1. Statistik yig`indi va majumaga ta`rif bering

45. Kоrrelyatsiya kоeffitsientini hisоblashning Spirmen usuli qachоn qo`llaniladi?

Kорреляция- бу лотинча сўз бўлиб, алоқадорлик, боғлиқлик

деган маънони англатади.

Табиат ва жамият орасида учрайдиган барча ҳодисалар бир-

бири билан ўзаро боғлиқ, алоқада бўлади. Бирор- бир ҳодисани

ўзгариши бошқа бир ҳодисанинг ўзгаришига олиб келади.

Корреляция- бу лотинча сўз бўлиб, алоқадорлик, боғлиқлик

деган маънони англатади.

Табиат ва жамият орасида учрайдиган барча ҳодисалар бир-

бири билан ўзаро боғлиқ, алоқада бўлади. Бирор- бир ҳодисани

ўзгариши бошқа бир ҳодисанинг ўзгаришига олиб келади.

Алоқадорлик икки хил бўлади: функционал ва корреляцион.

Функционал алоқадорлик воқеаларни бевосита бир- бири билан

узвий боғлиқлигини кўрсатади. Бунда бир воқеанинг ўзгариши

доимо иккинчи воқеанинг маълум катталикдаги ўзгариши билан

содир бўлади: айлананинг юзаси унинг радиусига, тананинг

кенгайиш даражаси, ҳароратнинг ўзгаришиги боғлиқ ва ҳоказо.

Функционал алоқани кўпинча физик ва кимёвий жараёнларда

кузатиш мумкин.

Корреляцион алоқада бир ҳодисани ўзгариши, иккинчи бир

ҳодисани маълум миқдордаги ўзгаришига олиб келади. Аммо бу

ўзгариш доимо бир хил катталикда бўлмайди, чунки бир

ҳодисанинг маълум миқдорда ўзгариши фақат иккинчи бир

ҳодисанинг ўзгаришигагина боғлиқ бўлмай балки бир неча бошқа

ҳодисаларнинг катталигига ҳам боғлиқ бўлади.

Корреляцион алоқа кўпинча биологик ҳамда тиббий

жараёнларда кузатилади. Масалан: боланинг вазни унинг

танасининг узунлигига боғлиқ. Аммо тана узунлигидан ташқари,

вазн катталигига бошқа омиллар, жумладан, овқатланиш,

жисмоний бақувватлик, асаб- руҳий ҳолат ва бошқалар таъсир

кўрсатади. Шунинг учун ҳам бир хил тана узунлигига эга бўлган

одамлар ҳар хил вазнли бўлишлари мумкин. Одатда вазн катталиги,

унинг ўзгариши маълум бир чегарада, ўзининг ўртача қийматининг

атрофида бўлади. Бундан ташқари корреляцион алоқадорликка

тиббиёт ва биологиядан: онанинг ёши ва боланинг вазни, қонда

гемоглобин миқдори ва эритроцитлар сони, амбулаторияларга

қатновлар сони ва унинг аҳоли яшаш жойидан узоқлиги, муқим

шифохоналарга ётқизилган вақт ва даволаниш муддати, болалар

ўлими ва уларнинг ёши, аҳоли касалланишлари ва уларни ёши,

кариес касаллигини тарқалганлиги ва сувда фторнинг миқдори ва

ҳоказолар мисол бўлиши мумкин.

Korrelatsiya koeffisentining hisoblashning Spermen usuli qachon qôllaniladi?