|
1.Boshlang’ich daraja pedagogning kuchg’ayrati natijasida sinfda o’rnatilgan muayyan darajadagi tartib, intizom bilan, o’quvchilarning uncha katta bo’lmagan qismi sinf rahbarining harakatlarini qo’llabquwatlashi bilan izohlanadi. Tarbiya jarayoniga o’zo’zini tarbiyalash jarayoniga o’tganda yuksak darajaga erishUadi. Ayrim o’quvchilar va umuman jamoa o’z faoliyatini mustaqil rejalashtiradi va tashkil etadi, o’ziga va birbiriga talablar qo’yadi va o’zo’zini nazorat qiladi. Sinf rahbari va o’quvchilar jamoasi o’yniyatlarini va ishlari da birgadirlar.
2.Past darajadan yuqori darajagacha boradigan yo’l uzoq bo’lib, muayyan qiyinchiliklarni bartaraf etish bilan kechadi. Jamoani shakllantirish olib boriladigan ishlar yuzasidan juda qiziqarlidir. Bu sinf rahbarining asosiy ishidir. Umuman maktab o’quvchisi tarbiyasining asosiy natijalari bu ish qanchalik muvaffaqiyatli o’tishiga bog’Kq bo’ladi. Agar o’quvchilar jamoasi tashkil etilmagan bo’lsa, o’quvchi itmktabni hech afsuslanmay tark etadi, hatto keyinchalik maktab -yillarini flMlumuydi ham. O’quvchilarni inoq jamoaga birlashtirish mohir sinf rnhhnri qo’lida tarbiyalangan odam baxtlidir. Ulg^yayotgan kishining lutyoklugi mavqeini shakllantirishda, uning hayot yo’lini belgilashda o’z vnG’.ilHsini anglash sinf rahbarining bolalar jamoasini barpo etish yuG’.asidan olib boriladigan faol va qat’iy faoliyatning zarur sharti hisoblanadi.
Jamoaning rivojlanish darajasini belgilash metodikasi. Uning tnohiyati u yoki bu rivojlanish darajasidagi jamoa normativ ta’rifmi aniq jtimoa ta’rift bilan taqqoslashdan iboratdir. Ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan maqsadning, pedagoglar bilan o’quvchilarning birgalikdagi har tomonlama sobitqadam faoliyatining, o’zaro mas’uliyatli munosabatlarning mavjudligi: o’zo’zini boshqarish organlarining faoliyati va h.k.
Bolalarnmg jamoa turkum normalari va qoidalarining, intizomning buzilishga munosabatlarini kuzatib, jamoasining tashkiliy tuzilishi ta’sirchanligiga ishonch hosil qilish mumkin.
Jamoa rivoj 1 anishining dastlabki bosqichida bolalar tarqoq bo’lib, ularda yakdil va sinf rahbari tayanishi mumkin bo’lgan ta’sirchan faollar bo’lmaydi. SHuning uchun bunday jamoada salbiy hodisalar ochiq muhokama qilinmaydi, mustaqil jamoa qarori qabul qilinmaydi va hakozo. Agar jamoa rivojlanishining ikkinchi bosqichida bo’lsa, nomigagina cmas, balki pedagogning harakatlarini qo’llabquvvatlaydigaii haqiqiy harakat qiluvchi faollar bo’lsa, uning ayrim o’quvchilar va jamoa oldiga muayyan talablar qo’y ishni kuzatish mumkin.
Jamoa rivojlanish darajasidan dalolat beradigan muhim belgilaridan biri o’quvchilarning birgalikdagi faoliyatiga ishtiyoqi chiqindi qog’oz yokr metallom to’plash, kechaga tayyorgarlik ko’rish kabi maktab tajribasida muntazam uchrab turadigan ishlarda ko’zga tashlanadi, Sinf rahbari jamoaning rivojlanish darajasini belgilash uchun bolalarda ularning hozirgi va bo’lajak hayotlarida ijtimoiy ahamiyatga molik maqsadlari mavjudligini bilish muhim, ya’ni jamoaning hayotiy faoliyati iatiqbollarini barcha yoki yarim o’quvchilar qabul qilishni va bu i it Iqbol laming xususiyati qandayligini bilib olish zarur. Agar bo’lajak •hanbalik yoki bayram kechasi bolalar uchun faoliyatga undovchi bo’lsa va bu kun istiqbol faqat ayrim o’quvchilar uchun ahamiyatli bo’lsa, jamoa rivojlanishining ikkinchi bosqichi haqida gapirish mumkin. Sinf rahbari ishining o’ziga xos xususiyati shundan ihoratki, u oddiy hoi alar jamoasini emas, balki o’quvchilar jamoasini shakllantiradi. O’quvchilarning asosiy vazifasi o’qishdan iborat. SHuning uchun sinf rahbari dastawal bolalarning o’qishga qanday munosabatda ekanlilarini o’zlarini darsda qanday tutishlarini, uy vazfalarini sidqidildan bajarishlari yoki bajarmasliklarini aniqlaydi. Va nihoyat, eng muhimi ularning o’qishdagi mo’ljallari nimalardan iborat, bu mo’jaliar ijtimoiy mohiyatga molik yoki emasligi hisobtanadi.
Pedagog sinf bilan ishlashning dastlabki bosqichida turli vaziyatlarga duch kelishi mumkin. Sinfda haqiqiy jamoa munosabatlari bo’lmasligi mumkin, bunda o’qituvchi ishni boshidan boshlashga to’g’ri keladi. Ko’pincha bunday holat yangi shakllangan, «yig’ma» sinflarda, yangi qurilgan maktablarda bo’lishi mumkin. To’g’ri boshqa hollarda ham shunday bo’lishi, awalgi sinf rahbarining kuchg’ayrati muvaffaqiyat keltirmagan bo’lishi, tarkibi o’zgannagan jamoa VIIVIII sinflarda ham shakllanmasligi mumkin.
Ikkinchi tomondan sinf rahbari sinf bilan ishlar ekan, har doim jamoa rivojlanishning boshlang’ich davri bilan ish ko’radi, deb mo’ljallab bo’lmaydi. Boshlang’ich maktabdayoq (I-IV sinflarda) ko’pincha yaxshi sinf jamoalari shakllanadi. O’qituvchi bunday holda jamoa faoliyatining awalgi tajribasini tahlil etadi va uning ancha yuqori rivojlanish darajasiga mos keladigan tarbiya metodlarini qo’llaydi.
Jamoa nazariyasi qoidalariga muvofiq uni yaratish usuli ish lab chiqilgan. Uning umumiy asoslari quyidagilardan iborat:
Do'stlaringiz bilan baham: |
