1-qisim. Mexanika va molekulyar fizika

17.30.
 
Chozilmaydihan vazinsiz ipga osilgan shar gorizontal tekislikda aylanmoqda. Aylanish davrini ikki 
marta ortirilganda, aylana markazi bilan osilish nuqtasi orasidagi masofa necha marta o’zgaradi? 
17.31.
 
Temir yo’lning egrilik radiusi 300 m bo’lgan qismida harakatlanayotgan poyezdning bosim kuchi 
releslarga perpendikuliyar yo’nalgandagi normal tezligi 54 km/h. Releslar orasidagi masofa 1524 mm bo’lsa, 
tashqi reles ichi relesga nisbatan qanchaga ko’tarilgan? 
17.32.
 
Ichki sirti silliq, radiusi 28 sm bo’lgan sferada ishida sharcha gorizontal tekislik bo’ylab
aylanmoqda. Aylanish tekisligi sferaning quyi nuqtasidan doimo 20 sm balandlikda bo’lishi uchun sharcha 
qanday tezlikda yalanishi kerak? 
17.33.
 
Konusda shar yotibdi. Konus 5 rad/s burchak tezlik bilan aylantira boshlandi. Shar konusni uchidan 
qanday masofada muvozanat holatda bo’ladi? Konus yasovchisi va aylanish o’qi orasidagi burchak 45
0
(67-
rasm).
17.34.
 
Vertikal o’q atrofida aylanayotgan diskda massasi 100 g bo’lgan shayba yotibdi. Shayba o’q bilan 
gorizontal prujina yordamida bog’langan. Shayba bilan disk orasidagi ishqalanish koeffisenti 0.4. Aylanish 
chastotasi 2 Hz bo’lsa, prujina deformatsiyalanmagan holatda bo’ladi va shayba sirpanish chegarasida 
bo’ladi. Agar aylanish chastotasi 5 Hz gacha ortsa prujinaning uzunligi 2 marta ortadi. Prujinaning 
deformatsiyalanmagan holdahi uzunligi va bikrligi topilsin. 
64-rasm 
65-rasm 

---

61 
66-rasm 
67-rasm 
68-rasm 
To’rtinchi daraja 
17.35.
 
Vertikal o’q atrofida aylanayotgan dikkka vertical sterjen magkamlangan. Sterjenning yuqori uchiga 
ip , ipga esa matall sharcha osilgan (69-rasm). Disk qanday burchak tezlik bilan aylantirilganda, ip vertical 
bilan 
burchak hosil qiladi? Ip uzunligi 
sm, 
.