Titan xossalariga qoʻshimchalarning taʼsiri qanday?
Titan Titanum, Ti — Mendeleyev davriy sistemasining IV guruhiga mansub kimyoviy element. Titan unsur deb ham yuritiladi. Tartib raqami 22, atom massasi 47,88. Titan oraliq metallarga kiradi. Titan massa sonlari 46 (7,95%), 47(7,75%), 48(73,45%), 49(5,51%), 50(5,34%) boʻlgan 5 ta barqaror izotopdan iborat. Uning bir necha sunʼiy radioaktiv izotoplari ham maʼlum. 1795 yilda nemis kimyogari Titan Klaprot TiO2 rutil nomaʼlum elementning oksidi ekanligini aniklagan va oʻsha elementga Titan nomini bergan Titan nomi yun. afsonasidagi titanlar — Uran (Osmon) va Geya (Yer)ning bolalari nomidan olingan]. 1925 yilda Niderlandiya olimlari VanArkel va de Bur titan (IV)yodidni choʻgʻ holatidagi volfram simda parchalash yuli bilan sof Titan oldilar. Titan Yer poʻstining massa jihatidan 0,57% ni tashkil qiladi. Titan tabiatda titan (1U)oksid TYU2 (rutil, anataz, brukit), temir titanat yoki ilmenite FeTiO3, kaltsiy titanat yoki peroskvit CaTiO, holida uchraydi. Ilmenit koʻpincha magnetit bilan qoʻshilib FaTiO3 nFe3O4 tarkibli titan magnetitlar hosil qiladi. Bu mineral Titanning muhim rudalaridan. Titan poʻlat kabi yaltiroq qattiq metall. Suyuqlanish temperaturasi 1668±5°, qaynash temperaturasi 3227°, zichligi 4,51 g/sm3. Titan mustahkam va plastik, oson bolgʻalanadi va yoyiladi, prokatlanadi, odatdagi temperaturada juda kuchsiz qaytaruvchi. Titan sirtida oksid parda hosil boʻlganligidan korroziyaga bardoshliligi jihatidan zanglamas poʻlatdan ham ustun turadi. U havoda oksidlanmaydi, dengiz suvida zanglamaydi, agressiv kimyoviy muhitlarda ham oʻzgarmaydi. Titan suyukdanish temperaturasida eng faol metallar qatoriga oʻtadi. Kizdirilganda deyarli barcha elementlar bilan birikadi. Metallar bilan qattiq eritmalar va intermetalik birikmalar hosil qiladi. 600° dan yuqori temperaturada havo kislorodi bilan oksidlanib, Titan (1U)oksid TYU2 ga oʻtadi. 700°dan yuqori temperaturada azot bilan Titan nitrid TiN hosil qiladi. 300°dan yuqori temperaturada vodorod xlorid bilan reaksiyaga kirishib, Titan (1U)xloridga aylanadi. Titan konsentrlangan sulfat kislota bilan reaksiyaga kirishib, Titan sulfat Ti(SO4)2 va sulfit angidrid SO2 hosil qiladi. Titanning H2Ti03 va N2TYU4 tarkibli kislotalari N4TYU5 va H4Ti08 tarkibli peroksokislotalari maʼlum. Titan oʻz birikmalarida 2 valentli boʻlishi ham mumkin. Titan xossalariga misol qiladigan bo’lsak erish harorati, oksidlanish darajasi, atom massasi, ionlanish energiyasi, elektrmanfiylik shular asosiy xossasi bo’ladi. Titan xossalariga qo’shimchalarning ta’siri qiymatlari, zichligi ion bog’lanishlari o’zgaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |