Bog'liq Umum ta\'lim maktablarida milliy kurash turlaridan dars mashg\'ulotlariga dars-reja konspektlarini tuzish
Mashg’ulot o’tkazadigan joyga va sportchilarga qo’yiladigan asosiy gigiyenik talablar.Tibbiyot kuriklarini tashkil qilish, jismoniy mashqlarning organizmga ta’siri haqida gigiyena va kun tartibiga rioya qilish haqida o’tkaziladigan shifokor suhbatlari, uzini-o’zi nazorat qilish murabbiy uchun ham sportchi uchun ham majburiydir. Yakkama-yakka olishuvda kurashda, mashq qilishning boshlang’ich qismida mayib bo’lishning sababi asabiy sozlanishdagi kamchiliklari badan qizdirishni yomon o’tkazilganligidir. Mashq qilish oxirida mayib bo’lish umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlikning yetarli darajada emasligi tufayli yuz beradigan murabbiy alohida e’tibori yakuniy bosqichdagi maxsus tayyorgarlik salmog’i qaratilgan bo’ladi.Usul bajarish texnikasining buzilishi shuni buzgani ham, uning raqibini ham mayib bo’lishiga olib keladi. Buni kurashchining mashq qilish (juft bo’lib olishuv) mashg’ulotlari, tanlab olish vaqtlaridagi va ma’suliyatli musobaqalar vaqtidagi ruxiy emosional holati bilan tushuntirish mumkin. Mayib bo’lishni oldini olish uchun birinchi navbatda sherikni sinchiklab tanlash kerak. Eng muhimi esa kurashchilarni ehtiyotkorlikka va o’z-o’zini saqlashga o’rgatishdir. Yuqoridagilardan ko’rinib turibdiki shifokor kurigidan vaqti-vaqti bilan o’tib turish sportda uchrab turadigan har qanday salbiy oqibatlarning oldini olish uchun zarurdir.
undan tashqari kurashchilar mashg’ulot vaqtida ham, musobaqalarda ham ozoda bo’lishlari tirnoqlari olingan bo’lishi, sochlari kalta qilib olinishi, kurash ishtoni ichidan suvda suzganda kiyadigan kalta ishton yoki maxsus ishton kiyishi shart.
Kurash zaliga amaliy o’quv mashg’ulotlari uchun jixozlangan maxsus bino biriladi. Unga 11-11 diametrli iki kurash gilami sig’a oladigan bo’lishi lozim. Bunday zalda bir yo’la 16-20 kishi shug’ullanishi mumkin.
Ixtisoslashgan kurash zalining sathi 24x 12 m, balandligi 4-5m bo’lishi kerak. Poldan 2-3 m balandligicha devorlarni moyli buyoqda bo’yaladi. Pol taxtadan, derazalari keng ikki qavatli bo’lishi shart. Zalni ikta, uchta ventiliyatorlar yordamida shamollatirib to’rish lozim. Zaldagi xarorat 15-20 darajada bo’lishi kerak. Kurash tushiladigan gilamlarni har bir guruppa shug’ullannishdan keyin nam latta bilan artish tavsiya qilinadi. Sport invertarlarni saqlash uchun zalda omborxona keyim-bosh uchun ilgaklar, o’qituvchilar xonasi, dush xona, bug’ xona, masashxona, xojatxona va boshqa yordamchi xonalar bilan jixozlanishi kerak. Zalda albatda aptechka va boshqa dorilar yorliqi bo’lishi kerak. Zalga kirishdan oldin oyoq keyimlarni tozalab artish kerak. Shug’ullanuvchi keyinlarini o’z shikafchasiga ilib, nam lattaga oyog’ini artib kerish lozim. Kurashchi albatda kurash keyimlarini haftada bir marotaba yuvishlari shart. Ichki keyimlarini har ikki kunda almashtirish lozim. Kurashchi o’zi bilan kurash mashg’ulotiga sovun, sochiq, taroq va boshqa narsalarni olib borish kerak. Birovning sovun, sochig’i, tarog’idan foydalanish mumkin emas.Kurash tushush uchun maxsus gilam tushalganjoy bo’lmaganda sport maydonidan uzoq bo’lmagan joyni iloji bo’lsa aylanasi 12 m keladigan shiypon maydonchani tanlash ham maqsadga muvofiq bo’ladi. Shu joyni 40-50 sm chuqurlikda qazib, uning ustiga qipiq tushalishi hamda ustidan kengroq choyshab yopilishi mumkin.
Shu masala hal bo’lsa, demak, kurash uchun joy tayyor deb hisoblash mumkin. Mashg’ulotni o’tkazib bo’lgach har safar yopilgan choyshabni namlangan latta bilan artib, tozzalab qo’ymog’i kerak. Shuningdek shu atrofda oyoqlarni artish uchun namlangan gilamcha yoki maxsus latta bo’lsa yanada yaxshi.
Xulosa Kurashchilarga dastlabki mashg’ulotdanoq ular kurashga chiqishlari oldidan qo’l va oyoq panchalarining tirnoqlarining olinganiga e’tibor berishlari lozim ekanligini o’qittirish lozim. Shuningdek, shug’ullanuvchilarning sochlari ham kalta qilib olingan bo’liщi kerak. Ovqatni mashg’ulotdan 2-3 soat oldin istimol qilish kerak. Ba’zida shug’ullanuvchidan ilgari ozgina tamaddi qilsa bo’ladi. Mashg’ulotlarga juda och yoki ovqatlangach 4-6 soat o’tmasdan kelish mumkin emas. Mashg’ulotdan oldin qo’lida soat yoki birorta taqinchoqlar bo’lsa yichib qo’ygan ma’qul. Kurashchining ko’rinishi ozoda, bechirim, keyimlari xush bechim- kimono-yaxtak va oyoqyalang bo’lishi lozim.
Kuraщchi mashg’ulotda shikastlanishning oldini olish uchun qo’ydagi qoidalarni bilmog’i zarur.
O’quvchi murabbiysiz darsdan oldin hamda gilamdan tashqari paytlarda kurash usullarni qo’llashi man etiladi.
Mashg’ulot paytida intizom va tartibni saqlash lozim.
Mashg’ulotda o’quvchi murabbiyning topshirig’ini vaqtida belgilangan joyida bajarish shart.
Kurashchi shug’ullanayotgan shiriklariga qo’pol muomilada bo’lishiga mashg’ulotga e’tiborsiz va diqqat birmasligiga keyimlarni pala-partish keyishga yo’l qo’yilmaydi.
O’quvchi murabbiyning topshiriqlarini uning bo’yrug’i asosida yarim kuch ishlatib bajarish kerak.
Usullarni o’rganishda doim xavfsizlik choralarini oldindan o’ylab ish ko’rishi zarur.
Agar sheriklar gilam ustida mashq qilayotgan bo’lsalar qolganlar ularni ko’zatib o’tirishlari lozim.
