1. tex ha’m latexlerdin’ jarati’li’w tariyxi’

6 . Tex(LaTex) paketi hám unda ishlash.

1. TEX ha’m LATEXlerdin’ jarati’li’w tariyxi’

MIKTEX programmasi’ negizine na’zer taslaytug’i’n bolsaq oni’n’ kelip shi’g’i’wi TEX ha’m LATEX programmalari’nan quralg’an. TEX bag’darlamasi’ni’n’ tiykari’n sali’wshi’si’ Amerikali’q programmist ha’m matematik ali’m Donald Knuthe. O’zinin’ tiykarg’i’ u’lken ko’lemli programmalari’n da formulalardi’ kiritiw ushi’n jaratqan. Tek ol programma jarati’p g’ana qoymastan, translyatsiya yetiliw jollari’n, qanday oblastlarda qollani’li’wi’n ha’m tiykarg’i’ bolg’an bo’legi ha’r qanday kompyuterde ori’nlani’wi’n ha’m birdey na’tiyjege yerisiwin da’liyllegen ali’m.

TEX programmasi’ bir makropaketten quralg’an, ha’m makropakettin’ ati’ bolsa LATEX dep ataladi’. LATEX bag’darlamasi’ni’n’ tiykari’n sali’wshi’si’ Leslie Lamport boli’p yesaplanadi’, oni’ jarati’wdan maqset TEX programmasi’na baza tu’rinde xi’zmet yetiwi ushi’n jarati’lg’an, TEX bag’darlamasi’ni’n’ tiykarg’i’ bazasi’ LATEX boli’p yesaplanadi’. LATEX programmasi’ yeki makropaketten quralg’an: 1) Plain TEX makropaketi 2) AMS-TEX makropaketleri.

WinEdit MIKTEX bag’darlamasi’ni’n’ qosi’msha programmasi’ (bag’darlamasi’) boli’p yesaplanadi’ ha’m barli’q a’meller WinEdit qosi’msha programmasi’arqali’ iske tu’siriledi.

2. MIKTEX sistemasi’ ha’m onda islew texnologiyasi’

Ha’zirgi waqi’tta kompyuterlerde ilimiy-texnikali’q tekstli mi’sallar, kitaplar, ilimiy jumi’slar, pitkeriw jumi’slar, tezisler ha’m ha’r tu’rli matematikali’q, fizikali’q, ximiyali’q formulalardi’ kiritiwde a’dettegi tekst redaktori’ programmalari’nan Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, MikTex ha’m basqa tu’rdegi arnawli’ tekst programmalar ken’ qollani’li’p kelmekte.
Matematikali’q formula ha’m tekstlerdi kiritiwde, a’sirese MikTex – joqari’da sanap o’tilgen dizim ishinde en’ belgili programma boli’p, ilimiy – texnikali’q taraw qa’nigelerine programmalasti’ri’wdi’n’ na’zik elementlerine itibar berilmesten (ma’selen:fortran, C, paskal, BASIC ha’m basqalar si’yaqli’) kompyuterde matematikali’q formula ha’m tekstlerdi kiritiwdi a’melge asi’ri’wda u’lken ja’rdem beredi. To’mende Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, programmalari’nan ayqi’n aji’rali’p turatug’i’n imkaniyatlari’n sanap o’tpekshimiz:
 MikTex ortali’g’i’nda matematikali’q an’latpa, qabi’l yetilgen ko’riniste an’lati’ladi’. Ma’selen, da’reje joqari’da, indeks to’mende, integraldi’n’ joqari’ ha’m to’mengi shegaralari’ bolsa a’dettegi orni’nda turadi’.
 MikTex programmasi’ jetkilikli da’rejede qu’diretli matematikali’q apparat penen qurallang’an, olar arqali’ si’rtqi’ protseduralardi’ shaqi’rmastan turi’p payda bolatug’i’n problemalardi’ sheshiwimiz mu’mkin.
MikTex ta’n bolg’an ayi’ri’m yesaplawshi’ quri’lmalardi’ sanap o’tpekshimiz:
 Si’zi’qli’ ha’m si’zi’qli’ bolmag’an) algebrali’q ten’leme ha’m sistemalardi’ kiritiw;
 A’piwayi’ differensial ten’leme ha’m sistemalardi’ (Koshi ma’selesi ha’m shegarali’q ma’sele) kiritiw;
 Dara tuwi’ndi’li’ differensial ten’lemelerdi kiritiw;
 Berilgenlerdi statikali’q qayta islew (interpolyatsiya, ekstrapolyatsiya, approksimatsiya ha’m ko’pshilik basqa a’meller)di kiritiw;
 Vektor ha’m matritsalar menen islew (Si’zi’qli’ algebra ha’m basqalar)di’ kiritiw;

• 
  MikTex programmasi’ matematikali’q ha’m fizikali’q-ximiyali’q formulalarg’a, ha’mde turaqli’larg’a tiykarlang’an ja’rdemshi qollanbalar menen bayi’ti’lg’an.
  
• 
  MikTex programmasi’nda ha’r qi’yli’ oblastlar boyi’nsha sabaqli’qlar kiritiw mu’mkin. Ma’selen: a’piwayi’ differensial ten’lemerdi kiritiw, statistika, termodinamika, basqari’w teoriyasi’, materiallar qarsi’li’g’i ha’m basqalar bug’an mi’sal bo’la aladi’.
  
• 
  Paydalani’wshi’ o’z aldi’na qoyi’lg’an ma’seleni kiritiw menen sheklenip g’ana qalmay, fizikali’q ma’selelrdi kiritiwde o’lshewdi yesapqa ali’w imkani’yati’na iye. Bunda paydalani’wshi’ h sistemasi’n da tan’lawi’ mu’mkin.
  
• 
  MikTex ortali’g’i’ belgili matematikali’q elementler menen bayi’ti’lg’an boli’p, bunda ma’seleni tek g’ana sanli’, ba’lki formula ja’rdeminde de kiritiwge imkaniyat jarati’lg’an.
  
• 
  MikTex ortali’g’i’nan shi’qpag’an halda basqa serverdegi hu’jjetlerdi qollani’w ha’m Internet usi’ni’s yetetug’i’n joqari’ informatsion texnologiya imkaniyatlari’nan paydalani’w mu’mkin.