1. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari haqida tushuncha va ularning tarkibiy tuzilmalari


Tijorat banklarining aktiv operatsiyalarini amalga oshirish tartibi (O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki misolida)



Download 168,62 Kb.
bet3/3
Sana22.07.2022
Hajmi168,62 Kb.
#839674
1   2   3
Bog'liq
1. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari haqida tushuncha va

2.Tijorat banklarining aktiv operatsiyalarini amalga oshirish tartibi (O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki misolida)
Tijorat banklarida aktiv operatsiyalari samaradorligini takomillashtirish tijorat banklaridagi faoliyatini chuqur tahlil etgan holda uning ilg‘or tomonlari mahalliy shart – sharoitlarga moslashtirish yuqoridagi muammolarni ijobiy hal etish bo‘yicha ilmiy asoslangan amaliy takliflar va tavsiyalar ishlab chiqishga harakat qildik. Ushbu takliflar va tavsiyalar quyidagilardan iborat:
O ‘z bekiston Respublikasida tijorat banklari o‘rtasida mavjud raqobatlashuv sharoitida bank xizmatlari bozorining rivojlangan davlat tijorat banklarida faol qo‘llaniladigan zamonaviy xizmat turlaridan foydalanish o‘ziga hos ravishda ularning jozibadorligini oshiradi. Buning uchun birinchi navbatda milliy bank tizimida faoliyat ko‘rsatayotgan barcha tijorat banklarini hozirgi zamon talablariga to‘liq javob bera oladigan informatsion texnologiyalar bilan to‘liq ta’minlangan bo‘lishlari, bundan tashqarii mijozlarning ham ushbu texnologiyalar bilan ta’minlanganligi hamda zamonaviy informatsion texnologiyalarga yuqori darajada xizmat ko‘rsatuvchi ixtisoslashtirilgan tashkilotlarning mavjud bo‘lishini taqazo etadi.
Har qanday xo‘jalik sub’ektlari kabi tijorat banklarining faoliyatini pirovard maqsadi daromad topishdan iboratdir. Xalqaro amaliyotda tijorat banklarining o‘zlik va jalb etilgan mablag‘lardan ma’lum daromad topish uchun olib boradigan faoliyati aktiv operatsiyalar deb nomlanadi. O‘z mohiyatiga asosan tijorat banklarining o‘zlik va yuridik hamda jismoniy shaxslarning vaqtincha bo‘sh turgan pul mablag‘larini jalb etilgan mablag‘laridan o‘z nomidan ma’lum daromad topish uchun olib boradigan faoliyati aktiv operatsiyalar hisoblanadi. Xalqaro amaliyotda tijorat banklarining olib boradigan aktiv operatsiyalari juda turli tumandir, lekin iqtisodiy adabiyotlarda aktiv operatsiyalar o‘z mohiyatiga ko‘ra quyidagi asosiy guruxlarga ajratiladi:
- yuridik va jismoniy shaxslarga turli muddatlarga, turli maqsadlarga ham turli shartlar asosida kreditlar berish; - bank mijozlariga turli vositachlik xizmatlarini ko‘rsatish;
-lizing, faktoring va forfeyting operatsiyalarini amalga oshirish;
- investitsiya loyixalarini amalga oshirish;
- davlat va boshqa yuridik shaxslarning qimmatli qog‘ozlariga o‘z nomidan va o‘z hisobidan investitsiyalar qilish;
- bank mijozlariga kassa xizmatlarini ko‘rsatish;
- mijozlarga boshqa turdagi an’anaviy va noan’anaviy bank xizmatlarini ko‘rsatish. Tijorat banklari aktiv operatsiyalarni amalga oshirish jarayonida amaldagi qonunchilik tomonidn belgilangan me’yorlarga amal qilishlari lozim. Tijorat banklari o‘zlarining faoliyati uchun o‘rnatilgan likvidlik darajasini saqlab turishlari hamda aktiv operatsiyalarni turlari bo‘yicha yuzaga chiqishi mumkin bo‘lgan qaltisliklarni (risklarni) oqilona taqsimlashlari shart. Amaliyotda daromad keltirish darajasiga asosan tijorat banklarining aktivlari asosan ikki guruhga, ya’ni daromad keltirmaydigan va daromad keltiradigan aktivlarga ajratadilar. Albatta ushbu guruhlash aktivlari ikki asosiy guruhga ajratiladi. Lekin bizning fikrimizcha, ushbu guruhlashda ayrim omillar inobatga olinmagan. Masalan kassadagi pul aktivlari bank likvidligini ta’min-laydigan lekin daromad keltirmaydigan aktivga kiritilgan. Bizning fikrimizcha, tijorat banklari aktivlarini quyidagi uch guruxga ajratish maqsadga muvofiq bo‘lar edi:
1. Daromad keltirmaydigan, lekin bank faoliyatini ta’minlaydigan aktivlar. Ushbu aktivlar tarkibiga O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki hisobraqamidagi majburiy zahiralar summasi, asosiy vositalar va kam baholi tez eskiruvchan buyumlar hamda boshqa aktivlar.
2 . Kam daromad keltiradigan, lekin bank likvidligini ta’minlaydigan aktivlar. Ushbu aktivlar tarkibiga kassadagi pul mablag‘lari va unga tenglashtirilgan hujjatlar, davlat o‘rta muddatli hazina majburiyatlari, davlat qisqa muddatli obligatsiyalari kiradi.
3 . Yuqori daromad keltiradigan, lekin yuqori qaltislik darajasiga ega aktivlar. Ushbu aktivlar tarkibiga kreditlar, lizing, faktoring, forfey-ting, korporativ qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalar, xorijiy valyutalar va boshqa aktivlarning kiritish mumkin. Tijorat banklarining aktivlarini yuqoridagi tartibda guruxlash, bizning fikrimizcha aktivlarni mohiyatini to‘laroq ochib beradi deb hisoblaymiz.
Quyidagi misolimizda biz “O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki” AJ ning 31.03.2021 dagi bank balansi tarki hamda moliyaviy natijalari to’g’risidagi hisobotini ko’rishimiz va taxlil qilishimiz mumkun.

“O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki” AJ


Bank balansi tarkibi
31.03.2021 (ming so’m)



AКТИВЛАР


ЖАМИ


миллий валютада



хорижий валютада (сўм еквивалент)

1

Кассадаги нақд пул ва бошқа тўлов ҳужжатлари

1 001 999 701

304 931 292

697 068 409

2

Банкнинг Ўзбекистон Республикаси Марказий банкидаги (МБ) ҳисобварақлари

1 914 840 514

1 862 465 614

52 374 900

3

Банкнинг бошқа банклардаги ҳисобварақлари, соф

7 805 098 725

347 282 307

7 457 816 418

3.1.

Банкнинг бошқа банклардаги ҳисобварақлари, брутто

7 805 098 725

347 282 307

7 457 816 418

3.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

4

Олди-сотди қимматли қоғозлари, соф

451 443 379

435 730 909

15 712 470

4.1.

Олди-сотди қимматли қоғозлари, брутто

450 100 456

434 387 986

15 712 470

4.2.

Қимматли қоғозларга чегирма ва мукофот

1 342 923

1 342 923

0

4.3.

Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

5

Қимматбаҳо металлар, тангалар ва тошлар, соф

35

35

0

5.1.

Қимматбаҳо металлар, тангалар ва тошлар, бруттоs

35

35

0

5.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

6

Инвестициялар, соф

1 282 947 541

1 059 457 435

223 490 106

6.1.

Инвестициялар, брутто

1 506 787 730

1 283 297 624

223 490 106

6.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

223 840 189

223 840 189

0

7

Қайтиб олиш шарти бўйича сотиб олинган қимматли қоғозлар, соф

0

0

0

7.1.

Қайтиб олиш шарти бўйича сотиб олинган қимматли қоғозлар, брутто

0

0

0

7.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

8

Кредит ва лизинг операциялари, соф

62 792 997 768

18 932 087 750

43 860 910 018

8.1.

Кредит ва лизинг операциялари, брутто

64 910 602 154

20 237 452 853

44 673 149 301

8.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

2 117 604 386

1 305 365 103

812 239 283

9

Сотиб олинган векселлар, соф

0

0

0

9.1.

Сотиб олинган векселлар, брутто

0

0

0

9.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

10

Молиявий инструментлар бўйича мижозларнинг мажбуриятлари, соф

0

0

0

10.1.

Молиявий инструментлар бўйича мижозларнинг мажбуриятлари, брутто

0

0

0

10.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

0

0

0

11

Асосий воситалар, соф

625 490 542

625 490 542

0

12

Активлар бўйича ҳисобланган фоизли ва фоизсиз даромадлар, жами, соф

2 116 948 696

962 397 156

1 154 551 540

12.1.

Активлар бўйича ҳисобланган фоизлар, брутто

2 107 011 985

960 641 981

1 146 370 004

12.2.

Ҳисобланган фоизсиз даромадлар, брутто

10 276 314

2 094 778

8 181 536

12.2.1.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

339 603

339 603

0

13

Банкнинг бошқа хусусий мулклари, соф

208 970 930

208 970 930

0

13.1.

Кредит ва лизинг бўйича гаров ҳисобидан ундирилган мулк , брутто

24 550 566

24 550 566

0

13.2.

Банкнинг бошқа хусусий мулклари, брутто

199 679 852

199 679 852

0

13.3.

Минус: Инвестициянинг йиғилган эскириш суммаси ва кўрилиши мумкин бўлган зарар

15 259 488

15 259 488

0

14

Бошқа активлар, соф

253 932 308

167 830 494

86 101 814

14.1.

Бошқа активлар, брутто

410 102 590

305 729 554

104 373 036

14.2.

Минус: Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси

156 170 282

137 899 060

18 271 222

14.3.

Валюта ва валюта позицияларини сотиб олиш ва сотиш

0







15.

Жами активлар

78 454 670 139

24 906 644 464

53 548 025 675



















МАЖБУРИЯТЛАР ВА ХУСУСИЙ КАПИТАЛ




























МАЖБУРИЯТЛАР










16.

Талаб қилиб олингунча сақланадиган депозитлар

11 178 931 515

3 820 729 742

7 358 201 773

17.

Муддатли депозитлар

6 935 152 398

2 449 748 741

4 485 403 657

18.

МБнинг вакиллик ҳисобварақлари

271 732 290

0

271 732 290

19.

Бошқа банкларнинг ҳисобварақлари

1 814 101 531

316 101 552

1 497 999 979

20.

РЕПО битимлари бўйича сотилган қимматли қоғозлар

310 887 781

310 887 781

0

21.

Кредитлар ва лизинг операциялар бўйича мажбуриятлар

37 984 007 118

3 928 683 049

34 055 324 069

22.

Банк томонидан чиқарилган қимматли қоғозлар

3 142 494 000

0

3 142 494 000

23.

Субординар қарз мажбуриятлари

1 552 317 828

359 683 283

1 192 634 545

24.

Тўланиши лозим бўлган ҳисобланган фоизлар

865 088 862

145 856 961

719 231 901

25.

Ҳисобланган солиқлар

24 604 262

24 604 262

0

26.

Клиринг трансакциялари

4 253 006

3 438 406

814 600

27.

Бошқа мажбуриятлар

267 005 014

128 864 271

138 140 743

28.

Жами мажбуриятлар

64 350 575 605

11 488 598 048

52 861 977 557



















ХУСУСИЙ КАПИТАЛ

























29.

Устав капитали










29.1.

Акциялар - Оддий

11 978 074 379

11 978 074 379




29.2.

Акциялар - Имтиёзли

0







30.

Қўшимча капитал

0







31.

Резерв капитали










31.1.

Умумий захира фонди

354 938 686

354 938 686




31.2.

Стандарт активлар бўйича захира

306 836 544

306 836 544




31.3.

Девальвация учун захира

0

0




31.4.

Бошқа заҳира ва фондлар

71 392 507

71 392 507




32.

Тақсимланмаган фойда

1 392 852 418

1 392 852 418




32.1.

шундан, жорий йилнинг соф фойда (зарар)

230 993 569

230 993 569




33.

Жами хусусий капитал

14 104 094 534

14 104 094 534

0

34.

Жами мажбуриятлар ва хусусий капитал

78 454 670 139

25 592 692 582

52 861 977 557

“O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki” AJ


Moliyaviy natijalar to’g’risida xisobot





Тоифаси


ЖАМИ


миллий валютада



хорижий валютада (сўм еквивалент)

1.

Фоизли даромадлар










a.

МБдаги ҳисобварақлар бўйича фоизли даромадлар

25 105

25 105




б.

Бошқа банклардаги ҳисобварақлар бўйича фоизли даромадлар

25 193 377

3 949 185

21 244 192

в.

Сотиб олинган векселлар бўйича фоизли даромадлар

0

0

0

г.

Инвестициялар бўйича фоизли даромадлар

0

0

0

д.

Олди-сотди қимматли қоғозлар бўйича фоизли даромадлар

15 473 450

15 473 450




е.

Мижозларнинг мажбуриятлари бўйича ҳисобланган фоизлар

0

0

0

ж.


Банкнинг тўланмаган акцептлари юзасидан мижозлар мажбуриятлари бўйича фоизли
даромадлар

0

0

0

з.

Кредит ва лизинг операциялари бўйича фоиз, дисконт (чегирмалар) ва бадаллар

1 130 943 166

700 983 628

429 959 538

и.

Қимматли қоғозлар билан амалга оширилган РЕПО битимлари бўйича фоизли даромадлар

0

0

0

к.

Бошқа фоизли даромадлар

342 350 748

234 265 316

108 085 432

л.

Жами фоизли даромадлар

1 513 985 846

954 696 684

559 289 162
















2.

ФОИЗЛИ ХАРАЖАТЛАР










а.

Талаб қилиб олингунча сақланадиган депозитлар бўйича фоизли харажатлар

242 700

242 700




б.

Муддатли депозитлар бўйича фоизли харажатлар

150 346 595

93 699 029

56 647 566

в.

МБнинг ҳисобварақлари бўйича фоизли харажатлар

27 915

0

27 915

г.

Бошқа банкларнинг ҳисобварақлари бўйича фоизли харажатлар

4 987 105

4 725 407

261 698

д.

Жами депозитлар бўйича фоизли харажатлар

155 604 315

98 667 136

56 937 179

е.

Кредитлар бўйича фоизли харажатлар

317 211 690

64 060 009

253 151 681

ж.

Қимматли қоғозлар билан амалга оширилган РЕПО битимлари бўйича фоизли харажатлар

11 806 027

11 806 027

0

з.

Бошқа фоизли харажатлар

375 424 018

252 952 367

122 471 651

и.

Жами фоизли харажатлар бўйича қарздорлик

704 441 735

328 818 403

375 623 332

л.

Жами фоизли харажатлар

860 046 050

427 485 539

432 560 511
















3.


Кредит ва лизинг бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолашдан олдинги
соф даромад

653 939 796

527 211 145

126 728 651

а.

Минус: Кредит ва лизинг бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш

846 284 552

474 654 010

371 630 542

б.

Minus: Қимматли қоғозлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш

0

0

0

в.

Минус: Инвестициялар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш

552 765

552 765

0

г.

Минус: Бошқа активлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш

2 725 490

2 725 490

0

д.


Кредит ва лизинг бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолашдан кейинги
соф даромад

-195 623 011

49 278 880

-244 901 891
















4.

ФОИЗСИЗ ДАРОМАДЛАР










а.

Кўрсатилган хизматлар ва воситачилик учун олинган даромадлар

98 236 278

77 738 538

20 497 740

б.

Хорижий валютадаги фойда

38 619 006

522 509

38 096 497

в.

Тижорат операцияларидан олинган фойда

0

0

0

г.

Инвестициядан олинган фойда ва дивидендлар

492 936

492 936

0

д.

Бошқа фоизсиз даромадлар

584 415 895

289 338 836

295 077 059

е.

Жами фоизсиз даромадлар

721 764 115

368 092 819

353 671 296
















5.

ФОИЗСИЗ ХАРАЖАТЛАР










а.

Хизмат ва воситачилик харажатлари

30 129 359

9 456 820

20 672 539

б.

Хорижий валютада кўрилган зарарлар

14 489 616

-10

14 489 626

в.

Тижорат операцияларидан кўрилган зарарлар

0

0

0

г.

Инвестициядан кўрилган зарарлар

0

0

0

д.

Бошқа фоизсиз харажатлар

2 108 473

2 108 473

0

е.

Жами фоизсиз харажатлар

46 727 448

11 565 283

35 162 165
















6.

ОПЕРАЦИОН ХАРАЖАТЛАРДАН ОЛДИНГИ СОФ ДАРОМАД

479 413 656

405 806 416

73 607 240
















7.

ОПЕРАЦИОН ХАРАЖАТЛАР










а.

Банк хизматчиларининг иш ҳақи ва улар учун қилинган бошқа харажатлар

125 082 180

124 858 853




б.

Ижара ва таъминот харажатлари

18 210 032

18 210 032




в.

Хизмат сафари ва транспорт харажатлари

1 138 724

1 138 724




г.

Маъмурий харажатлар

5 655 940

5 521 533




д.

Репрезентация ва хайрия

4 862 521

4 678 837




е.

Эскириш харажатлари

27 213 214

27 213 214




ж.

Суғурта

4 920

4 920




з.

Солиқ

7 209 818

7 209 818




и.

Жарималар

148 604

148 604




к.

Бошқа операцион харажатлар

4 231 366

1 206 428




л.

Жами операцион харажатлар

193 757 319

190 190 963



















8.

Бошқа активлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш

285 656 337

215 615 453

70 040 884

а.

Фойда солиғини баҳолаш

54 662 768

54 662 768



















9.

ТУЗАТИШЛАР КИРИТИЛГУНГА ҚАДАР ДАРОМАД

230 993 569

160 952 685

70 040 884

а.

Кўзда тутилмаган даромад ѐки харажатлар, соф

0

0

0

б.

Фойда бўйича тузатишлар, соф

0

0

0
















10.

СОФ ФОЙДА (ЗАРАР)

230 993 569

160 952 685

70 040 884

31.03.2021 (минг сўм)4

Tijorat banklari aktiv operatsiyalarini takomillashtirish istiqbollari


Tijorat banklarida aktiv operatsiyalari samaradorligini takomillashtirish tijorat banklaridagi faoliyatini chuqur tahlil etgan holda uning ilg‘or tomonlari mahalliy shart – sharoitlarga moslashtirish yuqoridagi muammolarni ijobiy hal etish bo‘yicha ilmiy asoslangan amaliy takliflar va tavsiyalar ishlab chiqishga harakat qildik. Ushbu takliflar va tavsiyalar quyidagilardan iborat:
1. O‘z bekiston Respublikasida tijorat banklari o‘rtasida mavjud raqobatlashuv sharoitida bank xizmatlari bozorining rivojlangan davlat tijorat banklarida faol qo‘llaniladigan zamonaviy xizmat turlaridan foydalanish o‘ziga hos ravishda ularning jozibadorligini oshiradi. Buning uchun birinchi navbatda milliy bank tizimida faoliyat ko‘rsatayotgan barcha tijorat banklarini hozirgi zamon talablariga to‘liq javob bera oladigan informatsion texnologiyalar bilan to‘liq ta’minlangan bo‘lishlari, bundan tashqarii mijozlarning ham ushbu texnologiyalar bilan ta’minlanganligi hamda zamonaviy informatsion texnologiyalarga yuqori darajada xizmat ko‘rsatuvchi ixtisoslashtirilgan tashkilotlarning mavjud bo‘lishini taqazo etadi.
Respublikamizdagi barcha tijorat banklarida «home banking», «internet – bank», «Mobil telefon bank» kabi zamonaviy bank xizmatlarining joriy etilishi va ularning rivojlanishi birinchidan, bank mijozlari uchun qulaylik yaratadi, ikkinchidan, bizning fikrimizcha bank xizmatlarining sifati va samaradorligini oshiradi. Ushbu jarayonni rivojlantirib borish natijasida «bank – mijoz» munosabatlarini yaxshilash maqsadida respublikamiz tijorat banklarida eng zamonaviy texnologiya hisoblangan SRM (Customer Relationship Management) tizimini kiritish uchun zamin yaratiladi.
2.Mamlakatimizda tijorat banklari tomonidan bank xizmatlari bozorida olib borayotgan reklama faoliyatini, bizning fikrimizcha, qayta ko‘rib chiqish lozim. Lekin biz yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek Taxlil natijasida shunga guvoh bo‘ldikki, respublikamizdagi kredit uyushma va lombardlar o‘z reklamalarini ommabop va keng geografik xududlardagi o‘quvchilarga yetib boradigan gazetalarda chop etmoqdalar. Bu esa o‘zining ijobiy natijasini bermoqda.
3.Respublikamizdagi tijorat banklari o‘zlarining depozit siyosatini olib borishda o‘zlaridagi mavjud tarmoqlari, minibanklari va filiallarini imkoniyatlaridan oqilona hamda samarador foydalanishlari lozim. Depozit siyosatini olib borishda hozirda barcha tijorat banklariga biz yuqorida ta’kidlab o‘tgan kredit uyushmalari bu sohada ham juda kuchli raqobatni yuzaga chiqarishgan. Buning asosiy sababi, kredit uyushmalari tamonidan taklif etilayotgan omonatlar uchun foizlar tijorat banklarida ancha yuqori. Ilmiy tadqiqot natijasida biz xozirda tijorat banklari mijozlarining kredit uyushmalariga «oqimi»ni guvohi bo‘ldik. Amaldagi qonunchilikka asosan tijorat banklari omonatlar uchun foiz stavkalarini o‘rnatishda cheklovlar mavjud.
Demak bu sohada kredit uyushmalariga raqobat qilish mushkul. Lekin, mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatayotgan deyarli barcha kredit uyushmalari Toshkent shahar, viloyat markazlari va yirik sanoat shaharlarda faoliyat ko‘rsatishmoqda. Ushbu sohada tijorat banklari, ayniqsa aksiyadorlik tijorat «Mikrokreditbank»da o‘zida mavjud muassasalar yordamida depozit siyosatini qishloq tumanlarida kuchaytirishlari lozim. Bunga bizning fikrimizcha respublikamiz aholisining 60,0 foizidan ortig‘I qishloq joylarida istiqomat etadi: ikkinchidan, aksiyadorlik tijorat «Mikrokreditbank»ning (shu bilan birga bir qator boshqa tijorat banklarini ham) mamlakatimizning barcha qishloq xududlarida filiallari va minibanklari mavjud. Bundan tashqarii, ularda depozit siyosati bo‘yicha kerakli malakaga ega mutaxassislar faoliyat ko‘rsatadi. Bizning fikrimizcha tegishli tijorat banklari marketing xizmati yuqorida ta’kidlangan omillarni chuqur o‘rganishlari lozim. Faqat shundagina bank xizmatlari bozorida tijorat banklari o‘zlaridagi mavjud imkoniyatlaridan mohirona va samarali foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
Masofaviy bank xizmatlarini ko‘rsatish turli bank operatsiyalarni masofadan amalga oshirish imkoniyatini beradigan xizmatlar kompleksidir. Buning uchun bank muassasasiga tashrif buyurmasdan turib kompyuter yoki mobil telefondan foydalanish kifoya.
Masofaviy texnologiyalar mijozga bank xizmatlaridan foydalanishda maksimal qulaylik va bank bilan ishlash jarayonida vaqt hamda moliyaviy xarajatlarni minimallashtirish imkonini beradi.
Masofadan xizmat ko‘rsatish tizimi mijozlarga taqdim etilayotgan xizmatlarning xarakteriga ko‘ra ikki turga bo‘lish mumkin:
- informatsion;
- tranzaksion.
Informatsion banking mijozlarga moliyaviy ma’lumotlarni taqdim etishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, tranzaksion banking moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishga imkoniyat yaratadi. Masofaviy bank xizmatlarining asosiy tamoyili mijoz va bank o‘rtasida turli axborotlarning masofadan almashinuvi hisoblanadi. Bunda bank tomonidan mazkur amaliyotning xavfsizligi ta’minlanadi.
5
Xulosa:
Xulosa qilib aytganda, tijorat banklari aktiv operatsiyalarining asosiy maqsadi yuqori foyda olish va bank faoliyati likvidligi hamda barqarorligini ta‘minlashdan iborat.Birgina O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki misolida misolida ko’radigan bo’lsak, uning oldida quyidagi asosiy vazifalar turibdi:
* mavjud va potensial mijozlar maqsad guruhlarining ehtiyojlari hamda talablariga javob beruvchi faol marketing siyosatini shakllantirish;
* korporativ mijozlar bilan ishlarni kuchaytirish. Mumkin qadar ko‘proq birinchi darajali mijozlarni bankka jalb etish va uzoq muddatli asosda biriktirib olish;
* mijozlar bilan ishlashning andozaviy texnologiyalarni har bir mijozga alohida yondashuv bilan uyg‘unlashtirishga asoslangan yangi ideologiyasini joriy etish;
* mamlakat chakana bozoridagi peshqadamlikni saqlab qolish;
* investitsiya dasturini, kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish dasturini amalga oshirishda davlatga maksimal darajada yordam berilishini, respublikamiz eksporti qo‘llab-quvvatlanishini ta’minlash;
* mijozlar keng doirasiga tayanib, aktivlar va passivlar strukturasining muvozanatli holatini ta’minlash, ularni boshqarishning zamonaviy usullarini joriy etish;
* resurs bazasini diversifikatsiyalash, jumladan bunda tashqi moliyalashdan foydalanish;
* bankning xorijiy investorlar oldidagi katta obro‘sidan, xalqaro andozalar bo‘yicha bank ishonchliligining yuqori ko‘rsatkichlaridan foydalanib, xalqaro bozorlarda bank uchun maqbul narxlarda sarmoya jalb etish borasidagi ishlarni faollashtirish;
* daromadlilik, likvidlikni oshirish, valuta va bozorga oid xatarlarni kamaytirish maqsadida investitsiya portfeli tuzilishini maqbullashtirish;
* bankni boshqarishning moslashuvchan tuzilishini barpo etish. Bunda boshqaruvning iqtisodiy vositalariga hamda vakolatlarni taqsimlashning maqbul tizimiga asoslanish
Respublikamizda soʻnggi yillarda bank tizimini rivojlantirish, ayniqsa, sohaga zamonaviy IT-texnologiyalarni keng joriy etish, raqamlashtirish jarayonlarini jadallashtirish qaratilgan konstruktiv choralar koʻrilmoqda. Bu boradagi jarayonlar joriy yildan boshlab yana-da tezlashtirildi. Bu bejiz emas. Zero, davlatimiz rahbari Oliy Majlisga Murojaatnomasida taʼkidlab oʻtganidek, "Afsuski, bank tizimi raqamli texnologiyalarni qoʻllash, yangi bank mahsulotlarini joriy etish va dasturiy taʼminotlar boʻyicha zamon talablaridan 10-15 yil orqada qolmoqda.
2020-yildan boshlab har bir bankda keng koʻlamli transformatsiya dasturi amalga oshiriladi. Bu borada banklarimizning kapital, resurs bazasi va daromadlarini oshirish alohida eʼtiborimiz markazida boʻladi".
Xususan, oʻtayotgan yilda bank tizimida tadbirkorlarni qoʻllab-quvvatlaydigan “loyihalar fabrikasi” faoliyatini yoʻlga qoʻyishga alohida eʼtibor qaratilyapti. Oʻz navbatida banklarning xalqaro moliya bozorlariga chiqib, arzon va uzoq muddatli resurslar olib kelishi yoʻlida, masalan, Milliy bank va Ipoteka bank oʻz yevrobondlarini chiqarish ustida ish olib bormoqda.
Zero, davlatimiz rahbari aytib oʻtganidek, “Bank sohasidagi islohotlarning asosiy maqsadi – tijorat banklarini mijoz uchun ishlashga oʻrgatishdan iborat”.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada rivojlantirish va bo‘sh pul mablag‘larini bank aylanmasiga jalb etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori, - Toshkent, 2020 yil 28 sentabr;
2.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Bank tizimini yanada isloh qilish va erkinlashtirish chora tadbirlari to’g’tisida”gi Qarori 2017 yil 12 sentabr;
3.O‘zbekiston Respublikasi “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi Qonuni. – Toshkent: O‘zbekiston, 2019 yil 17 avgust;
4.O‘zbekiston Respublikasi “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida” gi Qonuni. – Toshkent: O‘zbekiston, 2019-yil 22-iyul;
5.N.S.Ernazarov, O.O.Xudoyorov “Banklarda buxgalteriya xisobi”. Toshkent 2018;
6.Sh.Z.Abdullayeva “bank ishi” TMI Toshkent 2017;
7.Pul va banklar: Darslik/ A.A.Omonov, T.M.Qoraliev; – T.: “........... .............”, 2018. – …… b;
8.Abdullayeva Sh.Z. Pul, kredit va banklar: darslik./– T.: IQTISOD-MOLIYA, 2017;
9. www.cbu.uz ;
10.www.gov.uz;
11.www.lex.uz;
12www.stut.uz.

1 Sh.Z.Abdullayeva “bank ishi” TMI Toshkent 2017

2 Pul va banklar: Darslik/ A.A.Omonov, T.M.Qoraliev; – T.: “........... .............”, 2018. – …… b.


3 N.S.Ernazarov, O.O.Xudoyorov “Banklarda buxgalteriya xisobi”. Toshkent 2018;



4 WWW.NBU.UZ “O’zbekiston Respublikasi Tashqi Iqtisodiy Faoliyat Milliy Banki” AJ



5 www.Cbu.uz 01.01.2021 holatiga ko’ra

Download 168,62 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish