1-семинар: Ўзбекистон миллий тараққиётининг янги босқичида фуқаролик жамиятининг шаклланиши ва ривожланиши

қонун устувор бўлиб, у инсоннинг ўз-ўзини камол топтиришига монелик 
қилмайди, аксинча, ёрдам беради. Шахс манфаатлари, унинг ҳуқуқ ва 
эркинликлари тўла даражада рўёбга чиқишига кўмаклашади. Айни вақтда 
бошқа одамларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари камситилишига йўл қўйилмайди. 

---

Яъни эркинлик ва қонунга бўйсуниш бир вақтнинг ўзида амал қилади, бир-
бирини тўлдиради ва бир-бирини тақозо этади». 
1
Фуқаролик жамиятини шакллантиришнинг асосий мезонларидан бири 
бу унинг ҳуқуқий негизини яратишдан иборат бўлганлиги боис, биринчи 
навбатда 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Конституциясида 
фуқаролик 
жамиятининг ҳуқуқий пойдеворини ўрнатишга, унинг асосий қоида ва 
талабларини ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамловчи ҳуқуқий нормаларининг ўз 
ифодасини топишига алоҳида эътибор берилди.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясида фуқаролик жамиятининг 
асосий қоида ва талабларини акс эттирувчи принципиал аҳамиятга эга бўлган 
нормалар сифатида давлат халқ иродасини ифода этиб, унинг манфаатларига 
хизмат қилиши, давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва 
фуқаролар олдида масъул эканлиги (2-модда), халқ давлат ҳокимиятининг 
бирдан бир манбаи ҳисобланиши (7-модда), Ўзбекистон Республикаси давлат 
ҳокимиятининг тизими - ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд 
ҳокимиятига бўлиниши принципига асосланиши (11-модда), Ўзбекистон 
Республикасида ижтимоий ҳаёт сиёсий институтлар, мафкуралар ва 
фикрларнинг хилма-хиллиги асосида ривожланиши, ҳеч қайси мафкура 
давлат мафкураси сифатида ўрнатилиши мумкин эмаслиги (12-модда) 
кабиларда фуқаролик жамиятининг асосий принципиал масалалари юридик 
жиҳатдан мустаҳкамланганлигини кўришимиз мумкин.
Мустақиллик йилларида фуқаролик жамиятини ривожлантириш бўйича 
Конституциямизда қайд этилган асосий принциплар ва нормалар асосида 
давлат ҳокимияти ва бошқарувини демократлаштириш, суд-ҳуқуқ тизимини 
ислоҳ этиш,axбoрoт сoҳaсини ислоҳ қилиш, axбoрoт вa сўз эркинлигини 
тaъминлaш, сaйлoв ҳуқуқи эркинлигини тaъминлaш, фуқaрoлик жaмияти 
институтлaрини шaкллaнтириш вa ривoжлaнтириш, дeмoкрaтик бoзoр 
ислоҳoтлaрини вa иқтисoдиётни либeрaллaштиришни янaдa чуқурлaштириш 
бўйича тадрижий ислоҳотлар амалга оширилди.
Ўзбекистонда 
фуқаролик 
жамияти 
асослариини 
яратиш 
ва 
ривожлантириш бўйияа амалга оширилган ишларни Фуқаролик жамияти 
шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институтти томонидан уч 
босқичга бўлиб таҳлил қилиш тавсия этилади.
2
Биринчи босқич ўз ичига 1991-2000 йилларни қамраб олади. Бу даврда, 
биринчи навбатлдафуқаролик жамиятининг шаклланишининг асослари 
яратилди
Иккинчи босқич (2000-2010 йиллар) дамамлакатни демоератлаштириш 
ва модернизациялаш бўйича фаол жараёнлар давом эттирилди.
2010 йил 12 ноябрда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
«Мамлакатда демократик ислоҳатларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик 
жамиятини ривожлантириш Концепцияси»эълон қилинди. Бу Концепция 
1
Каримов И.А. «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт 
кафолатлари» Т.: Ўзбекистон, 1997.
2
Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш институти жорий архиви. 2013 й. якунлари бўйича маъруза.-
Б.3-5.

---

мамлакатимизда фуқаролик жамиятини ривожлантириш бўйича олиб 
борилаётган ишларнинг иккинчи босқичига якун ясади ва яни – учинчи 
босқични бошлаб берди.
Истиқлол йилларида мамлакатимизда демократик жамият барпо 
қилишнинг устувор йўналишлари изчиллик билан амалга оширилмоқда. 
Буни 
биз 
қонунчиликнинг 
демократик 
тамойиллари, 
фуқаролик 
институтларининг 
ҳуқуқий 
кафолати 
ривожланиши, 
миллий 
ғоя 
мафкурасининг шаклланиши ҳаётимиз ва яшаш тарзимизда муҳим аҳамият 
касб этишида кўрамиз. Биринчи биринчи Президент Ислом КаримовОлий 
Мажлиснинг Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисида (2010 
йил 12 ноябрь) устувор йўналишлардан бири сифатида фуқаролик 
жамиятининг шаклланиши ҳамда равнақ топишига алоҳида эътибор қаратиб,