1. Техника хавфсизлиги ҳақида умумий маълумотлар. Меҳнат хавфсизлигини таъминловчи техник воситалар

Хавфсизлик белгилари системаси

Сигнал ўзининг функционал вазифаси бўйича огоҳлантрувчи, авария, назорат қилувчи, гаплашиш сигналларга бўлинади.

Таъсир этиш усули бўйича қуйидаги сигналлардан фойдаланилади; ёритиш, товуш, рангли ва белги.-давлат стандарти қуйидаги ранг сигналлари ва уларнинг вазифаларини белгилайди: қизил-тақиқловчи, “Стоп”- муқаррар хавф; сариқ-диққат, содир бўлиши мумкин бўлган хавф ҳақида огоҳлантириш; яшил-“хавфсизлик”, “рухсат”, “йўл бўш”; кўк-“маълумот”.

расм. Хавфсизлик белгилари: а-тақиқловчи, б-огоҳлантирувчи, в-тушунтирувчи, г-кўрсатувчи.

Юқори шовқин остида ишлайдиган ускуналарда ёритиш сигналлари ва паст шовқинда ишлайдиган ускуналарда (60…70 дБ гача) товушли сигналлар қўлланилиши керак.
Белгили сигналлар йўл белгилари кўринишида анчадан буён қўлланилади. 1970 йилдан бошлаб эса белгили сигналлар меҳнат хавфсизлигини таминлаш учун ҳам тобора кенг қўлланилмоқда.
-давлат стандарти бўйича хавфсизлик белгилари 4 та гуруҳга бўлинган (16.4 -расм).
Ҳар бир гуруҳ учун белгилар формаси, ранги ва ўлчамлари мавжуд. Ҳар бир белгини ўрнатиш жойи белгиланган.
Қайд қилинган стандарт билан белгиларни 12 та вариантдаги ўлчамлари белгиланган. Булардан олтитаси одатдаги (оддий) ва олтитаси кичиклаштирилган (ускуналарга чизилган) белгилардир.
Буйруқ берувчи белгининг квадрати томонлари 28 см дан 90 см гача, огоҳлантирувчи белгининг учбурчак томонлари 28 36 дан 90 112см гача бўлади, кичрайтирилган (ишлаб чиқариш ускуналарига чизилган) белгиларда айлана диаметри 2…12 см, учбурчак томонлари 2,5…16 см бўлади.


Фойдаланилган адабиётлар:

1.Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Тошкент, ,,Ўзбекистон", 1992 й.
2. Баркамол авлод - Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Тошкент «Шарқ", 1998 й.
3.Ўзбекистон Республикасини Меҳнат кодекси Тошкент, 1996 й.
4.Ўзбекистон Республикасининг “Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонуни Тошкент, 1993 й.
5.В.С.Алексеев, Е.О.Муродова, И.С.Давыдова. Безопасность жизнедеятельности «Проспект» Москва-2006 г.
6.О.Қудратов, Т.Ғаниев. Ҳаётий фаолияти хавфсизлиги. Тошкент. «Меҳнат»-2004.
7.Ҳ.Э.Ғоипов. Меҳнат муҳофазаси. Тошкент. «Меҳнат»-2000.
8. Ғ.Е.Ёрматов. Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги (Маъруза матнлари тўплами), Тошкент-2003
9. Безопасность жизнедеятельности. Под общей редакцией доктора техн. наук, профессора С.В.Белова. Москва, «Высшая школа» 2003.