1. Sun’iy intelekt, va uning yaratilish tarixi

37. Tabiiy til elementlarini tahlil qilish
An'anaga ko'ra, tabiiy til elementlarini tahlil qilish ushbu yondashuv tahlilning bir necha bosqichlarini o'z ichiga oladi:
1. Morfologik tahlil - matndagi so'zlarni tahlil qilish.
2. Sintaktik tahlil - gaplar tarkibini va so'zlar orasidagi grammatik munosabatlarni tahlil qilish.
3. Semantik tahlil - har bir gapning tarkibiy qismlarining ma'nosini qandaydir predmetga yo'naltirilgan bilimlar bazasi asosida tahlil qilish.
4. Pragmatik tahlil – gaplar ma’nosini real kontekstda o‘z bilimlari asosida tahlil qilish.
NL xabarlarining sintezi shunga o'xshash bosqichlarni o'z ichiga oladi, lekin biroz boshqacha tartibda.
38. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Ijod va o’yinlar

O'yinlar va mashina ijodkorligi

Ancha tarixiy bo'lib qolgan bu yo'nalish sun'iy intellekt tadqiqotlari boshlanishida an'anaviy ravishda intellektual o'yin vazifalarini - shaxmat, shashka, go'zallikni o'z ichiga olganligi bilan izohlanadi. Birinchi dasturlar dastlabki yondashuvlardan biriga asoslangan - fikrlashning labirint modeli va evristika . Endi bu ko'proq tijorat yo'nalishi, chunki ilmiy nuqtai nazardan bu g'oyalar boshi berk ko'cha hisoblanadi.
Bundan tashqari, ushbu yo'nalish kompyuterda musiqa kompozitsiyasini [Zaripov, 1983], she'riyatni, ertaklarni [AI haqida qo'llanma, 1986] va hatto aforizmlarni [Lubich, 1998] qamrab oladi. Bunday "ijodkorlik" ning asosiy usuli - almashtirish (o'zgartirish) usuli, shuningdek, matn tuzilmalari, qofiyalar, stsenariylar va boshqalar bo'yicha tadqiqot natijalarini o'z ichiga olgan ba'zi bilim bazalari va ma'lumotlaridan foydalanish.
39. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Tabiiy tilga yaqin interfeysni yaratish va mashina yordamida tarjima qilish

Tabiiy til interfeyslarini va mashina tarjimasini ishlab chiqish (tabiiy tilni qayta ishlash)

1950-yillardan boshlab AI sohasidagi mashhur tadqiqot mavzularidan biri hisoblash tilshunosligi, xususan, mashina tarjimasi (MT) bo'ldi. Mashina tarjimasi g'oyasi birinchi tadqiqotchilar va ishlab chiquvchilar uchun ko'rinadigan darajada oddiy emas edi.
Tabiiy til (NL) interfeyslari sohasidagi birinchi dastur - ingliz tilidan rus tiliga tarjimon - so'zma-so'z tarjimaga asoslangan original yondashuvning samarasizligini ko'rsatdi. Biroq, uzoq vaqt davomida ishlab chiquvchilar morfologik tahlilga asoslangan dasturlarni yaratishga harakat qilishdi. Ushbu yondashuvning samarasizligi aniq fakt bilan bog'liq: odam matnni faqat uning ma'nosini tushunish asosida va oldingi ma'lumotlar yoki kontekstda tarjima qilishi mumkin. Aks holda, tarjimalar "Azizim Masha - mening qimmat Masha" uslubida paydo bo'ladi. Kelajakda MT tizimlari yanada murakkablashdi va hozirda bir nechta murakkab modellar qo'llanilmoqda:
• "vositachi tillar" yoki ma'no tillaridan foydalanish, buning natijasida "aslning manba tili - ma'no tili - tarjima tili" qo'shimcha tarjimasi mavjud;
• o'xshash matn bo'laklari va ularning tarjimalarini maxsus matn omborlari yoki ma'lumotlar bazalarida assotsiativ qidirish;
• tizimli yondashuv, jumladan, tabiiy tildagi xabarlarni izchil tahlil qilish va sintez qilish. An'anaga ko'ra, ushbu yondashuv tahlilning bir necha bosqichlarini o'z ichiga oladi:
1. Morfologik tahlil - matndagi so'zlarni tahlil qilish.
2. Sintaktik tahlil - gaplar tarkibini va so'zlar orasidagi grammatik munosabatlarni tahlil qilish.
3. Semantik tahlil - har bir gapning tarkibiy qismlarining ma'nosini qandaydir predmetga yo'naltirilgan bilimlar bazasi asosida tahlil qilish.
4. Pragmatik tahlil – gaplar ma’nosini real kontekstda o‘z bilimlari asosida tahlil qilish.
NL xabarlarining sintezi shunga o'xshash bosqichlarni o'z ichiga oladi, lekin biroz boshqacha tartibda.
40. Sun’iy intellekt rivojlanish yo’nalishlari. Qiyofani bilish (raspoznovanie obrazov)