1. Qo‘shimchalar turlari. Mineral qo‘shimchalar

5. Organik qo‘shimchalar

Bu moddalarni kiritilishi sementni juda erta gidratlanish qismini to‘xtatadi va bu bilan birga sementning gidratatsiya darajasini kech muddatlarga oshiradi. Organik suv pasaytiruvchilarni sekinlashtiruvchi qobiliyatini sementdagi alyuminat va sulfat organik modda miqdorini aniqlaydi. Past ishqorli, pastalyuminatli sementlarni tutib qolish muddatlarni S₃A yuqori miqdorli sementlarga nisbatan kuchliroq uzaytiradi. Organik qo‘shimcha-moddalarga quyidagilar kiradi: spirt, gliserin, natriy alyumometilsilikonat, sul’fonil kislotasi, boratlar, fosfatlar, ammo bu qo‘shimchalar yuqori zaxarlikka ega va ularni qo‘shish miqdori 100gr sementga 200-400%.

Uglevodlar – tabiiy moddalar masalan, glyukoza saxaroza yoki gidrooksidlangan polimerlar, bular makkajo‘xori kraxmalidagi, polisaxaridlarni qisman gidrolizlantirish yo‘li bilan olinadi. Kimyoviy organik qo‘shimchalar sellyuloza birikmalarni organik sintezi yoki o‘rmon kimyosi qayta ishlash chiqindilari, sellyuloza-qog‘ozi kimyo va neft’ kimyoviy, agrokimyo sanoati chiqindilari mahsuloti bo‘ladi.
Organik kimyoviy qo‘shimchalarni eng keng tarqalgan vakili bu sirti-faol moddalar (modifikatorlar) bular asosida amalda har qanday funksional tipdagi qo‘shimchalar olinishi mumkin. SAK-aktivlikni va ta’sir etish yo‘nalishini har xil ko‘rsatishi mumkin. Molekulada funksional guruhlarni holati va ko‘rinishi qattiq fazani yuzasida kalsiy gidrooksid va SAK ni ta’sirlashuvini ifoda etadi. Radikal tabiati, uning tuzilishi, makro molekula zanjirini holati gidratlovchi sementni yuza qatlamida ta’sirlanuvchi mahsulotlarni plyonkasini bir xilligini ifodalaydi. Tadqiqotni ko‘proq qismi S₃A, S₂S gidrotlanish jarayoniga mikrosulfatlarni ta’siri to‘g‘risida ko‘proq ma’lumotlar bor. Lignosulfatlarni kiritishi S₃A gidratlanishini sekinlashtiradi va geksaganal gidrosilikatni kubiksimon geksogidratga aylantiradi va lignosulfatlarni miqdori o‘sgan sari ularni to‘xtatuvchi jarayon ta’siri kuchayadi.
Yuqori alyuminat sementlarga va ortiqcha ishqor tarkibli sementlarga lignosulfat qo‘shimchalarni suv pasaytiruvchilar sifatida kiritish samarador emas, chunki ularni plastifisirlovchi qobiliyati yomonlashadi. Lignosul’fanatlarni va eng keng tarqalgan vakillaridan bu SSB-sul’fitspirtli barda, SDB-sul’fitdrojjali barda. Ular eritma va beton qorishmalarni realogik xossalarini boshqaruvchilari bo‘lib, har xil dozada esa bog‘lovchi moddalarni tutib qolishini va qotishini sekinlovchilar. Qo‘shimchani tavsiya etiladigan miqdori bog‘lovchi massasidan 0,3-1% silikat minerallarini gidratlanishini induksion jarayonini nomal’um muddatga sekinlashtiradi. Yuqorida aytilganlarni asosida quyidagi xulosa qilish mumkin: - sement va qo‘shimcha tarkibiga bog‘langan holda ular ko‘pga emas uzaytiradi yoki qisqartiradilar, tutib qolish muddatlarini boshlanishi kifoya;
- ilk bor muddatlarda ular sementni tutib qolishni oxirigacha davomi davomiyligini va ularni mustahkamligini o‘sib borishini sekinlashtiradi;
- qotishni kech muddatlarida ular qorishma va betonlarni mustahkamligini biroz oshiradi.