1. Suyuqliklar to’g’risida asоsiy tushunchalar

32. paskal qonuni .

32.Paskalqonuni

Paskalqonuni - gidrosshati-kaningasosiyqonuni.Paskalqonunigakoʻra, tashqikuchlarningsuyuqliksirtigaberganbosimtaʼsirisuyuqlikichidabarchayoʻnalishlarboʻyichabirxiluza-tiladi, yaʼnitashqikuchlarningsuyuqliksirtigabosimiuningharbirnuq-tasigaoʻzgarishsiztarqaladi.

Bosim o’lchagichni suvli idishga tushiramiz.Manometrga qarab, berilgan balandlikdagi suv bosimini aniqlaymiz.Bosim o’lchagichningbotish chuqurligini o’zgartirmasdan, maxsus moslama yordamida o’lchagichni 450 ga buramiz.Bosim avvalgidek o’zgarmay qoladi. Tajriba ko’rsatadiki, berilgan balandlikda suyuqlik bosimi o’zgarmay turadi va o’lchagich holatiga bog’liq bo’lmaydi.Mexanika 131 Aneroid-barometrni olib, shunga o’xshash tajriba o’tkazamiz. Bosim o’lchagichholati o’zgarmaydigan qilib barometrni aylantiramiz.Tajriba ko’rsatadiki, berilgan balandlikda havo bosimi uning holatiga bog’liq bo’lmas ekan.Tinch turgan suyuqlik yoki gaz bosimi bu bosim ta’sir etayotgan maydon holatiga bog’liq bo’lmasligini tajribalar ko’rsatyapti.Olib borilgan tajribalarda suyuqlik yoki gazga ta’sir etuvchi og’irlik kuchi vositasida vujudga keltirilgan haqida gap bordi. Endi suyuqlik va gazlar ularga berilgan tashqi bosimni qanday o’tkazishini ko’rib chiqamiz. Buning uchun 120-rasmda tasvirlangandek, asbobni suv bilan to’ldiramiz.Porshenni qattiq bosganda, shardagi barcha teshiklar orqali suvning otilib chiqishini ko’ramiz.Tajribadan ko’rinib turibdiki, suyuqlikka tashqaridan berilayotgan bosim turg’un holatdagi suyuqlikning o’z bosimi singari (gidrostatik), egallagan maydoni holatiga bog’liq bo’lmay, barcha yo’nalishlar bo’ylab bir xil tarqaladi.Bunday xulasaga birinchi bo’lib fransiyalik olim Blez Paskal keldi.Shu sababli uning nomi bilan paskal qonuni deb ataladi.Yopiq idishdagi suyuqlik yoki gazga tashqi kuchlar ostida berilayotgan bosim shu kuchlar yordamida barcha yo’nalishlar bo’yicha bir xil tarqaladi.Suyuqlik va gazlarning bu xususiyatidanzamonaviy texnikada keng foydalaniladi.