1. Sarkodalilarning tuzilish xususiyatlari va sistematikasi. Sarkodalilar sinfi sarcodina



Download 417,76 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana31.12.2021
Hajmi417,76 Kb.
#257466
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
sarkodalilar sinfi. tuzilish xususiyatlari kopayishi. ekologiyasi. ahamiyati.

1 – ektoplazma; 2 – endoplazma; 3 – soxta oyoqlar; 4 – yadro;  

5 - qisqaruvchi vakuola;  6 - ovqat xazm qilish vakuolasi 

Amyobada  faqat  bitta  yadro  bo’ladi,  lekin  uni  vaqtinchalik,  bo’yalmagan 

preparatda  ko’rish  qiyin.  Yadroni  faqat  maxsus  buyovchi  moddalar  bilan  bo’yab 

tayyorlangan mikropreparatlarda ko’rish mumkin. 

Amyoba  jinssiz  ikkiga  bo’linish  (mitoz  bo’linish)  yo’li  bilan  ko’payadi. 

Bo’linuvchi  amyobani  dastlab  yadrosi  biroz  cho’zilib  ikkiga  ajraladi,  so’ng 

amyoba  tanasining  ingichkalashgan  joyidan  uzilib,  har  qaysi  bo’lagidan  bittadan 

yangi  amyoba  yetishadi.  Amyobaning  jinssiz  bo’linishi  muhit  haroratiga  bog’liq. 

Harorat  +20

-25



  da  va  oziqa  mahsulotlari  yetarli  bo’lsa,  bo’linish  1-2  sutka 

davom etadi. 

Amyobalar  yashaydigan  muhitning  harorati  pasaysa  (sovuqda)  sitoplazmasi 

hisobidan ajralib chiqqan suyuqlikdan qalin po’st hosil qilib sistaga aylanadi. 

Bizning  sharoitimizdagi  chirindiga  boy  bo’lgan  oqmas  suv  havzalarida 

oddiy  amyoba  turidan  tashqari,  Amoeba  radiosa  va  A.  limax  turlari  ham  ancha 

keng  tarqalgan.  A.  radiosa  120-150  mkm  ga  teng  bo’lib,  hosil  qilgan  soxta 

oyoqlarining asosi biroz keng, uchi esa o’tkir (uzun uchburchak shaklida) bo’ladi. 

Hosil  qilgan  oyoqlari  tanasi  atrofida  ma’lum  darajada  nurga  o’xshab  turadi.  A. 

limax  80-100  mkm  teng  bo’lgan,  soxta  oyoqlari  deyarli  shakllanmaydigan,  ancha 

harakatchan  amyobadir.  Uning  sitoplazmasi    sezilarli  darajada  tanasini  bir 

tomonidan  ikkinchi  tomoniga  yaxlit  o’tib  turadi.  Tana  harakatlanganda  old 

tomonga katta bo’rtib chiqqan joy aynan soxta oyoq hisoblanadi. 




Chig’anoqli  amyobalar  turkumi  –  Testacea.  Chig’anoqli  amyobalar 

turkumining  vakillari  chuchuk  suv  havzalarida,  ya’ni  ko’l,  hovuz,  ariq  va 

sholipoya  suvlarida  ko’p  uchraydi.  Ba’zan  torfli  botqoqliklarda  ham  topiladi. 

Chig’anoqli  amyobalar  suv  tubida  o’rmalab,  bentos  usulda  hayot  kechiradi. 

Tuzilishi  jihatdan  yalang’och  amyobalarga  o’xshash,  lekin  tanasi  turli  xil  organik 

va  anorganik  birikmalardan  tashkil  topgan  xilma-xil  shakldagi  chig’anoqlar  bilan 

o’ralgan. Chig’anoq ichida gavda joylashib, psevdopodiylar chig’anoqning ma’lum 

joylarida  ochilgan  teshikchalar  orqali  tashqariga  chiqib  turadi.  Bizning 

sharoitimizda  bu  turkumning  arsella  (Arcella),  difflugiya  (Difflugia)  va  euglifa 

(Euglipha) degan avlod turlari ancha ko’p uchraydi. 

Foraminiferalar  turkumi  –  Foraminifera.  Foraminiferalar  nazariy  va  amaliy 

jihatdan ahamiyatga ega bo’lgan bir hujayralilar guruhidir. Bular qariyib 1000 turni 

tashkil  etib,  dengizlarning  turli  chuqurliklarida  yashashga  moslashgan. 

Foraminiferalar  boshqa  sarkodalilardan  chig’anoqlarining  tuzilishi  va  shakli, 

psevdopodiylarning  shakli  hamda  ko’payish  usuli  bilan  farqlanadi.  Chig’anoq 

tarkibi  ohakdan,  ba’zilarida  esa  organik  moddadan  iborat.  Ular  bir  kamerali  va 

ko’p  kamerali  (ba’zan  100  dan  ortiq)  bo’ladi.  Chig’anoq  atrofida  juda  ko’p 

teshikchalar  bo’lib,  (foraminifera  degan  nom  ham  shundan  kelib  chiqqan)  ular 

orqali  psevdopodiylar  tashqariga  chiqib  turadi.  Bu  psevdopodiylar  ingichka,  uzun 

ipsimon  va  bir-biriga  qo’shilib  keng  tutqich  hosil  qiladi.  Psevdopodiylar  ichida 

sitoplazmaning 

har 


doim 

harakatlanib 

turishini 

ko’rish 


mumkin. 

Foraminiferalarning  psev-dopodiylari  rizopodiylar  deyilib,  ular  harakatlanish, 

oziqani tutib olish va qisman ovqatni hazm qilishda qatnashadi. 

Foraminiferalar. Foraminiferalarning tanasi turli shakldagi kremniy zarralari 

va  ohaktoshdan  iborat  chig’anoq  ichida  joylashgan.  Suv  tubida  yashovchi 

turlarining  chig’anog’ini  sirti  silliq  bo’lsa,  plankton  holda  yashovchilarning 

chig’anog’i  sirtida  juda  ko’p  radial  joylashgan  ignalar  bo’ladi.  Ushbu  ignalar 

hayvonni  suvning  ma’lum  qatlamida  qalqib  turishiga  imkon  beradi. 

Foraminiferalarning  chig’anog’ini  dastlabki  asosi  ektoplazma  ajratgan  xitinsimon 



organik  moddadan  iborat.  Keyinchalik  ushbu  moddaga  kalsiy  elementini 

to’planishi sababli ohakdan iborat chig’anoq shakllanadi. 

 

Rasm 2. Foraminiferaning tuzilishi. 




Download 417,76 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish