1. Umumiy ma’lumotlar; Starter tuzilishi

8.4-rasm. ST130A3 starteri:
umumiy ko’rinish; b-elektrik sxema.
Starter relesi tortuvchi 6 va ushlab turuvchi 5 chulg’amlarni o’z ichiga oladi. Bu chulg’amlarni elektr enegiyasi bilan ta’minlash chmqarish bolti 22 orqali bo’ladi. Ushlab turuvchi chulg’amning ikkinchi uchi korpus bilan, tortuvchi chulg’amning ikinchi uchi rele chiqarishi 21 bilan bog’langan. Chiqarish 21 esa shina orqali chiqarish 25 ga ulangan. Rele chulg’amlari o’ralgan latun trubka ichida rele yakori 7 erkin harakatlana oladi. Prujina 8 rele yakorini va u bilan bog’langan kontakt disk 4, richag 10 ni yuritmasi bilan boshlang’ich holatda ushlab turadi. Elektr ta’minoti rele chiqarishi 22 ga ulanganda yakor 7 prujina kuchini engib tortiladi. Кontakt disk 4 chiqarishlar 23 va 25 kontaktlarini ulaydi, richag 10 esa shu vaqtda o’q atrofida aylanib starter yuritmasini suradi. Starter avtomobilga o’rnatilayotganda chiqarish 23 akkumulyator batareyasining musbat chiqarishiga ulab qo’yiladi. ST130A3 starterini farqlovchi o’ziga xoslik К3 chiqarishining qo’shimcha kontakti borligidir. Bu kontakt chiqarishlar 23 va 25 bilan birga bog’lanadi. Bu kontaktlar yordamida starter ulanganda chiqarish 23 va kontakt disk 4 akkumulyator batareyasining musbat chiqarishiga ulanadi. Dvigatel yurgizilayotganida yondirish g’altagi zanjiridagi qo’shimcha qarshilik qisqaradi.
ST130A3 starterida yuritma holatining ikki xil sozlash amalga oshiriladi. Richag 10 tirkaladigan vint 11 yordamida yuritma shesternyasining boshlang’ich holati, vint 9 yordamida shesternyaning ishchi holati sozlanadi.
ST221 starteri (8.5,a-rasm) elektromagnitli ulanadigan va distansion usulda boshqariladigan qilib tayyorlangan. Starterning nominal kuchlanishi 12 V ga teng. Uning konstruksiyasi boshqa starterlardan sezilarli darajada farq qiladi.
Starter elektrodvigateli aralsh usulda uyg’otiladi (8.5,b-rasm). Parallel chulg’amlar ikkita ketma-ket ulangan g’altaklar 21 dan iborat. Bu g’altaklar mayin, izolyasiyalangan o’tkazgichdan o’ralgan. Кetma-ket chulg’amlar esa ikkita parallel ulangan g’altak 22 dan iborat. Bu g’altaklar qalin o’tkazgichdan tayyorlangan.
Кorpus va qutb uchliklari korroziya (zang)dan saqlanishi uchun anodlangan. Cho’tkatutgichlar o’rnatilgan qopqoq 18 issiqlikni yaxshi tarqatishi uchun alyuminiy qotishmasidan tayyorlangan. Qopqoq 18 dagi tuynuk himoya lentasi 17 bilan yopilgan. Cho’yandan tayyorlangan oldingi qopqoq 6 yuritma mexanizmini to’liq himoya qiladi.
Starter relesi tortuvchi 12 va ushlab turuvchi 13 chulg’amlardan iborat bo’lib, ularning umumiy uchi shteker 14 ga chiqarilgan. Rele rezina tiqin 8 bilan germetiklangan. Etaklanuvchi 10 rele yakori 11 ga mahkamlangan.
Yuritmaning plastmassa richagi pastki uchi orqali etaklanuvchi halqa 3 ning ikkita po’lat shipi bilan sharnirli bog’langan. Richag reledan kelayotgan kuchni barmoq 9 orqali oladi. Starter relesi ulanganda etaklanuvchi halqa 3 orqali richag 7 kuchni plastmassa mufta 4 va bufer prujina 5 ga uzatadi. Bufer prujina 5 ta’siri ostida yuritma mexanizmi yakor valida kesilgan chervyak bo’ylab harakatlanadi.