1. Tuzlarning gidrolizi Gidroliz darajasi Konstantalarga oid masalalar Foydalanilgan adabiyotlar. Tuzlar gidrolizi

Gidroliz jarayoniga ta’sir etuvchi omillar.


1) Gidrolizni kuchaytiradigan omillar;
- suv qo’shih – tuzni gidrolizini ta’minlovchi agent bu suv, uning miqdori qanchalik ko’p bo’lsa, gidroliz ham shuncha kuchli bo’ladi
- temperaturani oshirish –Chunki temperatura ta’sirida molekulalar haqakati tezlashib xalqimiz tili bilan aytg anda “bo’ladigan ish tezroq bo’ladi”.
- gidroliz muhitiga teskari muhit hosil qiladigan modda qo’shish. Bunda gidroliz jarayonida hosil bo’ladigan H⁺ yoki OH^- ionlari qo’shilgan modda bilan qisman neytrallashib, muhitdan chiqib ketadi va Le Shatelye prinsipiga muvofiq “muvozanatda turgan sistemaga qandaydir omil ta’sir etsa, sistema shu ta’sir kuchi kamayadigan tomonga siljiydi”.
2) Gidrolizni susaytiradigan omillar;
- tuz qo’shih – tuz va suv munosabatida tuzning qo’li baland kela boshlaydi va bu uning parchalanish kamayishiga sababchi bo’ladi
- temperaturani pasaytirish – haroratni kamayishi molekulalar harakatini sekinlashtirib jarayonni sustroq kechishini ta’minlaydi.
- gidroliz muhitiga mos muhit hosil qiladigan modda qo’shish. Bunda gidroliz jarayonida H⁺ yoki OH^- ionlarining hosil bo’lishi qo’shilgan moddadagi xuddi shunday ionlar ta’sirida kamayib ketadi.
Masalan: Natriy atsetat gidrolizini oshirish uchun temperaturani ko’tarish, suv qo’shish yoki HCl, SO₃, Zn(NO₃)₂ kabi kislotali muhit hosil qiladigan moddalar qo’shiladi. Gidroliz jarayonini susaytirish uchun esa temperaturani kamaytirish, CH₃COONa yoki ishqoriy muhit hosil qiladigan KOH, CaO, soda kabi moddalar q
Gidrolizlanish darajasi

Gidrolizlangan tuz molekulalari sonining(n) umuman erigan tuz molekulalari soniga(N) nisbati gidroliz darajasi() deyiladi.
= n/N yoki = n/N_*100
Gidroliz darajasi tuzning tabiatiga, konsentratsiyasiga va eritmaning haroratiga bog’liq bo’ladi.
Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlarning gidrolizini ko’raylik: