1. Topografik kartani orientirlash Kartada chiziqning haqiqiy azimut va direksion burchagini aniqlash

4. Meridianlarning yaqinlashish burchagi

6.6-rasm
Chiziq yo‘nalishini azimut va rumblar bilan aniqlashda meridian-larning parallel emasligini e’tiborga olib, azimut yoki rumb qiymatiga meridianlarning yaqinlashish burchagini qo‘shish yoki ayirish kerak. Ikki nuqtadan o‘tgan meridianlar orasidagi burchak meridianlarning yaqinlashish burchagi deyiladi.
Agar yer shari yuzasida bir xil parallelda yotuvchi A va V nuqtalarni olib, ulardan meridianlariga urinmalar AС va ВС o‘tkazilsa, yarim kun chizig‘i bo‘lganidan ular orasidagi burchak meridianlar yaqinlashish burchagi bo‘ladi. A va В nuqtalar kenglamasini , uzoqlamalarini va desak, ular ayirmasi , uzoqla-malar farqi bo‘ladi. Yer shari radiusini R desak, parallelning radiusi A0=r bo‘lsa, ekanini eslab, uchburchaklikdan quyidagini yozamiz: yoki
a)
O1AС to‘g‘ri burchakli uchburchaklikdan ), yoki
(b)
Parallel yoyi AВ =l ning markaziy burchagi orqali yoki (a) ni eslasak,
(v)
bo‘ladi, AСВ sektordan С dagi markaziy burchak ni quyidagicha yozish mumkin:

bu ifodani soddalashtirsak,

bo‘ladi, ya’ni meridianlar yaqinlashish burchagi ikki nuqta uzoqlamalari ayirmasi bilan nuqtalar o‘rtacha kenglamasining sinusi orasidagi ko‘payt-maga teng. Bu formula meridianlar yaqinlashish burchagining qiymatini hisoblashda asosiy formula hisoblanadi.
Agar bo‘lsa, bo‘lib, meridianlar parallel bo‘ladi, bo‘lsa, bo‘ladi.
Agar ikki nuqta oralig‘ini uzunlik birligida (km hisobida) ifoda-lasak formula quyidagicha yoziladi; Buni ga qo‘ysak, chiqadi. Agar ni minutda ifodalasaq r' = 3438' ga ko‘paytiramiz; R o‘rniga uning qiymati R=6371 km ni qo‘ysak km ni  bo‘ladi. Buni soddalashtirsak,
bo‘ladi.
ikki nuqta orasidagi masofa km hisobida olinadi.
Yuqoridagi formulalardan foydalanib quyidagi misolni ishlaylik. Geografik koordinatasi bo‘lgan nuqtaning shu nuqta yotgan zona o‘kiy meridiani bilan nuqta meridiani orasidagi yaqinlashish burchagini aniqlash kerak. Buning uchun avval bo‘yicha zona nomerini, bo‘yicha o‘qiy meridian uzoqlamasini topamiz. Zona nomeri ; o‘qiy meridian uzoqlamasi bo‘ladi. Shunda , formula bo‘yicha . formula asosida hisoblash uchun nuq-taning o‘qiy meridian uzoqligi aniqlanishi lozim. Agar nuqta yotgan zonadagi trapesiya o‘rta nuqtasining kkordinatasini u=523,50 km deb olsak (11.4), km chiqadi. ekanligini eslab, bu qiymatlarni ga qo‘ysaq chiqadi.
Agar deb, ga to‘rli qiymatlar bersaqquyidagi jadval chiqadi:
6.1–jadval

	1	2	3	4	5	10	20
	0,47	0,95	1,42	1,89	2,74	4,74	9,48

Bu jadval shuni ko‘rsatadiki, zona sistemasida kordinata 5 kilometrgacha bo‘lganda meridianlar yaqinlashish burchagi 2' bo‘ladi. Muhadislik ishla-rida burchak o‘lchashda yo‘l qo‘yiladigan xato ham joyiga qarab shunga yaqin bo‘ladi. Shuning uchun masofasi 5 km gacha bo‘lgan joylarda meridianlar yaqinlashish burchagini hisobga olmay, meridianlarni parallel desakkatta xato bo‘lmaydi. Meridianlarni parallel deb aniqlangan azimut burchagi direksion burchak deyiladi, rumb burchaklar esa o‘qiy rumb deb ataladi.