1. swift tizimi haqida umumiy ma`lumot Tiziming afzalliklari va kamchiliklari swift ga a`zo bo`lish shartlari

23-mavzu. BUTUN JAXON BANKLARARO MA’LUMOT ALMASHASH SWIFT TIZIMI

Reja:
1. SWIFT tizimi haqida umumiy ma`lumot

2. Tiziming afzalliklari va kamchiliklari

3. SWIFT ga a`zo bo`lish shartlari

4. SWIFTning joylashgan o`rni
Tayanch so‘z va iboralar: Butun jahon banlar tarmog‘i, terminal, broker kompaniyalari, moliyaviy tashkilotlar, investitsiya tashkilotlari, bank-a’zo, uyushma a’zosi, katnashchilar, Belgiya konunchiligi, direktorlar kengashi, protsessing markaz, Unisys kompaniyasi kompyuterlari, slays protsessing, mintaqaviy protsessing.
Dunyoda eng yirik moliyaviy xabarlar tarmog‘i SWIFT hisoblanadi. Bu tizimga qo‘shilgan har qanday bank o‘zini jahon moliya uyushmasining to‘liq a’zosi deb hisoblashi mumkin.

1973 yil Evropa va Ameriqaning 250 ta yirik banklari Xalqaro Banklararo moliyaviy Telekommunikatsiya SWIFT - (Society For Worldwide Interbank Finansial Telecommunication)ga asos soldilar. Jamiyatning vazifasi -yagona bank xabarlari tizimini yo‘lga solish va qo‘llab-quvvatlash edi. U ishtirokchilarga sutka davomida dunyoning har qanday nuqtasidagi moliyaviy ma’lumotlarga standart shaklida kirish imkonini beradi. SWIFT xalqaro tarmog‘i 1977 yildan boshlab faoliyat ko‘rsata boshladi. Ma’lumotlar tarmoq bo‘yicha standartga muvofiq strukturalashtirilgan mu’lamotlar ko‘rinishida uzatiladi.

SWIFT tarmog‘i standartlarida uzatiladigan ma’lumotlarning kategoriyasi, guruh va tillari aniq belgilangan. Xabarlarni uzatishdan tashqari tizim IFT (Interbank File Transfer) xizmati darajasida banklararo fayllar bilan almashishni qo‘llab-quvvatlaydi. Standartlarni jahon banklari amaliyotiga kiritish SWIFTning eng asosiy yutuqlaridan biridir. Bu jarayon moliyaviy muassasalarga hujjatlar bilan almashishi va nizo hamda xatolardan qochish imkonini beradi. Hozirda tarmoq asosini uchta kommunikatsiya stantsiyalari tashkil etadi. Ular Amsterdamda (Gollandiya), Bryusselda (Belgiya), Kopengagenda (AQSh) joylashgan.

SWIFTning qoidalarining talabi shuki, unga a’zo tashkilotlar amalga oshiradigan biznes bilan shug‘ullansin va xalqaro telegrafik moliyaviy ma’lumotlar almashinishida ishtirok etishi kerak. ^

SWIFT tashkiloti rasman Belgiyaning kooperativ jamiyati bo‘lib, Bryusselda ro‘yxatga olingan.

Svift tizimi qo‘yidagi turdagi operatsiyalarni bajaradi:

1. 
   mijoz to‘lovlari;
   
2. 
   bank to‘lovlari;
   
3. 
   hisobvaraqa bo‘yicha tasdiqnomalar (debet, kredit);
   
4. 
   valyuta-konversion operatsiyalar;
   
5. 
   debet kredit operatsiyalar;
   
6. 
   foizlar to‘lovi;
   
7. 
   hisobvarag‘idan ko‘chirmalar.
   

SWIFTning asosiy vazifasi -har qanday bank ma’lumotlari va moliyaviy ma’lumotlarni hisob-kitob texnika vositalari orqali tezda uzatish hisoblanadi. 70-yillardan boshlab SWIFT tizimida ma’lumotlar va manzillar standart formatlarin tashkil qilina boshlandi. SWIFT orqali kompyuterlar bank va moliya xabarlarini 7 ta kategoriyaga bo‘lib ko‘rsatadi. Ular esa o‘zida 70 xil turdagi ma’lumotlarni jamlagan. Har bir tip bank, va moliya muarsasalari talab, qiladigan elementlarning barchasini to‘liq va aniq beradi.

2. Zamonaviy texnologaya va talablar SWIFT tarmog‘ini zamonaviylashni muvofiqdashtiradi. Natijada arxitekturasi to‘rtga darajadan iborat yangi - SWIFT-P yaratildi: