1-seminar mashg’uloti 5c-19 кем isroilov Xayrulla

FALSAFA

1-SEMINAR MASHG’ULOTI

5c-19 КЕМ Isroilov Xayrulla

19-Variant

Olamning diniy , ilmiy va falsafiy mazmuni

Olam va fanning paydo bo’lishi va evolyutsiyasi haqida hozirgi zamon falsafasi fikrlari.Salomatlik va kasalliklarning inson borlig’ining integrativ shakllari sifatidagi mohiyati.

Olam va odamning mavjudligi, yashashi va salomatligi bilan bog’liq muammolar — falsafaning asosiy masalasi, olam to’g’risidagi monistik, dualistik va plyuralistik qarashlar hamda ularning bugungi kundagi ahamiyati.

Olam tushunchasi. Olamning diniy, ilmiy va falsafiy manzarasi. Olamning namoyon bo’lish shakllari: moddiy, ma’naviy, tabiiy, ijtimoiy, individual va boshqalar.

Odam va olam, ularning dunyoviy, diniy va falsafiy talqinlari. Borliq tushunchasining mohiyati va ma’nosi. Borliq, yo’qlik, mavjudlik, moddiylik va ruhiylik tushunchalari. Ularning dunyoviy, diniy va falsafaiy talqinlari. Borliq haqidagi tarixiy konsepsiyalar.

Ob’yektiv va sub’yektiv borliq tushunchalari. Borliqning anorganik, organik va ijtimoiy shakllari. Mikrodunyo, makrodunyo, megadunyo va ularning namoyon bo’lish xususiyatlari. Borliq va vujudga kelish. Abadiylik, azaliylik, mangulik, o’tkinchilik, tug’ilish va o’lim, "bu dunyo" va "u dunyo" to’g’risidagi mushohadalar.

Voqelik (reallik) tushunchasi. Materiya kategoriyasi. Uning xususiyatlari va namoyon bo’lish shakllari haqida zamonaviy qarashlar. Materiyaning butunlik tamoyili va uning qismlarga bo’linganligi. Materiyaning ko’rinishi.

Harakat tushunchasi. Harakatning asosiy shakllari va ular o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik. Harakatning abadiyligi, uzluksizligi va tinchlikning nisbiyligi tamoyili.

Borliqning fazo va vaqtda mavjud bo’lish tamoyili. Ma­kon va zamon tushunchalari, ularning o’zaro bog’liqligi. Fazo — vaqt o’lchamlari va ularning cheksizligi muammosi. Makon va zamonning abadiyligi va uzluksizligi tamoyili. Ijtimoiy makon va zamon, uning taraqqiyot tamoyillari.

Borliq va uning mavjudlik usullarini falsafiy o’rganishning yoshlar ma’naviy kamolotidagi ahamiyati.

Taraqkiyot jarayonida takrorlanish tamoyili. qonun va qonuniyat tushunchalari. Qonunlarning ob’yektivligi. Tabiat va jamiyat qonunlari. Falsafiy krnunlar va ularning o’ziga xos xususiyatlari.

Voqelik va o’zgarish jarayonida ayniyat va ziddiyat dialektikasi. Ayniyat, tafovut, qarama-qarshilik va ziddiyat tushunchalari. Ular o’rtasidagi aloqadorlik. Ayniyat va ziddiyat dalektikasining tabiat va jamiyat uchun axamiyati. I.Karimov o’zgarishlarning ziddiyatli xarakteri, uni yechish yo’llari, imkoniyatlari to’g’risida. Mustaqillik va jamiyatning tadrijiy taraqqiyoti.

Olamning mavjudligi — mikdor va sifat voqeligi tarzida. Miqdor va sifat tushunchalari. Me’yorning buzilishi va yangi sifatga o’tish. Taraqqiyotning tadrijiy o’zgarish usuli va uning hozirgi O’zbekistonda namoyon bo’lish xususiyatlari.

O’zgarish va rivojlanish jarayonida o’z-o’zini inkor etish tamoyili. Inkor tushunchasi. Inkorni inkor dialektikasi. Vorislik — eskining inkori va yangilikning shakllanishi sifatida. Yangilikda eskilik elementlarining saqlanishi va barham topishi muammolari. Yangini qurmasdan - eskisini buzmaslik tamoy­ili. Mustaqillikni mustaxkamlash jarayonida vorislik va yangilanishning o’ziga xos xususiyatlari. Bu jarayonning istiqlol mafkurasini shakllantirish va komil inson tarbiyasi uchun ahamiyati.

Olam mavjudligi va o’zaro aloqadorligining alohida, xususiy va umumiy jihatlari. Butun va bo’lak, sistema struktura va element — olam tuzilishining namoyon bo’lish shakllari sifatida. Ayrimlik xususiylik va umumiylik, butun va qism—kategoriyalari.

Moxiyat va hodisa voqelikdagi o’zaro bog’liqlikning ko’rinishlari sifatida. Mohiyat va hodisa kategoriyalari. Ularning ta­biat va jamiyatda namoyon bo’lishi. O’zbekistonning istiqloli va mustaqillikni mustahkamlashning tub moxiyati. Bu boradagi amaliy qadamlar - o’zgarishlar jarayonining hodisalari tarzida.

Voqelikda mazmun va shaklning namoyon bo’lish xususiyatlari. Mazmun va shakl kategoriyalari, ularning tabiat va inson hayotida namoyon bo’lish xususiyatlari. O’zbekistonning istiqloli: islohotlarning amalga oshish jarayonida mazmun va shaklning birligi.

O’zgarish va o’zaro aloqadorlik jarayonidagi sababiy bog’lanishlar. Sabab va oqibat kategoriyalari. Voqea va hodisalar o’zaro aloqadorligining sabab va oqibat bog’lanishi tarzida amalga oshishi.

Voqeliqdagi zaruriy va tasodifiy jarayonlar. Zaruriyat va tasodif kategoriyalari, ularning o’zaro aloqasi va bir-birini taqozo etish tamoyili. Zaruriyat va tasodifning na­moyon bo’lish xususiyatlari.

O’zgarishlar va taraqqiyot jarayonida imkoniyat va voqelik. Imkoniyat va voqelik kategoriyalari, ularning mohiyati va mazmuni. O’zbekistonning mustaqilligini mustahkamlashda imkoniyat va voqelikning uyg’unligi.