. 8-variant 1Молиявий бошкарув органлари. 2Молия тизими. 3Молиявий назорат. Француз модели. 4Давлат бюджет функцияси. 5ХЮС нинг молиявий барқарорлиги. 1 Молиявий бошқарув органлари ва уларнинг вазифалари
Молия тизимини умумий бошқариш мамлакатнинг олий ҳокимият ва бошқарув органлари томонидан амалга оширилади. Умумдавлат миқёсида молиявий бошқарув тизими қуйидаги бошқарув органларидан ташкил топиши мумкин:
• Президент ва Президент девони;
• Олий Мажлис ва молия, бюджет, солиқ ва банк масалалари бўйича Олий Мажлис ҳар икки палатасининг тегишли қўмиталари;
• Вазирлар Маҳкамаси;
• Ҳисоб палатаси;
• Молия вазирлиги ва унинг қуйи (жойлардаги), жумладан, Хазиначилик тизими органлари;
• Марказий банк;
• Давлат солиқ қўмитаси;
• Давлат божхона қўмитаси;
• Давлат мулк қўмитаси;
• Қимматли қоғозлар бўйича комиссия;
• Нобюджет фондларнинг ижроия дирекциялари
• ва бошқалар.
2 Жараёнида турли пул фондлари(дан) шаклланадиган ва фойдаланиладиган молиявий муносабатлар турли соҳаларининг мажмуига молия тизими дейилади. Унга бошқача ҳам таъриф бериш мумкин: давлат ва корхоналарнинг пул фондларини шакллантириш, тақсимлаш ва фойдаланиш борасидаги шакл ва методлар тизимига молия тизими дейилади. “Молия тизими” тушунчаси кенг маънодаги “молия” тушунчасининг тараққиёти натижасидир. Мамлакатда бозор ислоҳотларининг амалга оширилиши ва принципиал жиҳатдан бутунлай янги бўлган иқтисодий ва молиявий сиёсатнинг ҳаётга татбиқ этилиши молия тизимининг соҳалари ва бўғинларига нисбатан объектив равишда янгича ёндошувни тақазо этди
4 Давлат бюджети молиянинг таркибий қисми сифатида, унинг бошқа бўлинмалари сингари, икки хил функцияни бажаради:
тақсимлаш;
назорат.
Давлат бюджетининг тақсимлаш функцияси орқали унинг мо-ҳияти намоён бўлади. Бу нарса давлат бюджети томонидан амалга оширилаётган тақсимлаш муносабатларининг мазмунидан яққол кўринади. Давлат бюджети орқали амалга ошириладиган тақсим-лаш бу жараённинг иккинчи (оралиқ) босқичидир. Шунинг учун ҳам Давлат бюджетининг тақсимлаш функцияси ўзига хос бўлган хусусиятга эга бўлиб, у тақсимланган ялпи ички (миллий) маҳсу-лотни қайта тақсимлаш учун фойдаланилади. Агар тақсимлашнинг биринчи босқичида бюджет маблағлари (бюджетга тўловлар) мил-лий даромадда давлатнинг улуши сифатида майдонга чиқса, унинг иккинчи босқичида эса ана шу улуш қисмларга бўлинади ва кўп сонли каналлар орқали турли тадбирларни молиялаштиришга ва фондларни шакллантиришга йўналтирилади
3Молиявий назорат иқтисодий категория сифатида молияга объектив хос бўлган назорат хусусиятининг амалда намоён бўлишидир. Одатда, молиявий назорат қуйидаги икки йўналишда (аспектда) қаралади:
барча иқтисодий субъектларнинг молиявий қонунчилик ва молиявий интизомга риоя қилиши устидан махсус ташкил этилган назорат органларининг қаттиқ регламентация қилинган (тартибга солинган) фаолияти;
молиявий операцияларнинг самарадорлигини ва мақсадга мувофиқлигини таъминлаш мақсадида макро- ва микродаражада молия ҳамда пул оқимларини бошқаришнинг ажралмас эленменти