1. Sulosiy mujarrad Qo`shimchasiz uch harfli fe`llardir



Download 70,21 Kb.
bet1/3
Sana12.05.2023
Hajmi70,21 Kb.
#937714
  1   2   3
Bog'liq
1. Sulosiy mujarrad Qo`shimchasiz uch harfli fe`llardir


Ish-harakat yoki holatni bildiruvchi bu so’z turkimi arab tili gramatikasida juda kata o’rin tutadi, chunki juda ko’p boshqa turkum so’zlari ham asosan fe’l o’zaklari zaminida yasaladi.O’zbek tilida ham fe’l arab tilidagi kabi ish-harakatni bildiradi va ikki tilda ham ular ma’lum bir zamonda sodir bo’lgan yoki sodir bo’layotgan va bo’ladigan ish harakat haqida xabar beradi.
Arab tilida fe’llar uch o’zak undoshli va to’rt o’zak undoshlilarga bo’linadi va ularning ko’pchiligi uch o’zak undoshli fe’llar tashkil etadi.
Fe`llar o`tgan va hozirgi-kelasi zamon siyg`alari bilan 22 ta bobda ifodalanadi. 22 bob to`rt qismga bo`linadi:
1. Sulosiy mujarrad- Qo`shimchasiz uch harfli fe`llardir.
Arab tilida fe’llarning o’zagi asosan uch undosh ( فعل ) dan iborat bo’ladi. Arab tadqiqotchilari uch o’zak undoshli fe’lning boshlang’ich shaklini مجردفعل ثلاثى  deb atashadi.
Qisqa fe`llar ham o`z o`rnida quyidagi boblarga guruhlangan:
فَعَلَ- يَفْعُلُ- فَعْلٌ- نَصَرَ- يَنْصُرُ- نَصْرٌ
فَعَلَ- يَفْعِلُ- فَعْلٌ- ضَرَبَ- يَضْرِبُ- ضَرْبٌ
فَعَلَ- يَفْعَلُ- فَعْلٌ- مَدَحَ- يَمْدَحُ- مَدْحٌ
فَعِلَ- يَفْعَلُ- فِعْلٌ- عَلِمَ- يَعْلَمُ- عِلْمٌ
فَعُلَ- يَفْعُلُ- فَعْلٌ- بَصُرَ- يَبْصُرُ- بَصْرٌ
فَعِلَ- يَفْعِلُ- فِعْلانُ- عَرِفَ- يَعْرِفُ- عِرْفَانُ
2. Sulosiy mazid- Qo`shimchali uch harfli fe`llar.
Noo`zak harflarning qo`shilishi va fe`lning boshqa boblari va boshqa shakllari yasalishi natijasida مَزِيدٌفعل ثلاثى yasaladi. Masalan: يَضْرِبُ، يَكْتُبُ، يَلْبِسُ.
Uzun fe`llar quyidagi boblarga guruhlanadi:
افْعَلَ- يُفْعِلُ- افْعَالٌ- أكْرَمَ- يُكْرِمُ- إكْرامٌ
فَعَّلَ- يُفَعِّلُ- تَفْعِيلٌ- عَلَّمَ- يُعَلِّمُ- تَعْلِيمٌ
تَفَعَّلَ- يَتَفَعَّلُ- تَفَعُّلٌ- تَعَلَّمَ- يَتَعَلَّمُ- تَعَلُّمٌ
فَاعَلَ- يُفَاعِلُ- مُفَاعَلَةٌ- جَالَسَ- يُجَالِسُ- مُجَالَسَةٌ
تَفَاعَلَ- يُتَفَاعَلُ- تَفَاعُلٌ- تَبَاعَدَ- يُتَبَاعَدُ- تَبَاعُدٌ
اِفْتَعَلَ- يَفْتَعِلُ- اِفْتِعالٌ- اِجْتَمَعَ- يَجْتَمِعُ- اِجْتِمَاعٌ
اِنْفَعَلَ- يَنْفَعِلُ- اِنْفِعَالٌ- اِنْكَسَرَ- يَنْكَسِرُ- اِنْكَسَارٌ
اِسْتَفْعَلَ- يَسْتَفْعِلُ- اِسْتِفْعالٌ- اِسْتَغْفَرَ- يَسْتَغْفِرُ- اِسْتَغْفَارٌ
اِفْعَلَّ- يَفْعَلُّ- افْعِلالٌ- احْمَرَّ- يَحْمَرُّ- احْمِرَارٌ
افْعَوعَلَ- يَفْعَوْعِلُ- افْعِيعَالٌ- اِعْشَوشَبَ- يَعْشَوْشِبُ- اِعْشِيشَابٌ
اِفْعَالَّ- يَفْعالُّ- اِفْعِيلالٌ- احْمَارَّ- يَحْمَارُّ- احْمِيرارٌ
اِفْعَوَّلَ- يَفْعَوِّلُ- افْعَوَّالٌ- اِجْلَوَّزَ- يَجْلَوِّزُ- اجْلَوَّازٌ

Download 70,21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish