|
PASTKI TESHIK HOSIL BO‘LISH ZONASINING IFLOSLANISH SABABLARI
Quduqning pastki teshik zonasida yuqori filtrlash qarshiligi neft rezervuarining geologik xususiyatlari, qazib olingan suyuqlikning fizik xususiyatlari (yuqori viskoziteli va yuqori kerosin moyi) yoki g‘ovakli muhitda mikrokanallarning qisman bloklanishiga olib keladigan va shunga mos ravishda turli xil texnologik operatsiyalar paytida quduqning pastki teshik zonasining o‘tkazuvchanligini yomonlashtiradigan omillar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Bunday texnologik operatsiyalarga quyidagilar kiradi:
- quduq burg‘ilash va korpusni sementlash;
- quduqlarni ishlab chiqish va siljitish (oshqozon osti bezining yuvuvchi suyuqliklari va JG‘LARNING siljituvchi suyuqliklaridan foydalangan holda);
- teshilish;
- gidravlik sinish (gidravlik sinish);
- ta’mirlash va izolyatsiya ishlari (RIR);
- yaxshi operatsiya va hokazo.
Burg‘ulash orqali samarali suv omborini ochish paytida burg‘ulash loyidan loy zarralari toshning yetakchi filtrlash kanallariga kirib boradi. Qoida tariqasida, samarali qatlamlar suv omboridan sezilarli darajada oshib ketadigan bosimlarda ochiladi. Burg‘ulash paytida neft va gaz paydo bo‘lishining oldini olish uchun suyuqlik ustunining (burg‘ulash suyuqligi) rezervuar bosimidan sezilarli darajada oshib ketadigan gidrostatik bosimini yaratish kerak. Gidrostatik repressiya miqdori burg‘ulash suyuqligining zichligiga, suyuqlik ustunining balandligiga va rezervuar bosimiga bog‘liq.
Suyuqlik ustunining gidrostatik bosimidan tashqari, burg‘ulash paytida shakllanishdagi gidrodinamik repressiya paydo bo‘lishi mumkin, ko‘pincha pulsatsiyalanuvchi xarakterga yega. Ular hodisa operatsiyalari davomida sodir, pulsatsiya suyuqlik ta’minoti, nasos yopish, halqa va oz ustida neft muhr shakllantirish. Gidrodinamik bosimning pasayishi burg‘ulash ipining tushish chuqurligi, ustun tushish tezligining oshishi va tushish operatsiyalari sonining ko‘payishi bilan ortadi. Ayniqsa gidrodinamik bosimlarning yuqori qiymatlari burg‘ilash mag‘zining tez tushishi paytida yuzaga keladi va ular 4-10 Mpa ga yetishi mumkin. Loy zarralarining shishishi toza suv yoki boshqa mineralizatsiya suvi suv omboriga kirganda yuzaga keladigan juda murakkab hodisadir. Bu loy, rezervuar suvi va har qanday sababga ko‘ra shakllanishga kiradigan suv o‘rtasidagi fizik-kimyoviy muvozanatning buzilishi natijasida yuzaga keladi.
Muayyan sharoitlarda, suv yog ‘ va moy bilan suv bilan aloqa qilganda, pastki teshik zonasida qattiq zarrachalarning flokulyatsiyasi va joylashishi va teshik bo‘shlig‘ining asta-sekin bloklanishi mumkin. To‘xtatilgan moddalar teshik bo‘shlig‘ining ichki yuzasida plyonka sifatida yotqizilishi mumkin. Ushbu hodisa neft ombori ochilishida ham, suv yoki loy yeritmasi yordamida quduqni ishlab chiqishda ham kuzatiladi. Natijada, quduq devorlarida ishlab chiqarish shakllanishining teshiklaridan kattaroq o‘lchamdagi burg‘ulash loyining qattiq zarralaridan iborat qobiq hosil bo‘ladi va shuning uchun g‘ovakli muhit kanallariga kirmaydi. Loy yeritmasidan suvni mahsuldor rezervuarga filtrlash toshning teshik kanallarining kattaligi yeritmada tarqalgan qattiq zarrachalar hajmidan ancha kichik bo‘lganda sodir bo‘ladi.
Quduqlarni kapital va yer osti ta’mirlash jarayonlarida suv yoki gil yeritmasi ko‘pincha siljuvchi suyuqliklar (LH) sifatida ishlatiladi. Agar yog ‘ ombori past o‘tkazuvchanlikka yega bo‘lsa va loy fraksiyalarining tarkibi bilan ajralib tursa, unda siqilish suyuqligining shakllanish jinsi bilan jismoniy aloqasi pastki teshik zonasida mayda qum donalari va loy hosil bo‘lishiga olib keladi. Muayyan sharoitlarda ular toshning teshik maydonining bir qismini to‘sib qo‘yishadi. Xuddi shu ta’sir quduqning rivojlanishi paytida suv yoki suvga asoslangan suyuqlik yuvish suyuqligi sifatida ishlatilganda kuzatilishi mumkin.
Ta’mirlash va izolyatsiya ishlari paytida, texnologik sxema ishchi moddalarni quduqqa quyish va uni izolyatsiya qilingan oraliqqa surishni o‘z ichiga olganida, izolyatsion materialning (jel hosil qiluvchi birikmalar) geologik shakllanish jinsi bilan fizik aloqasi tufayli ishlov berilayotgan quduqlarning tubsiz zonasida murakkab gidrodinamik vaziyat yuzaga keladi. Agar ishlov berish rezervuar bosimi past va neft omborining o‘tkazuvchanligi past bo‘lgan past oqimli ishlab chiqaruvchi quduqlarda amalga oshirilsa, salbiy ta’sir kuchayadi.
Quduq ishlashi vaqtida rezervuar jinslarining filtratsiya yeroziyasiga kuchsiz qarshiligi hosil skeletining yemirilishiga va quduq tubiga qum zarrachalarining kelishiga sabab bo‘ladi. Yeng katta qum zarralari quduq tubiga cho‘kadi va qum vilkasini hosil qiladi. Olingan qum vilkasi quduq filtrini qisman yoki to‘liq bloklaydi. Quduqning kichik kesmasi tufayli samarali ufqning tomidan yuqori bo‘lib, u pastga tushadigan moslama vazifasini bajaradi va suyuqlikning yuqoriga ko‘tarilish yo‘lida sezilarli qarshilik ko‘rsatadi. Agar bundan tashqari, u quduq filtrini qisman yoki to‘liq to‘sib qo‘ysa, unda qum vilkasiga qarshi joylashgan qatlam qatlamlarida filtrlash oqimlarining harakatlanishiga to‘sqinlik qiladigan qo‘shimcha qo‘shimcha qarshilik yaratiladi. Bundan tashqari, suv omborining pastki qismi yuqori qismga qaraganda ko‘proq orqa bosim ostida, bu quduqda hosil bo‘lgan depressiya kattaligining pasayishiga tengdir. Nazariy va laboratoriya tadqiqotlari va dala ma’lumotlariga asoslanib, toshlarni filtrlash kanallarini loy yeritmasining qattiq zarralari, burg‘ilangan tosh, qum, loy va boshqalar zarralari bilan tiqilib qolishi aniqlandi., yuqorida texnologik operatsiyalar davomida 5-6 marta neft nisbiy o‘tkazuvchanligi kamaytirish. Shu bilan birga, burg‘ulash loy filtratining kirish chuqurligi katta ta’sirga yega.
1-rasmda gil yeritmasi ta’sirining yadrolarning moy mahkamligiga bog‘liqligi ko‘rsatilgan.
1 - rasm-gil yeritmasining yadro o‘tkazuvchanligiga ta’siri.
2-rasmda quduq unumdorligining pasayishining pastki teshik zonasining ifloslanish chuqurligiga bog‘liqligi ko‘rsatilgan.
Rasm-2 ifloslanish chuqurligidan quduq unumdorligini kamaytirish.
Shunday qilib, agar suv omborida o‘tkazuvchanlikko‘plami = 0,020 mm2 u r = 0,001 mm2 radiusda K1 = 25 sm (mos ravishda R - rc = 15 sm) qiymatigacha kamaygan bo‘lsa, quduqning unumdorligi nafaqat 20 dan 50 martagacha, balki undan ham ko‘proq va juda katta radiusda kamayadi. Bunday holatlar yangi quduqlarni ishlab chiqishda, ular ifloslanishni bartaraf yetish bo‘yicha davolanishdan keyingina sanoat debetlari bilan ishga tushirilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
