1. Reproduktiv salomatlik haqida tushuncha bering. Reproduktiv salomatlik

Bunday vositalar jumlasiga: 

– eng xavfli yuqumli kasalliklarni qo'zg'atadigan mikroblarning alohida turlari; 

– o'ta zaharli xususiyatga ega ayrim mikroblarning (xususan bakteriyalarning) hayotiy faoliyati natijasida yuzaga keladigan mahsulotlar – 

mikrobli toksinlar kiradi. 

Don ekinlari, sanoat uchun xom ashyo beradigan qishloq xo'jaligining texnik ekinlarini yo'q qilish va bu bilan davlatning iqtisodiy qudratiga 

putur etkazish maqsadlarida chigirtka, kolorado qo'ng'izi va shu kabi, qishloq xo'jalik ekinlariga zarar etkazadigan eng xavfli zararkunandalar 

dushman tomonidan atayin qo'llanilishini kutish mumkin. Mikroorganizmlar, shu jumladan, yuqumli kasallik qo'zg'atuvchilar o'z o'lchami, 

tuzilishi  va  biologik  xususiyatiga  ko'ra  muayyan  sinflarga,  xususan  bakteriyalar,  viruslar,  rikketsiyalar  va  zamburug'larga  bo'linadi. 

Bakteriyalar oddiy bo'linish yo'li bilan ko'payadigan va faqat mikroskop orqali ko'rinadigan bir hujayrali mikroorganizmlar. Bakteriyalar 

quyosh  nuri,  dezinfeksiya  vositalari  va  yuqori  haroratning  bevosita  ta`siridan  halok  bo'lib,  past  harorat,  hatto  muz  qoplamasiga  kam 

ta`sirchandir.  Bakteriyalarning  ayrim  turlari  noqulay  sharoitda  omon  qolish  uchun  himoya  kapsulasi  bilan  qoplanish  yoki  yuqorida  tilga 

olingan  omillarga  o'ta  bardoshli  sporalarga  aylanib  qolishga  qodir.  Bakteriyalar  o'lat,  tulyaremiya  (kasal  kemiruvchilar  orqali  odam  va 

hayvonlarga  yuqadigan  og'ir  kasallik),  kuydirgi,  manqa  (otlarda  bo'ladigan  yuqumli  kasallik),  melioidoz  kabi,  ko'plab  og'ir  kasalliklarni 

qo'zg'atadi. 

Viruslar  –  o'lchamiga  ko'ra  bakteriyalarning  eng  kichik  turlariga  nisbatan  yuzlab  chandon  mayda  mikroorganizmlar.  Bakteriyalardan 

farqliroq viruslar faqat tirik to'qimalar hujayralarida rivojlanishi mumkin. Shu bois, ham ular hujayralar hisobiga yashovchi parazitlar, deb 

ataladi. Viruslar quritish va muzlatish ta`siriga chidamlidir. Viruslar tabiiy chechak, sariq bezgak, otlarning Venesuela ensefalomieliti, Lassa 

(Argentina, Boliviya) gemorragik bezgagi kabi, juda og'ir va xavfli kasalliklar tarqalishiga sabab bo'ladi. 

Rikketsiyalar  bakteriyalar  bilan  viruslar  oralig'idagi  mikroorganizmlar  guruhi.  Rikketsiyalar  tashqi  ko'rinishi  va  o'lchamlariga  ko'ra 

bakteriyalarga, hayot tarziga ko'ra esa viruslarga yaqin bo'lib, ayrim turlari quritish va muzlatish ta`siriga chidamlidir. Rikketsiyalar tepkili 

terlama (toshmali tif), Ku-bezgagi va shu kabi, boshqa kasalliklarni qo'zg'atadi. 

Zamburug'lar – tuzilishi murakkab, ko'payish usullariga ko'ra bakteriyalardan farq qiladigan mikroorganizmlar. Zamburug' sporalari quritish, 

quyosh  nurlari  va  dezinfeksiya  moddalari  ta`siriga  o'ta  chidamli  bo'ladi.  Kasallik  qo'zg'atadigan  zamburug'lar  ta`siridan  yuzaga  kelgan 

kasalliklar  ichki  organlarning  og'ir,  sog'ayish  jarayoni  uzoq  kechadigan  yallig'lanishi  (blastomikoz,  gistoplazmoz)  bilan  tavsiflanadi. 

Mikrobli toksinlar – zaharlilik darajasi yuqori sanaladigan ayrim bakteriya turlarining hayotiy faoliyati davomida ajrab chiqadigan hosilalar. 

Inson (hayvon) organizmiga oziq-ovqat mahsulotlari va suv bilan birga singib kirgan mikrobli toksinlar juda og'ir, aksariyat hollarda o'lim 

bilan yakun topadigan zaharlanish holatlariga olib keladi.Bakterial toksinlarning ma`lum turlaridan biri, o'z vaqtida davolanmagan 60-70% 

hollarda  o'lim  bilan  yakunlanadigan  botulin  toksini  sanaladi.  Toksinlar,  ayniqsa,  quritilgan  ko'rinishdagi  toksinlar  muzlatish  ta`siri  va 

havoning nisbiy namligi tebranishlariga etarlicha chidamli bo'lib, o'zining shikast etkazish xossalarini havoda 12 soatga qadar saqlab qoladi. 

Toksinlar uzoq qaynatilganda va dezinfeksiya moddalari ta`sirida parchalanadi.