1-вариант Бошқарув усуллари мазмун мохияти

Variant

1. 
   Korxona faoliyatini samarali iqtisodiy boshqarishda xorij tajribalaridan foydalanish usullari
   
2. 
   Tadbirkorlik siyosati, tashabbuskorlik va strategik qarorlar qabul qilish
   
3. 
   Innovatsion loyihalashtirish asoslari
   

8. 
   variant
   

1.
Bugungi amaliyotda xodim va uni boshqarish muammosiga ikki xil yondashuv mavjud:

•-inson resurslarini boshqarish;

-xodimlarni boshqarish.

• "Inson resurslarini boshqarish" tushunchasi boshqarishning strategik jihatlarini, shuningdek, ijtimoiy rivojlanish masalalarini o‘z ichiga oladi va ularga ustuvorlik beriladi.

• "Xodimlarni boshqarish" tushunchasi esa ko‘proq kadrlar bilan tezkor ishlashni anglatadi. Agar birinchi yondashuv davlat miqyosida bandlik va uni muvofiqlashtirish vazifalaridan kelib chiqsa, ikkinchi yondashuv bevosita korxona darajasidagi mehnat munosabatlari va ularni muvofiqlashtirishdan kelib chiqadi Xodimlarni boshqarish deganda, korxonada band bo‘lgan kishilar salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish, ularning normal (mo‘‘tadil) faoliyat ko‘rsatishi uchun zaruriy shart-sharoit yaratish bo‘yicha o‘zaro bog‘langan tashkiliy-iqtisodiy va ijtimoiy tadbirlar tizimi tushuniladi. Bunday boshqaruv funksional va tashkiliy boshqaruvlarga bo‘linadi. Funksional boshqaruv deganda, bevosita kadrlar masalasiini yechish bilan bog‘liq masalalar, ya‘ni kadrlarni tanlash, ishdan bo‘shatish, malakasini oshirish, ish haqi va hokazolar tushuniladi. Tashkiliy boshqaruv tushunchasi kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar, ya‘ni rahbarlar, kadrlar bo‘limi, kasaba uyushmalar va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Mehnat resurslarini taqsimlashga bog‘liq ravishda inson resurslarining imkoniyatlari rivojlanish omillari sifatida katta yoki kichik bo‘lishi mumkin.
Xodimlarni boshqarish ikki guruhdan iborat tamoyillarga asoslanadi. Har bir tamoyil xodimlarni boshqarishning u yoki bu jihatini takomillashtirishga xizmat qiladi. Masalan, ilg‘orlik tamoyili korxona doirasidagi boshqaruv tizimining chet el yoki mahalliy ilg‘or korxonalar boshqaruv tizimiga mos keladimi, zamon talabiga javob beradimi yoki yo‘qmi degan savolga javob bersa, muvoziylik tamoyili esa odimlar boshqaruvidagi tezkorlikni oshiradi va hokazo. • Korxonada band bo‘lgan barcha xodimlar ikki toifadan iborat: ishlab chiqaruvchilar yoki xizmat ko‘rsatuvchilar va boshqaruvchilar (rahbarlar, mutaxassis-menejerlar) Xodimlarni, ya‘ni inson omilini boshqarish quyidagi jihatlarni boshqarishni o‘z ichiga oladi.
2.
Tadbirkor o'ziga tovar ishlab chiqarishni yagona jarayonida kapital va mehnat resurslarini birlashtirish tashabbusini oladi 2)Tadbirkor biznesni yuritish jarayonida o'ziga asosiy qarorlar qabul qiladi 3)Tadbirkor bu yangi mahsulot yangi tehnologiya tashabbus qiluvchi shaxs hisoblanadi.
Kichik biznesda quyidagi tadbirkorlik turlari mavjud: ---Faoliyat yo'nalishi bo'yicha:ishlab chiqarish, tijorat,moliyaviy va innovatsion tadbirkorlik faoliyati. ----Tadbirkorning qanday vazifani bajarishiga qarab:ishlab chiqarishni boshqarish moliyalashtirish vositachilik va maslahatchilikka qaratilgan faoliyat. ---Faoliyat turlarining soni bo'yicha bitta sohadagi yoki ko'p tarmoqli tadbirkorlik.
Tadbirkorlikni konkret, aniq darajasida ikki yo‘nalishda qarab chi- qish kerak. Birinchisi, tijorat tadbirkorligi bo"lib, uning asosiy maqsadi moddiy daromad ko‘rish, foyda olish hisoblanadi. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning asosiy qismi tijorat tadbirkorligi subyektlari: korxona,firma, kompaniya, tashkilot, fermer va dehqon xo‘jaliklari, agrofirma va boshqalardir. Ikkinchisi, notijorat tadbirkorligi boiib, uni amalga oshi­ rish uchun notijorat tashkilotlari tuziladi. Ularga diniy, xayriya, jamoat tashkilotlari va jamg‘armalari, siyosiy partiyalar kiradi. Notijorat tad- birkorligining asosiy maqsadi daromad ko‘rish, foyda olish emas, balki ularning har biri o‘ziga xos maxsus maqsadni amalga oshirish uchun tuziladi va ana shu maqsad uning asosiy ta’sis hujjati boigan ustavida belgilab qo‘yiladi.
Tadbirkorlikning yana bir qirrasi va belgisi islohotchilikdir. Tadbirkorlik ishlab chiqarish omillari (mehnat, mehnat qurollari, mehnat predmeti)ning yangicha mukammalroq uyg‘unligi (kombi- natsiyasi)ni, ishlab chiqarishni qayta tashkil etishni, tuzilmaviy qayta qurishni amalga oshirib, ijtimoiy-iqtisodiy tizimni isloh qilishga olib keladi. Natijada ulaming ishlab chiqaruvchi kuchlari rivojlanadi, ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan ishlab chiqarish munosabatlarining o‘zaro muvofiqligi yaxshilanib, ishlab chiqarish samaradorligi oshadi.
3.
Korxonalar faoliyatining yakuniy moliyaviy natijasi sifatida foyda - bu turli xil biznes operatsiyalaridan kelib chiqadigan zararni hisobga olgan holda, daromadlarning umumiy miqdori va mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari o'rtasidagi farq. U tarqatilishi va ishlatilishi kerak.
Korxonaning foydasini aniqlash tartibi quyidagicha:
Mahsulotlarni (ishlarni, xizmatlarni) sotishdan tushadigan daromad (sof) - QQS, aktsiz solig'i - Sotilgan mahsulot tannarxi ,Umumiy foyda - Ma'muriy va tijorat xarajatlari Sotishdan olingan foyda (zarar) + Olingan foizlar - To'lanadigan foizlar + Ishtirok etgandan olingan daromadlar boshqa tashkilotlar + Boshqa daromadlar - Boshqa xarajatlar Hisobot davridagi foyda - Soliqlar va boshqa majburiy to'lovlar Sof foyda. Sof foydani taqsimlash ikki yo'l bilan amalga oshirilishi mumkin:
maxsus fondlarni shakllantirish orqali: jamg'arma, iste'mol, zaxira. Korxona moliyaviy rejaga qo'shimcha sifatida iste'mol va jamg'arma fondlari xarajatlari smetalarini tuzishi kerak;
foydani alohida sohalar bo'yicha to'g'ridan-to'g'ri taqsimlash orqali: bu holda foydani taqsimlash to'g'ridan-to'g'ri moliyaviy rejada aks etadi. Jamg'arma fondi quyidagilar uchun ishlatiladi:
Ilmiy-tadqiqot ishlari, yangi turdagi mahsulotlarni ishlab chiqish va ishlab chiqish;
mavjud ishlab chiqarishni texnologik qayta jihozlash va rekonstruksiya qilish;
uzoq muddatli va qisqa muddatli kreditlarni va ular bo'yicha foizlarni mahsulot tannarxiga taalluqli miqdordan ortiqcha to'lash; aylanma mablag'larning ko'payishini moliyalashtirish;
boshqa korxonalarning ustav kapitaliga ta'sischilarning hissasi sifatida ajratmalar.
Iste'mol fondi quyidagilar uchun ishlatiladi: korxona balansidagi ijtimoiy va maishiy ob'ektlarni ekspluatatsiya qilish xarajatlari; bonuslarni to'lash; moddiy yordam ko'rsatish; pensiya qo'shimchalarini to'lash; oshxonalarda va oshxonalarda ovqatning yuqori narxlari uchun xodimlarga tovon puli.
Foydaning asosiy turlariga quyidagilar kiradi: mahsulot sotishdan olinadigan foyda; asosiy vositalarni va boshqa mol-mulkni sotishdan olinadigan foyda; sotilmaydigan boshqa operatsiyalardan olinadigan foyda; balans foydasi; soliq solinadigan foyda; sof foyda. Mahsulotlarni sotishdan olinadigan foyda mahsulotni QQS, aktsiz solig'i va ularni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini hisobga olmagan holda amaldagi narxlarda sotishdan tushadigan tushum deb tushuniladi. Foyda turlari bo'yicha alohida rejalashtirilgan: tijorat mahsulotlarini sotishdan; asosiy vositalar va boshqa mol-mulkni sotishdan; operatsion bo'lmagan daromadlar va xarajatlardan. Foydani rejalashtirishning an'anaviy usullari tijorat mahsulotlarini sotishdan olinadigan foydani anglatadi.

10.