singib ketishi. Diffuziya gaz, suyuklik yoki qattiq jismlarda boʻladi va tezligi moddaning zichligi va qovushoqligi, temperatura, diffuziyalanuvchi zarraning tabiatiga va h. k.ga bogʻliq. Temperatura koʻtarilishi bilan Diffuziya tezlashadi. Bir aralashmali sistema (bir modda)dagi Diffuziya oʻz diffuziya, koʻp aralashmali sistema (gaz, suyuq yoki qattiq eritmalar)dagi Diffuziya geterodiffuziya deyiladi. Kinetik energiya - jismning mexanik harakatdagi energiyasi. Ilgarilanma harakatda ishtirok etayotgan moddiy nuqtaning Kinetik energiyasi shu nuqta massasi t ni uning tezligi -i kvadratiga koʻpaytmasining yarmiga teng:Yek = j mv, Koʻzgʻalmas oʻq atrofida aylanma harakat qilayotgan jismning Kinetik energiyasi: bunda /—jismning aylanish oʻqiga nisbatan inersiya momenti, so — jismning burchak tezligi. Yorugʻlik tezligiga yaqin tezlik bilan harakatlanayotgan moddiy nuqtaning Kinetik energiyasi:bunda t0 — moddiy nuqtaning tinch holatidagi massasi, s — yorugʻlikning vakuumdagi tezligi, tos2 — moddiy nuqtaning tinch holatidagi energiyasi.