1. Quyosh nurining intensivligi p-n o‘tishning fotoelektrik xossalari


Quyosh elementlarining materiallari va tuzilishi



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/12
Sana29.12.2021
Hajmi0,74 Mb.
#78131
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
Bog'liq
3-ma'ruza

4.Quyosh elementlarining materiallari va tuzilishi. 

Fotoelektrik effektga asoslangan YAO‘ materiallarda n-p o‘tishli tuzilmalardan iborat QE 

da,  ularga  tushayotgan  quyosh  nuri  bevosita  elektr  energiyasiga  aylantiradi.  Shuning  uchun, 

QE fotoqabullagich va fotoqarshiliklardan farqli ravishda tashqi kuchlanish manbaiga muhtoj 

emas.  Bu  effekt  yuz  yildan  ortiq  vaqt  davomida  selen  va  mis  oksidining  fotoelektrik 

xususiyatlari sifatida o‘rganib kelingan, ammo ularning foydali ish koeffitsiyenti (F.I.K.) 0,5 

% oshmagan. 

 

Bu  muammoning  nisbatan  faol  yechilishi  YAO‘  materiallar  elektron  tuzilishining  soha 



nazariyasi yaratilganidan keyin, materiallarni kirishmalardan tozalash va nazoratli kirishmalar 

kiritish texnologiyasi, hamda n-p o‘tishning nazariyasi yaratilishi bilan bo/liqdir. 

 

Sunggi 35 yil davomida energiya manbai sifatida yuqori samarali Si, GaAs, InP, CdTe va 



ularning qattiq qotishmalari asosida F.I.K. 20-24 % bo‘lgan QE yaratildi. Kaskadli QE larda 

esa F.I.K. 30 % gacha yetkazildi. 

p-n  o‘tishga  qo‘yilgan  elektr  kuchlanishi  ta’siri  natijasida  to‘g‘ri  yunalishdagi  tok  bilan 

deyarli  teng  bo‘ladi.  YOritilish  jarayoni  boshlangan  vaqtdan  boshlab  ortiqcha 

(muvozanatdagiga  nisbatan)  zaryadlarning  to‘planishi  (elektronlarning  p-sohada  va 

teshiklarning  r-sohada)  potensial  to‘siq  balandligini  kamaytiradi,  yoki  boshqacha  qilib 

aytganda elektrostatik potensialni pasaytiradi (3-rasmga qarang). Bu esa o‘z navbatida tashqi 

yuklanmadan  oqayotgan  tok  kuchini  oshiradi  va  qarama-qarshi  oqimlar  hosil  qiluvchi 

elektronlar  va  teshiklar  oqimini  p-n  o‘tishdan  o‘tishini  ta’minlaydi.  YOrug‘lik  tufayli  hosil 

bo‘lgan  ortiqcha  juftliklar  soni  p-n  o‘tish  yoki  tashqi  yuklanma  orqali  ketayotgan  juftliklar 

soniga  teng  bo‘lganda  statsionar  muvozanat  hosil  bo‘ladi.  Odatda  bu  hol  yoritilish 

jarayonining mingdan bir soniyasi davomida ro‘y beradi. 

QE qisqa tutashuv toki I

kz

 ni, tushayotgan optik nurlanish zichligi va spektral tarkibidan 



o‘rganish  element  tuzilmasi  ichida  bo‘layotgan  alohida  har  bir  nurlanish  kvantining  elektr 

energiyasiga  aylanish  jarayoni  samaradorligi  haqida  tasavvur  hosil  imkoniyatini  beradi.  QE 

uchun  ma’lum  yorug‘lik  oqimi  zichligi tushayotgan  hol uchun quyidagi  tenglamani  keltirish 

mumkin. 


 

I

kzyu



(λ) = I

kzt


(λ)/[1-r(λ)] 

 

 



(1) 

 

 




 

3-rasm. YArimo‘tkazgichlardagi zonalarning tarkibiy sxemasi 

 

 bu  erda  I



kzt

(λ)  va  I

kzyu

(λ)  –  QE  qisqa  tutashuv  tokining  qiymati,  berilgan  intensivlikdagi 



tushayotgan  va  yutilgan  nurlanish  uchun,  r(λ)-  birlamchi  qaytish  koeffitsienti.  Keltirilgan 

uchchala kattaliklar xam bir xil to‘lqin uzunligi bo‘lgan hol uchun to‘g‘ridir. 

 


Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish