|
Talabning turkumlanishi.
5-chizma.
Қондирилмаган талаб
Қондирилган талаб
Ҳақиқий талаб
Narx va sotib olinadigan tovar miqdori o‘rtasidagi bog‘liqlik.
5-jadval.
Bir kg un narxi (so‘m)
|
1 oy davomida unga bo‘lgan yakka talab
miqdori (kg)
|
1 oy davomida unga bo‘lgan bozor talabi
miqdori (tn)
|
350
300
|
10
20
|
1,0
2,0
|
250
200
150
|
30
50
60
|
3,0
5,0
6,0
|
so‘m
350
300
250
200
150
100
50
0
|
P
D
D
1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 Q, tonna
|
6-chizma. Talab egri chizig‘i
R,so‘m
0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 Q, tonna
7-chizma. Taklif egri chizig‘
so‘m
350
300
250
200
150
100
50
0
|
P
D ortiqcha ishlab chiqarish S
E
S D
taqchillik
1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 Q, tonna
|
8-chizma. Muvozanatli narx.
Talab
Iste’molchi didi.
Iste’molchi daromadi.
Bir-biriga bog‘liq tovarlar narxi.
Kelajakdagi narxlarning
o‘zgarish ehtimoli.
|
Taklif
Resurslar narxi.
Ishlab chiqarish texnologiyasi.
Soliq va subsidiya.
Boshqa tovarlar narxi.
Narx o‘zgarishini kutish.
Bozordagi sotuvchilar soni
|
Ишлаб чиқариш
воситалари
Турар жой
Истеъмол буюмлари
Даромад
Истеъмол буюмлари
Ишлаб ишлаб чиқариш воситалари
Ресурслар
Klaster misoli.
Иш ўринлар
Истеъмолчи
Асосий капитал
Хом ашѐ
Бинолар уйлар
Dars yakunida aniqlashtirilgan texnologiyalarning “V” va “A” dasturlari talabalaridan kelib chiqqan holda quyidagi topshiriqlar uyga vazifa sifatida talabalarga berildi:
«Okean» magazinida eng yaxshi baliq mahsulotiga bo‘lgan talab kuniga 500 kilogramm bo‘lib, 2015 yili 20 000 so‘mni tashkil etardi. Agarda egri elastiklik (-11/7) va 24 000 so‘m miqdorida bo‘lganda uning talab hajmini aniqlang?
Firma «JBF» bozorni rg‘batlantirish maqsadida kompyuterlarni bir modelini narxini 1000 dollardan, 800 dollarga tushirdi. Natijada kelgusi oyda oldingiga nisbatan ikki barobar ko‘p kompyuterlarni sotishga erishdi.
A) firma tushumi qanday o‘zgardi?
B) nuqtali elastiklik koeffitsenti va ushbu kompyuter modeliga bo‘lgan talabning xarakteri bo‘yicha xulosa qiling?
Daftarga bo‘lgan talab 100 dona bo‘lganda har bir daftar narxi 50 so‘mni tashkil qiladi. Talab 200 dona bo‘lganda bita daftar narxi 45 so‘m bo‘lsin. YOysimon elastiklik koffitsientini hisoblang?
Iste’molchining daromadi yiliga 700000 so‘mdan 1mln.ga oshdi. Makaronga bo‘lgan talab yiliga 3 kg dan 1 kg ga pasaydi. YOg‘ga bo‘lgan talab 5 kg dan 7 kg ga oshdi, daromadga nisbatan va mahsulot xarakteriga nisbatan talab elastikligini aniqlang?
“Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati” mavzusidan mashg‘ulotni tashkil etishdan oldin talabalarning o‘zlashtirish ko‘rsatkichlari
6-jadval
O‘zlashtirish
|
Tajriba sinov guruhi
|
Nazorat guruhi
|
darajalari
|
Talabalar soni
|
O‘zlashtirish ko‘rsatgichi
( %)
|
Talabalar soni
|
O‘zlashtirish ko‘rsatgichi
( %)
|
YUqori
|
5
|
20
|
6
|
24
|
O‘rta
|
4
|
16
|
3
|
12
|
Quyi
|
16
|
64
|
16
|
64
|
Jami:
|
25
|
100
|
25
|
100
|
Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, tajriba sinov guruhidagi talabalardan barcha savolga olingan javoblar yuqori - 20 %, o‘rta 16 %, quyi 64
% bo‘lgan bo‘lsa, nazorat guruhida yuqori 24 %, o‘rta 12 %, quyi 64 % ni tashkil etgan. Bundan ko‘rinib turibdiki, tajriba sinov guruhidagi ma’ruza mashg‘ulotida olingan javoblar nazorat guruhidagi ma’ruza mashg‘ulotida olingan javoblarga nisbatan deyarli bir xil.
Endi “Talab va taklif. Bozor muvozanati” mavzusini aniqlashtirilgan differensial texnologiya asosida dars o‘tilgandan so‘ng olingan natijalarni quyidagi 7-jadvalda keltiramiz.
“Talab va taklif. Bozor muvozanati” mavzusini aniqlashtirilgan texnologiya asosida dars o‘tilgandan so‘ng olingan natijalar
7-jadval
O‘zlashtirish darajalari
|
Tajriba sinov guruhi
|
Nazorat guruhi
|
Talabalar soni
|
O‘zlashtirish ko‘rsatgichi
( %)
|
Talabalar soni
|
O‘zlashtirish ko‘rsatgichi
( %)
|
YUqori
|
15
|
60
|
12
|
48
|
O‘rta
|
8
|
32
|
8
|
32
|
Quyi
|
2
|
8
|
5
|
20
|
Jami:
|
25
|
100
|
25
|
100
|
Jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, tajriba sinov guruhidagi talabalardan har uchchala savolga olingan javoblar yuqori 60 %, o‘rta 32 %, quyi 8 % bo‘lgan bo‘lsa, nazorat guruhida yuqori 48 %, o‘rta 32 %, quyi 20 % ni tashkil etgan. Bundan ko‘rinib turibdiki, tajriba sinov guruhidagi ma’ruza mashg‘ulotida olingan javoblar nazorat guruhidagi ma’ruza mashg‘ulotida olingan javoblarga nisbatan yuqori.
Xulosa va takliflar
Mamlakatimizda amalga oshirilaѐtgan “Kadrlar tayѐrlash milliy dasturi” o‘zining bir qator ustivor xususiyatlari va afzalliklari bilan iqtisodiѐtni erkinlashtirish sharoiti talablariga javob beradigan zamonaviy yuqori malakali iqtisodchi mutaxassislarni tayѐrlashda muhim ahamiyatga ega. Dasturda ko‘zda tutilgan tadbirlarning barchasi to‘laligicha amalga oshirilib bo‘linsada, u holda mamlakatimiz mavqeini nafaqat mintaqada, balki butun dunѐ hamjamiyatida ko‘tarilishiga o‘zining munosib hissasini qo‘shaligan etukmalakali mutaxassislar, shu jumladan iqtisodchi va iqtisodchi o‘qituvchi mutaxassislar etishib chiqadi.
Biroq, hozirgi kunda, yuqori malakali iqtisodchi mutaxassislarni tayѐrlash tizimida bir qator muammo va kamchiliklar mavjud bo‘lib, ular bevosita tizimni zamon talablari darajasida rivojlanishiga to‘sqinlik qilmoqda. Bular quyidagi o‘z ifodasini topgan:
Birinchidan, mutaxassislar tayѐrlash tizimi yuqori malakali professor o‘qituvchilar bilan etarli darajada ta’minlanmagan.
Ikkinchidan, ta’lim sohasi ko‘proq nazariylashib ketmoqda, ya’ni kadrlar tayѐrlash milliy modelida nazarda tutilgan fan va ishlab chiqarish o‘rtasida bog‘liqlik mustahkam emas.
Uchinchidan, ta’lim sohasi etarli axborot texnologiyalari bilan qurollanmagan, ya’ni ta’minlanmagan.
To‘rtinchidan, davlat tilidagi o‘quv uslubiy majmualar etarli hajmda
emas.
Beshinchidan, mutaxassislarni tayѐrlashda ilg‘or pedagogik va axborot
texnologiyalardan foydalanish hollari sust amalga oshirilmoqda.
Oltinchidan, iqtisodiy ta’limda innovatsion texnologiyalarni amaliѐtga joriy etish muammolari mavjud.
Sakkizinchidan, mutaxassis tayѐrdashda xalqaro hamkorlik ishlari talab darajasida emas.
Foydalangan adabiyotlar ro‘yxati
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonuni. O‘rta maxsus kasb hunar ta’limi me’ѐriy hujjatlar to‘plami. Toshkent “SHarq” 2016 yil.
Kadrlar tayѐrlash milliy dasturi. O‘rta maxsus kasb hunar ta’limi me’ѐriy hujjatlar to‘plami. Toshkent “SHarq” 2016 yil.
SH.M.Mirziyoyev 2018-yil yuqori o‘sish sur’atlari bilan rivojlanish, barcha mavjud imkoniyatlarni safarbar etish, o‘zini oqlagan islohotlar strategiyasini izchil davom ettirish yili bo‘ladi. - T.: O‘zbekiston, 2018.- 36 b.
Karimov I.A. “Bosh maqsadimiz-keng ko‘lamli islohotlar va modernizatsiya yo‘lini qat’iyat bilan davom ettirish”. 2018 yilda respublikani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2018 yilgi iqtisodiy dasturning asosiy ustuvor vazifalariga bag‘ishlangan ma’ruzasi. Ishonch gazetasi. 2018 yil 19 yanvar.
Karimov I.A. “2017 – yil Vatanimiz taraqqiѐtini yangi bosqichga ko‘taradigan yil bo‘ladi”. 2015 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish yakunlari va 2016 yilga mo‘ljallangan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga bag‘ishlangan O‘zR VMning majlisidagi ma’ruza. "Xalq so‘zi”, № 14, 20.01.2018.
SH.SHodmonov. Iqtisodiѐt nazariyasi. T.: “Fan va texnologiyalar” 2018 yil.
SHodmonov SH. G‘ofurov U. Iqtisodiѐt nazariyasi. – T.: Iqtisodiѐt, 2018.
SHodmonov SH., Alimov R. Iqtisodiѐt nazariyasi. – T.: Moliya, 2016.
SHarifxujaev M. Bozor iqtisodiѐti nazariyasi va amaliѐti. T. “O‘qituvchi”, 2015.
P. Xeyne. Ekonomicheskiy obraz mыshleniya. M. “Novosti” 2016.
J.Yo‘ldoshev, S. Xasanov. Pedagogik texnologiyalar. Toshkent “Iqtisod-moliya” 2016.
Yo‘ldoshev J., Hasanov S.. Pedagogik texnologiyalar. T. “Iqtisod- Moliya”, 2017 y.
Tojiboeva D.. Iqtisodiy pedagogika. T. “Fan va texnologiya”, 2018.
Tojiboeva D.. Maxsus fanlarni o‘qitish metodikasi. T. “Fan va texnologiya”, 2007
Tojiboeva D. Iqtisodiѐt nazariyasi fanini o‘qitish metodikasi. T. “Fan va texnologiya”, 2005
Tolipov O‘, Usmonboeva O‘.. Pedagogik texnologiya: naziѐt va amaliѐt. T. “Fan”, 2005.
Internet saytlar:
www.worldtax.org ,
www.worldwide-tax.com www.taxworld.org,
www.worldtax.org www.aif.ru.,
www.krotov.info
www.gumer.info
www.gumannaja-pedagogika.ru
www.koob.ru/pedagogics/
Do'stlaringiz bilan baham: |
