1-topshiriq. Berilgan savollarga yozma tarzda javob tayyorlang. Ekotizim va uning tarkibi

Javob:	1 - D	2 - S	3 - A
4 -V

4. “Muammo” organayzerini to’ldiring

Muammoning turi	Muammoning kelib chiqish sabablari	Muammoni yechish yo’llari va sizning xarakatingiz
“Qizil Kitob” haqida nima bilasiz O’simliklar,hayvonlar turlarini saqlab qolish va muhofaza qilish uchun 1979-yilda O’zbekistonda “Qizil kitob” ta’sis etildi.Qizil rang xavfli,taqiqlovchi va man qiluvchi ramziy ma’noni bildiradi. “Qizil kitob” nabotot olamining kamyob,yo’qolib ketishi xavfi ostidagi turlari haqida mukammal ma’lumot beradi. Uning vazifasi-jamoatchilik va davlat idoralarini tabiat muhofazasi masalasiga jalb etishdan va turlar genofondini saqlab qolishga ko’maklashishdan iborat. Qizil kitob davriy nashr hisoblanadi,undagi ma’lumotlar o’zgarib boradi.muhofaza qilinishi natijasida o’z arealini qayta tiklagan va yo’qolib ketishi xavfi tug’ilmaydigan o’simlik va hayvon turlari Qizil kitobdan chiqariladi. O’zbekiston “Qizil kitobi”ga (2009) 109 turdagi noyob va yo’qolib borayotgan hayvon turlari va 321 turdagi o’simlik va 3 turdagi zamburug’lar kiritilgan.	Aholining tabiatga noto’g’ri munosabati ham o’simliklarning ,hayvonlarning kamayib ketishiga sabab bo’lmoqda.Iqlim o’zgarishi tufayli yer yuzidagi ayrim hayvon turlari kamayib,ayrim turlar yo’qolib bormoqda. Turlarning yo’qolishiga nafaqat iqlim o’zgarishi tabiiy va antropogen omillar ham sabab bo’lmoqda.Misol uchun kitlarni ovlash,suv havzalariga chiqindilar,oqizib yuborilgan neftlar natijasida ocean va dengizlar flora va faunasi kamayib bormoqda. Quruqlikda zavodlarning atmosferaga chiqarayotgan zaharli gazlar natijasida qushlar va havo aylanishi natijasida o’simliklar turlari kamayib bormoqda	Flora va faunani dunyosini himoya qilish jarayonida keng omma ishtirok etgan taqdirdagina ijobiy natijalarga erishish mumkin. Shu sababli tabiatni muhofaza qilish uchun qonunlar qabul qilinadi. Qonunlarga asosan,maxsus muhofazaga olinadigan hududlarni tashkil etish va tabiiy obyektlarni saqlash orqali amalga oshiriladi. Bularga –qo’riqxonalar,buyurtmaxonalar,milliy bog’lar,tabiat yodgorliklari,tabiiy pitomiklar kiradi.Qizil kitobga kiritilgan hayvonlarni ovlash,o’simliklarga zarar yetkazish taqiqlangan. O’zbekistonda faoliyat yuritayotgan maxsus muhofazaga olingan hududlar o’simlik,hayvonot dunyosi va go’zal tabiatimizning ajoyib namunalarini himoya qilish va ko’paytirishda muhim rol o’ynaydi.Men o’z kasbiy faoliyatim mobaynida masala yuzasidan o’quvchilar estetik madaniyatni shakllantirishga harakat qilaman,ularga tabiatni asrashga,u bilan yuaxshi munsabatda bo’lishga undovchi g’oyalar bilan ta’lim tarbiya beraman.

5-topshiriq. Ma’ruza matnlaridan foydalangan holda mavzuga mos topshiriqlar tuzing(Har bir topshiriq uchun 2.5 ball, jami 10 ball. (Klaster, Ven diagrammasi, Atamalar janziri, Tushunchalar tahlili organayzeri, T-sxema organayzeri va boshqalar))
Tabiiy zaxiralar va ularning turlari(1-klaster)


Venn digrammasi