1-variant Pul tizimi

9-variant(2ni davomi)
K. Marks tomonidan taklif qilingan pul muomalasi qonuni quyidagi
ko‘rinishga ega.
PM = (TXBS-KSTs+MKTs)/PBAT
PM-muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdori,
TXBS-tovarlar va xizmatlar baholari summasi
KSTs-kreditga sotilgan tovarlar summasi
MKTs-muddati kelgan to‘lovlar summasi
PBAT-pul birligining aylanish tezligi
Karl Marks aytadiki, tovarlar va xizmatlar bahosining o‘sishi muomalada
qo‘shimcha pullarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Nobel mukofoti lauriyati
M.Fridmen esa buni teskarisini aytadi. Muomalada ortiqcha pullarning paydo
bo‘lishi tovarlar va xizmatlar bahosining o‘sishiga olib keladi.
Marks aytadiki mamlakatda tovarlarni kreditga sotish tizimini qanchalik
rivojlangan bo‘lsa pullarga bo‘lgan talab shunchalik past bo‘ladi.
Inflyatsiya yuqori bo‘lgan sharoitda tovarlar va xizmatlar bahosining
inflyatsiya ta‘sirida o‘sishi yuz beradi.
Natijada iqtisodchi olimlar tomonidan inflyatsiya darajasi hisobga olingan pul
muomalasi qonuni taklif qilinadi.
M=Y*P/V
M-muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdori
Y-real YaIM
P-Inflyatsiyaning o‘sish sur‘ati
V-pulning aylanish tezligi
XIX asr oxiri XX asr boshlarida dunyo bo‘yicha veksel muomalasining jadal
rivojlanishi yuz berdi. Bu iqtisodchi olimlarni pul muomalasi qonunlariga nisbatan
munosabatini bir muncha o‘zgartirdi. Chunki veksellar pulning to‘lov vositasi
funksiyasini bajara oladi. Shu sababli iqtisodchi olimlar pullarga bo‘lgan talabni
aniqlashda veksellar muomalasini hisobga olish kerak degan xulosaga keldi.


11-varinat
1) Iqtisodiy adabiyotda inflyatsiya va iqtisodiy o’sish o’rtasidagi aloqadorlik masalasida kesin munozarali fikrlar, xulosalar mavjud. Bir guruh iqtisodchi olimlar, shu jumladan, G.Xess va Ch.Morrislarning fikriga ko’ra, baholarning sezilarsiz darajadagi o’sishi ham iqtisodiy o’sishga salbiy ta’sir ko’rsatadi4. Ularning fikriga ko’ra, baholarning unchalik sezilarli darajada bo’lmagan o’sishi ham inflyatsiya dinamikasidagi noaniqlikni kuchaytiradi. Bu esa, o’z navbatida, tijorat banklari kreditlari foiz stavkasining o’sishiga olib keladi. Chunki kreditlarning foiz stavkasi o’zida nafaqat kutilayotgan inflyatsiyani, balki risk uchun qo’shimcha ustamani ham aks ettiradi. Natijada, mamlakatdagi iqtisodiy faollikka va aholining turmush darajasiga nisbatan kuchli salbiy ta’sir yuzaga keladi.Ikkinchi guruh iqtisodchi olimlar esa (prof. M.A. Pivovarova, A.Kudrin va boshq.) inflyatsiyaning ma’lum darajasi sharoitida iqtisodiy o’sish sur’atlari yuqori bo’lishi mumkin, deb hisoblaydilar. Masalan, prof. M. Pivovarovaning fikriga ko’ra, inflyatsiyaning uncha yuqori bo’lmagan darajasi iqtisodiy o’sishni rag’batlantiradi, bunday sharoitda antiinflyatsion siyosatni amalga oshirish ishsizlikning o’sishiga, iqtisodiyotning pasayishiga olib keladi5. Bunday sharoitda, odatda, pullar taklifi ustidan qattiq nazorat o’rnatiladi.

• 
  Mahsulotlar va xizmatlarga narxni o`sishi natijasida pulning qadrsizlanishi
  
• 
  Milliy pul birligining xarid qilish qobiliyatini pasayishi
  
• 
  Milliy pul birligining xorijiy valyutaga nisbatan kursini tushishi
  
• 
  Aholi va xo`jalik sub`ektlarida xorijiy valyutaning jamg`arilishi
  
• 
  Oltin va xorijiy valyutaning milliy valyutadagi narxini ko`tarilishi
  
• 
  Mamlakat aholisida oltinning to`planishi (tezavratsiya)