1-tema : Psixogigiyena páni predmeti, maqseti hám wazıypaları

---

1-tema : Psixogigiyena páni predmeti, maqseti hám wazıypaları 
1-tema : psixogigiyena páni predmeti, maqseti hám wazıypaları 
Joba : 
Psixogigiyena medicina psixologiyasining tarmaǵı retinde 
Psixogigienaning tarmaqları 
a) jas psixogigiyenasi 
b) miynet hám oqıw psixogigiyenasi 
c) turmıs psixogigiyenasi 
d) shańaraq hám fizikalıq turmıs psixogigiyenasi 
Ámeliy psixologdıń psixoprofilaktika salasındaǵı wazıypaları 
Medicina hodimlarining psixoprofilaktik jumısları. 
Tiykarǵı 
tayansh 
túsinikler 
Psixogigiyena 
- 
adam 
psixik 
salamatlıǵın 
saqlaw 
hám 
bekkemlew 
Psixoprofilaktika - delbelikler hám buzılıwlardıń payda bolıwına járdem beretuǵın sebeplerin 
úyreniw, 
olardı 
waqıtında 
Anıqlaw 
hám 
toqtatıw 
taptırıw 
bolıp 
tabıladı 
frame19 Psixoprofilaktika insannıń ómirinde qanday rol oynaydı? 
Psixogigiyena - adam psixik salamatlıǵın saqlaw hám bekkemlew haqqındaǵı fan bolıp tabıladı. 
Kisi salamatlıǵına social paydalı iskerlik hám miynettiń tásirin úyreniw psixogigiyenaning 
tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp tabıladı. Miynet iskerligi tuwrı islengende adamdıń pútkil 
qábileti tolıqlıǵınsha júzege shıǵadı, miynet sog'liq hám baxıt girewi bolıp qaladı. Miynet rejimi 
nadurıs tashkil etilgende, artıqsha sharshaw nerv sistemasınıń haldan toyishi, túrli hil qolaysız 
sharayatlar tásiri astında organizm shıdamınıń tómenlewi júz beriwi múmkin. Miynet hám dem 
olashnini bir normada Aparıw bolsa zárúrli psixogigiyena áhmiyetke iye boladı. 
Búgingi kúnde iskerlik kórsetip atırǵan Ámeliy psixologlardıń wazıypaları tiykarınan 5 jónelis 
menen belgilenedi, atap aytqanda : psixologiyalıq xizmet kórsetiw iskerligin mektepti xozirga 
zaman psixologiya Páni jetiskenlikleri menen ilimiy-stilistika boyınsha támiyinlewge, insannıń 
jeke hám intellektuallıq (intellektual ) jixatdan rawajlanıwın diagnostika etiwge, tálim hám 
tárbiya daǵı psixologiyalıq kemshiliklerdi anıqlawǵa, eń zárúrli ámeldegi kemshilik hám 
buzılıwlardıń aldın alıw (psixoprofiaktika) ga jóneltirilgen bolıwı kerek. 

---

Psixoprofilaktikaning tiykarǵı wazıypaları bolıp : 1. hár bir jas basqıshında insannıń shaxs 
retinde qáliplesiwi aqlan bárkámallıqtı támiyinlewdiń oqiloni shárt-shárayatların jaratıw. 2. shaxs 
kámalı hám intellektuallıq rawajlanıwı bosaǵasında payda bolıwı múmkin bolǵan psixologiyalıq 
buzili shva kemshiliklerdiń waqıtında aldın alıw esaplanadı. 
Psixogigiyena psixoprofilaktika menen yaǵnıy nerv - psixik keselliklerin aldın alıw menen 
bekkem baylanısqan bolıp tabıladı. 
Psixoprofilaktikaning tiykarǵı maqseti tómendegiler 
a) kesellik qozǵatatuǵın sebeplerdiń organizmge tásirin kemeytiw hám joytıw 
b) kesellik rawajlanıwına jol qoyılmaslıq ushın oǵan erte kesellikti anıqlaw qoyıw hám nátiyjeli 
emlew 
B) tolıq -to'kis penenemlew hám kesellik qaytalanıwı jáne onıń sozılmalı túrlerge ótip ketiwiniń 
aldın alıwǵa qaratılǵan sharalar kóriw. 
Psixoprofilaktika hám psixogigiyena uzaq dáwirlerden berli ámeldegi bolıp, olardıń negizleri 
eski medicinalıq ádebiyatlarda aytılǵan. 
Saw psixikani tárbiyalaw psixogigiyena hám psixoprofilaktika pánleriniń zárúrli wazıypası 
esaplanadı. 
frame20 
Psixogigiyena 
barlıq 
tarawlarǵa 
taluqlilimi? 
Psixogigiyenaning tómendegi tarmaqları ámeldegi: 1.jasqa tiyisli psixogigiyenasi. 2. miynet hám 
tálim psixogigiyenasi. 3. turmıs psixogigiyenasi. 4. shańaraq hám jınıslıq turmıs psixogigiyenasi. 
Jas 
psixogigiyenasi. 
Adamdıń psixik salamatlıǵın saqlaw hám bekkemlew wazıypaları onıń jası ulg'ayib barǵan sayın 
ózgerip baradı. Sol jixatdan alǵanda balalıq dáwiri, pubertat dáwir hám involyusiya 
(rawajlanıwdıń hákisi, solıw ) dáwirin hámmeden juwapkerli dep bilmoq kerek. 
Mine sol payıtlarda adam psixikasida, sonıń menen birge, nerv sistemasınıń ayırım bólimleri 
hám pútkil organizmde úlken ózgerisler júz beredi (shaxs hám xarakterdiń qáliplesiwi, qarmaq 
processleri) 
Dáslepki gódeklik dáwirinde balanı qatań kún tártibi menen bagıw psixogigiyenik jixatdan kata 
áhmiyetke iye esaplanadı. 
Shańaraqtaǵı saw ortalıq áke menen ana ortasındaǵı óz-ara munasábetler perzentler tárbiyasında 
zárúrli rol oynaydı. 
Tárbiyanıń aynıwı hám kemshiligi - jaman tásir qaldıradigan psixogigiyenik omil bolıp tabıladı. 
Hár bir dáwirdiń ózine has penenpsixogigiyenik talaplarına ámel qılıw saw turmıs tárizigi 
támiyinleydi. Atap aytqanda kún tártibi, tuwrı awqatlanıw dene tárbiyası menen shuǵıllanıw hám 

---

basqalar. 
frame21 Ne ushın adam mexnat etedi? 
Miynet hám oqıw psixogigiyenasi. 
Psixogigiyena kózqarasınan miynet adamǵa paydalı hám zárúr bolıp tabıladı. kisiniń miynetke 
emosional jixatdan qanday munasábette bolıwı júdá zárúrli faktor esaplanadı. 
Miynet shaxstı qáliplestiriw quralı, dóretiwshilik, ilxom hám hár túrli xissiy keshinmalarning 
dáregi bolıp xızmet etedi. Miynet psixologiyasining miynet iskerliginiń barlıq túrlerine ta'luqli 
bolǵan bir neshe ulıwma wazıypaları hám máseleleri bar. 
Eger kisiniń kásipi onıń qızıwları hám tayınlıǵına uyqas penenkelse, ol halda miynet quwanısh, 
zawıq, psixik sawlıq dáregine aylanadı. 
Miynet psixogigiyenasining zárúrli bólimlerinen biri intellektual miynet gigiyenasi bolıp 
tabıladı. Intellektual miynet nadurıs shólkemlestirilediǵan bolsa, salamatlıqqa zálel keltiretuǵın 
faktor bolıp qalıwı múmkin. 
Intellektual miynet mıy tinib turǵan waqıtta (kúnniń birinshi yarımında ) ásirese nátiyjeli hám 
paydalı boladı. Bunday miynet denefussiz 3-4 saattan uzaq cho'zilmasligi kerek. 
Intellektual miynet menen shuǵıllanap atırǵan adamdıń tez-tez shalǵıb turıwı, waǵırlı, telefon 
qońırawları hám basqalar jumısqa halal beredi. 
Intellektual miynetti háreket, dene tárbiyası, fizikalıq miynet, seyil etiw menen birge gezeklab 
aparıw kerek. Chekiw intellektual miynetke halal beredi, nerv sistemasın stimullaydigan 
qo'zg'otuvchi elementlar (fenamin, kofein, kofe, ashshı shay) da usınıs etilmeydi. 
Adamlar 
bir-birlerine 
qanday 
munasábette 
bolıwı 
kerek? 
Turmıs psixogigiyenasi 
Bul psixogigiyenaning tiykarǵı waziypası turmısda adamlardıń óz-ara munasábetleri, 
keshinmalari, hár túrli kelispewshilikler aqıbetlerin úyreniw, aldın alıwdan ibarat. 
Kisiler arasındaǵı keliwiovchiliklar negizinde tómendegi kesellik hám illetler jatadı : nevrotik 
kesellikler, psixopatiyalar hám delbelikler, ekonomikalıq jetispewchiliklar, máskúnemlik, 
náshebentlik, taksikomaniyalar hám x. k. turmıs psixogigiyenasi bul zıyanlı faktorlarǵa qarsı 
psixogigiyenik ilajlar islep shıǵıwı kerek. 
Búgingi kúnde kisiler turmısında televideniya, Internet hám radioning tásirin úyreniw 
psixogigiyenada aktual mashqala bolıp qalıp atır. Óz-ara normal insaniy munasábetlerdiń 
psixoprofilaktik áhmiyeti benihoya úlken. Psixik ziyanlardı jónge salıw etetuǵın hámme faktorlar 
psixik sawlıqtı saqlaw hám psixik keselliklerdiń olidini alıwǵa múmkinshilik beredi. 
Qala sharayatlarında islep shıǵarıw, tarnspopt, radio, televizor hám Muzıka ásbaplarınan shıǵıs 
shawqım adamǵa patogen tásir etedi. Oǵan qarsı gúres saldamlı psixogigiyenik ilajlardan biri 
esaplanadı. 

---

Shańaraq 
hám 
jınıslıq 
turmıs 
psixogigiyenasi 
Shańaraqtıń bekkemligi muhabbat, muhabbat, doslıq shańaraqtaǵı úlken jas daǵı adamlardıń bir-
birine óz-ara húrmeti, kishilerge salıstırǵanda sawıqatliligi, shańaraqtaǵı máplerdiń ulıwmalıǵı, 
olardıń óz-ara munasábetlerde zárúr payıtlarda keshirimli bolıwları baxıtlı shańaraq payda 
bolıwına járdem beredi. 
Shańaraqtaǵı ámeldegi dástúrler, úrp-ádetler ádetler hám dástúrlerdiń unamlı tásirinde jigit qızlar 
az-azdan kámal tawıp baradılar. 
Jaslardı turmıs qurıwǵa tabıslı tayarlawdı gózlep jumıs penentutıw ushın óspirim jigit hám 
qızlardıń jınıslıq tárbiyasın tuwrı jolǵa qoyıw, shańaraqqa tiyisli turmıstıń quwanıshları hám 
uwayımlarına tiyisli arnawlı bir dárejede sıpatlama beriw olarǵa sabırlı hám shıdamlılıqlı bolıw 
hám de qıyınshılıqlardı mártlershevor jeńiw jolların túsindiriw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. 
Shańaraq - social zárúrat. 
Ekenin aytıw kerek tábiyaat daǵı pútkil barod iri organizmler bar hámmesiniń juplıqta jasawı 
turmıslıq nizamlıqlar bolıp tabıladı. Sonday eken, insaniyat tábiyaat jol baslawshıı retinde kisi-
shaxs jol menende qáliplesip shıǵıwına shekem de sonday tábiy zárúriyatqa mútajlik sezgan. 
Nikoxdan ótiwge shekem shaxslar ózti tańlaǵan kisiniń genetikasın biliwleri kerek. Ókiniw 
menen aytamız, sonday kesellikler bar, olar naslden-naslge ótedi. aǵayın Urıwdan qız alıw 
yamasa qız beriw ádeti qatań qaralanıw hám odan pútkilley waz keshiw kerek. Sebebi ayırım áke 
analardıńlar sonday nikoxlarga razılıq berip, nátiyjede mayıp hám kesellengen perzent dúnyaǵa 
keliwine baslawshı boladılar. Psixogigiyenaninng eń zárúrli wazıypalarınan biri hár tárepleme 
tolıq to'kis penenjınıslıq turmıstı qarar taptırıwǵa járdem beriwden ibarat esaplanadi. Bul 
tarawdaǵı buzılıwlar kóbinese anaǵurlım psixik jaroxatlar hám nerv buzılıwlarǵa alıp keledi.