1. Ta’lim muassasasida davlat-jamoat boshqaruvining psixologik-pedagogik asoslari

Ta’lim tizimini jamoatchilik asosida boshqarish o‘qituvchilar, o‘quvchilar, ota-onalar va jamoatchilik vakillaridan iborat pedagogik Kengashning umumiy o‘rta ta’lim muassasasi faoliyatini samarali tashkil etishga yo‘naltirilgan faoliyatidir.

Bir yilda bir marta o‘tkaziladigan maktab konferensiyasi ham jamoatchilik boshqaruviga kiradi. Konferensiyada maktab Kengashi, uning raisi saylanadi, maktabning Ustavi qabul qilinadi.

Davlat ta’lim muassasalari bilan bir vaqtda nodavlat ta’lim muassasalarining faoliyat ko‘rsatishi ham ta’limni boshqarishning jamoatchilik xarakterini ifodalaydi.

Umumiy o‘rta ta’lim maktabi, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari xaqidagi Nizom, ta’lim muassasasalarining Ustavi – ta’lim muassasalarini boshqarish va unga rahbarlik qilishning asosiy hujjati. O‘zbekiston Respublikasining «Umumiy o‘rta ta’lim to‘g‘risida»gi Nizomi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 13 maydagi 203-sonli qaroriga muvofiq qabul qilingan. Ushbu Nizomda quyidagi masalalar yoritilgan:

1. 
   Umumiy qoidalar.
   
2. 
   Umumiy o‘rta ta’limning maqsadi va vazifalari.
   
3. 
   Umumiy o‘rta ta’limni tashkil etish.
   
4. 
   O‘quv-tarbiya jarayonini tashkil etish va uning mazmuni.
   
5. 
   Pedagog kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish.
   
6. 
   Umumiy o‘rta ta’limni boshqarish.
   
7. 
   Mablag‘ bilan ta’minlash va moddiy-texnika ta’minoti.
   
8. 
   Xalqaro hamkorlik.
   

Nizomga asosan, umumiy o‘rta ta’limning maqsadi o‘quvchilarni davlat ta’lim standartlariga muvofiq o‘qitish va tarbiyalash hamda shaxsning ta’lim olish huquqini ro‘yobga chiqarish hisoblanadi.

Umumiy o‘rta ta’lim mazmunini yoritish Nizomning asosiy g‘oyalaridan biri bo‘lib,majburiy va qo‘shimcha komponentlar umumiy o‘rta ta’lim mazmunining asosini tashkil etadi.

Majburiy komponent davlat ta’lim standarti bilan belgilanadi va o‘quvchilarni tayyorlashning o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi muassasalarida bilimlar asoslarini Yanada puxta o‘rganish va kasb egallash uchun etarli bo‘lgan zarur darajasini belgilaydi.

qo‘shimcha komponent ‘quvchining ehtiyojlari va qobiliyati, maktabning moddiy-texnika va kadrlar bilan ta’minlanganlik darajasidan kelib chiqib belgilanadi. qo‘shimcha o‘quv yuklanmalarining hajmi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi Vazirligining Sog‘liqni saqlash vazirligi bilan kelishilgan normativlariga muvofiq belgilanadi. O‘quvchilar bilim sifati va ta’lim natijalarining davlat ta’lim standartiga muvofiqligini nazorat qilishni ta’minlash uchun joriy, oraliq va yakuniy nazorat bilan birga bosqichli nazorat o‘tkazish ham nazarda tutila di.