1-topshiriq. O’z mutaxassislik faningiz boshqa iqtisodiy fanlardan qaysi jihatlari bilan farq qiladi? Ko’rsating. Iqtisod nazariyasi va marketing nazariyasi fanining farqi

1-topshiriq. O’z mutaxassislik faningiz boshqa iqtisodiy fanlardan qaysi jihatlari bilan farq qiladi? Ko’rsating.
Iqtisod nazariyasi va marketing nazariyasi fanining farqi
Iqtisodiyot nazariyasi rivojlanishida uchta tendentsiyani ajratib ko'rsatish mumkin, ular orasida asosiy ( asosiy oqim) va uning bosqichlar
I bosqich. Iqtisodiy nazariya qadimgi jamiyatda paydo bo'lgan tejash - uy xo'jaligi fanlari. Bu davrda xo’jalik faoliyati tajribasini to’plash va umumlashtirish hamda iqtisod fanini shakllantirishga tayyorgarlik ishlari olib borildi.
II bosqich(17-asrning oxirgi uchdan bir qismi – 19-asr oxiri) Yevropa sivilizatsiyasining rivojlanishi va siyosiy iqtisod deb ataladigan iqtisodiy fanning paydo boʻlishi bilan bogʻliq boʻlib, davlat xoʻjaligini yuritish fani sifatida talqin etiladi. Bu atama muomalaga 1615 yilda frantsuz davlat arbobi, yozuvchi A Monkretien(1576-1621) “Siyosiy iqtisod risolasi” asarida.
Siyosiy iqtisod fanining predmeti ijtimoiy iqtisodiyotni tashkil etishning samarali shaklini topish haqidagi fan, boylik haqidagi fan edi. Ushbu bosqichning birinchi maktablaridan biri - merkantilistlar. Ular aylanma sohasini o'rganishga e'tibor qaratdilar va siyosiy iqtisodga savdo balansi haqidagi fan sifatida qaradilar.
Keyinchalik nazariy ta'limot paydo bo'ladi fiziokratlar ("Fiziokratiya" yunon tilidan tarjimada - tabiatning kuchi), uning asoschisi Fransua Kesne (1694-1774). Fiziokratlar boylik manbasini ishlab chiqarishda ko'rdilar, ular orqali faqat qishloq xo'jaligini tushundilar.
Xuddi shu bosqichda, klassik iqtisodiy maktab, V.Petti, A.Smit, D.Rikardo va boshqa koʻzga koʻringan iqtisodchilarning nomlari bilan bogʻliq. 1776 yilda Adam Smitning "Xalqlar boyligining sabablari va tabiati bo'yicha tadqiqot" kitobi nashr etildi.
Smitning iqtisodiy uyg'unlik retsepti shiori edi: laissez-faire, bular. iqtisodiyotni o'z qonunlariga muvofiq rivojlantirishga imkon berish, cheklovchi qoidalar va davlatning iqtisodiy hayotga aralashuvini cheklash.
III bosqich (1890-1930 yillar) marjinalistik inqilob va rivojlanish bilan tavsiflanadi. neoklassik maktab. Nazariy tadqiqotlarda tortishish markazi davlat darajasidan firma darajasiga ko'chiriladi. Siyosiy iqtisod davrining sifat iqtisodiy tahlili miqdoriy tahlil bilan almashtiriladi iqtisodiyot. Tadqiqotning tavsifiy usuli fonga o'tadi. Matematik, grafik va model apparatlaridan keng foydalaniladi. Bu yo'nalishning boshida ingliz iqtisodchisi turardi Alfred Marshall asarini 1890 yilda nashr etgan Iqtisodiyot tamoyillari, iqtisodiy nazariyaning rivojlanishida yangi davrni ochdi. XIX asr oxirida. iqtisodiy nazariya deb ham atalgan narx nazariyasi, yoki firma nazariyasi.
IV bosqich (1930-yillarning boshi - 1970-yillarning boshi) yagona iqtisodiy nazariya predmeti ikki komponentga boʻlinganligi bilan tavsiflanadi: mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyotning paydo bo'lishi buyuk ingliz iqtisodchisining faoliyati bilan bog'liq Jon M. Keyns va eng avvalo, uning mashhur "Bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi" (1936) asari nashr etilishi bilan.
V bosqich (1970-yillarning boshi - hozirgi) ga o'tish bilan tavsiflanadi monetarizm, asoschisi amerikalik iqtisodchi, Nobel mukofoti laureati hisoblanadi M. Fridman. Monetarizm - makroiqtisodiy nazariya bo'lib, unga ko'ra muomaladagi pul miqdori iqtisodiyot rivojlanishining hal qiluvchi omili hisoblanadi.
Tadbirkorlik faoliyatida qarorqabulqilish va uni ishlab chiqishda tadbirkorlikning samarali vositasi hamda asosi bо‘lib marketing hisoblanadi hamda tadbirkorlik faoliyatini boshqarish tizimida, uni tashkil etishda, rejalashtirish va nazorat qilishda muhimahamiyat kasb etadi. “Ay-si-ay” konserni boshqaruvi raisi Djon Xarvi Djons tadbirkorlikda marketingni о‘rnini tavisflab shunday deydi, ya’ni “Marketing tadbirkorlikning tayanch omilidir. Bu nafakat yoqilg‘i, balki kema komandasidir.”
Marketing mazmuni va terminologiyasi yangilanib boradi, lekin ular boshdan ayirboshlash jarayoni, tovar-pul munosabatlari paydo bо‘lishi, sotish shakllarini rivojlanishi hamda istemolchilarni tovar va xizmatlar bilanо‘zaroharakati bilan bog‘lanadi.
Marketing elementlarining paydo XVII asrning о‘rtalariga borib taqaladi. Bu davrgacha tovarlarni natural ayirboshlashni turli shakllari paydo bо‘ladi, keyinchalik marketing faoliyatini birinchi elementlari, ya’ni reklama, narx, sotish kabilarni rivojlanishi kuzatildi.
1902 yildan boshlab AQShning Michigan, Kaliforniya va Illinoys universitetlarida marketing fani kiritilib, bu muammolar bо‘yicha ma’ruzalar о‘qitila boshladi. Keyinchalik marketing assotsiatsiyalari tashkil topdi.
1948 yildan boshlab marketing tovarlar va xizmatlar oqimini ishlab chiqaruvchidan oxirgi pirovard iste’molchi tomon yо‘naltirilgan xо‘jalik faoliyatini har xil turlarini amalga oshirish sifatida kо‘rina boshladi.
Marketing tushunchasi bozor sohasini har qanday faoliyati bilan bog‘liqdir, shu bois marketing sо‘zini tarjimasi va kelib chiqishi keltiriladi (ing. Market – bozor, ing – faol, faoliyat, harakat ma’nosini anglatadi).
Marketing bu nafakat falsafa, fikrlash tarzi va iqtisodiy tafakkur yо‘nalishi, ammo ayrim firma, kompaniya, tarmoq va butun iqtisodiyot bо‘yicha amaliyot faoliyati hamdir. AQSH va boshqa xorijiy davlatlar iqtisodiy adabiyotlarida marketing ta’rifini kо‘p turlari mavjuddir. Eng keng tarqalgan marketing ta’rifi, u Amerika marketing assotsiatsiyasi tomonidan berilgan bо‘lib, uning mazmuni quyidagichadir, ya’ni “Marketing shunday jarayondan iboratki, uning yordamida uylangan g‘oya rejalashtiriladi va amalga oshiriladi, narxlar tashkil etiladi, g‘oyalar, tovarlar va xizmat kо‘rsatishlar harakati va sotishni, ayrim shaxslar va tashkilotlarni maqsadlari ayirboshlash yordamida qondiriladi”.