1-Seminar mashg’uloti. Leksema leksik sath birligi sifatida 1-topshiriq. Quyidagi savollarga javob yozing



Download 368,24 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/3
Sana15.11.2022
Hajmi368,24 Kb.
#866475
1   2   3
Bog'liq
1-seminar m. HO\'AT

Leksik ma’no - leksemaning nimanidir nomlashi, atashi, anglatishi. 
Fonetik so‘z — leksemaning fonetik qiyofasi, nomi. 


Denotat - leksema tomonidan nomlangan narsa-predmet, voqelik. 
‘Referent — til birligi ifodalaydigan tushuncha, fikr predmeti. 
Signifikat — til birligi ifodalaydigan ma'no. 
Tushuncha — obyektiv borliqdagi predmet yoki hodisalarning inson
miyasida aks etgan umumiy tasavvuri 
6. Leksik ma’no (semema) va semalar o‘rtasidagi umumiylik va xususiylik, butun va 
bo‘lak munosabatlarini qanday tushunasiz? 
Leksik ma’no leksemaning mazmun planidagi yaxlit bir semantik
butunlik bo'lsa-da, keyingi vaqtlarda bu butunlik tarkibida ma’lum ma’no
qismlari — semalar borligi aniqlanmoqda. Masalan, daraxt leksemasining
leksik ma’nosida quyidagi semalar borligini ko'ramiz: 1) «predmet»; 
2) «o'simlik»; 3) «ko'p yillik o'simlik»; 4) «yerda o'suvchi»; 5) «yog'ochlash- 
gan tanali»; 6) «ildizli»; 7) «shox-shabbali»; 8) «bargli». Bu semalar birlashib,
daraxt leksemasining leksik ma’nosini shakllantiradi. Leksik ma’noning
semasiologiyada semema deyilishi ham shundan. 
 
7. Semalar ma’no xususiyatlariga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi? 
Semalar ma'no xususiyatiga ko'ra quyidagi turlarga bo'linadi: 
1. Atash semalari (denotativ semalar). 
2. Ifoda, tasvir, qo'shimcha ma'no semalari (konnotativ semalar) 
3. Vazifa semalari (funksional semalar)
 
8. Atash (denotativ) va baho (konnotativ, ifoda) semalari qanday farqlanadi? 
Atash semalari — semema tarkibidagi nomlash, atash semalariga oid.
Ular ot, sifat, son, fe’l turkumidagi barcha leksemalarning leksik ma’nolarida
Ifoda semalari semema tarkibidagi uslubiy ma'no qirralaridir. Ular
leksemalarning atashdan, nomlashdan tashqari, shaxsiy munosabatlarni


ifodalashiga yoxud shu leksemalarning qo'llanishi doirasini belgilashiga
xizmat qiladi 
bor.
9. Ideografik semalarning integral va differensial semalarga bo‘linishini tushuntiring. 
Bir mazmuniv guruhga mansub leksemalarning sememalari
qiyoslanganda, ularning semantik tarkiblarida integral (birlashtiruvchi) va
 
differensial (farqlovchi) semalar borligi ham ma’lum bo'ladi. Bunday
semalar leksemalarni o'zaro birlashtirish va farqlash uchun xizmat qiladi.
Masalan, o'zbek tilidagi amaki, amma, tog'a, xolajiyan leksemalarining
barchasida «qarindosh», «yaqin qarindosh» semalari bor, shu semalar ularni
bitta mazmuniv guruhga birlashtiradi, shunga ko'ra integral (birlashtiruvchi) 
semalar sanaladi; ayni paytda keltirilgan leksemalarning ma’no tarkibida
farqlanish belgilari - differensial semalar ham mavjud: amaki sememasidagi
«otaning akasi yoki ukasi» semasi tog'a sememasida yo'q, tog'a sememasi- 
dagi «onaning akasi voki ukasi» semasi esa amaki sememasida uchramaydi,
demak, bu ikki sema yuqoridagi ikki so'zning ma’nolarini farqlash imkonini
beradi; amaki va amma, tog'a va xola sememalari ham «qarindosh», «yaqin
qarindosh» semalari bilan birlashadi, ammo «erkak» va «ayol» semalari
bilan o'zaro farqlanadi; jivan lekscmasida esa «yoshi kichik», «akaning yoki
ukaning farzandi» semalari farqlash vazifasini bajaradi. 
2-topshiriq. Tavsiya etilgan ilmiy adabiyotlardan quyidagi masalalarga oid 
ma’lumotlarni topib o‘qing. Masalaga o‘z munosabatingizni bildiring. Berilgan 

Download 368,24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish