1. Standartlashtirish. Standart xaqida tushuncha. Don uchun standartlar

Bazis me’yorlari. Bazis yoki donning asosiy sifat me’yorlari donning yaxshi saqlanishini, uning oziq ovqat yoki em uchun loyiqligini va dondan sifatli maxsulot olish mumkinligini tavsiflaydi.
Shuning uchun davlatga sotiladigan don bazis me’yorlari asosida xisoblanadi.
Bazis me’yori talablariga javob beradigan don, davlat tomonidan belgilangan narx bo’yicha to’liq to’lanadi.
Bazis konditsiyalar don etishtiriladigan xududning tuproq iqlim sharoitiga ko’ra belgilanadi (massa, natura, namlik). Lekin ayrim ko’rsatkichlarga (masalan, xashoratlar bilan zararlanish, keraksiz aralashma) barcha xududlarda bir xil.
Quyida bug'doy doni uchun belgilangan bazis yanchish standart ko'rsatkichlari bo’yicha miyorlar berilgan:
namlik, % da — 14,5;
toza donda kuldorlik (ifloslantiruvchi aralashmalarsiz), % da —1,97;
ifloslantiruvchi aralashmalar miqdori, % da — 1,0;
shundan:
mineral aralashmalar — 0,2;
zararli aralashmalar — 0,1;
zararli aralashmalar hisobidan: talxak yoki bujun — 0,05;
donli aralashmalar miqdori, % da — 1,0;
navli yanchishda hajmiy og'irlik, g. da — 750.
Cheklangan me’yorlar. Sifati bazis konditsiya talablariga javob bermasada don davlatga sotiladi. Sifati bazis me’yoridan yomon tomonga sifati uzgargan donlar uchun cheklangan konditsiya belgilangan. Mavsumda tayyorlanadigan barcha don turlari uchun cheklangan konditsiya me’yori bir xil, faqat namlik bo’yicha xar xil. Sifati cheklangan konditsiyaga javob beradigan dondan belgilangan sotiladigan narxdan, tozalash yoki qo’ritish xaqi ushlab qolinadi. Namligi, iflosligi bazis konditsiya me’yoridan past bo’lsa yana don partiyasi massasidan «skidka» qilinadi. Agar don sifati cheklangan konditsiya me’yorlariga javob bermasa, bunday don partiyasi maxsus ruxsatnoma bo’yicha qabul qilinadi.
Sanoat konditsiyalari. Ishlab chiqarish korxonalariga jo’natiladigan don uchun xam bazis va cheklangan konditsiyalar belgilangan. Bazis konditsiyalari bo’yicha don jo’natuvchi korxonalar va un, yorma korxonalari orasida xisib kitob qilinadi. Bazis konditsiyalari ishlab chiqarishda mahsulot chiqishini xisiblash uchun zarur.