|
Reja:
Kirish
1.Pulning vujudga kelishi va mohiyati
2.Pulning funksiyalari va uning turlariga umumiy tavsif
3.Pulning nazariyalari
4.O’zbekiston pul tizimining tashkil topishi va rivojlanishi
Xulosa va
takliflar
Foydalanilgan
adabiyotlar
Kirish
Kurs ishining dolzarbligi. Hozirgi zamonda pul ko’pgina iqtisodiy munosabatlar uchun asos yaratadi.Shuning uchun pulsiz bozor iqtisodiyotining ishlashini tasavvur qilib bo’lmaydi.Va aynan pul tizimi bozor iqtisodiyotini zaruriy asosini tashkil qiladi. Bugungi kunda samarali va barqaror ishlayotgan pul tizimi iqtisodiyotning normal ishlashi va barqaror iqtisodiy o’sishining garovidir. Pulning ahamiyati shuni anglatadiki , deyarli barcha makro va mikroiqtisodiy ko’rsatkichlar pul ko’rinishida aniqlanadi . Bu esa o’z navbatida ularning dinamikasini tahlil qilish va boshqa ko’rsatkichlar bilan solishtirish imkonini beradi.
Bu dunyoda pulning ma'nosi odamlar orasida qattiq tortishuvlarga sabab bo'ladi. Ba'zilar bu dunyodagi eng muhim narsa pul deb ta'kidlaydilar. Chunki faqat pul bizga katta imkoniyatlar dunyosiga chiqishga va eng ko’p vazifalarni amalga oshirishga imkon beradi. Boshqalari esa, aksincha, barcha muvaffaqiyatsizliklarda pulni ayblaydilar. Va pulni yer yuzidagi eng katta yovuzlik deb hisoblaydilar. Haqiqatda pulning mohiyati va vazifasi nimadan iborat? Bugun biz bu masalada yuzaki va emotsional qarashlardan uzoqlashib, xolis nuqtai nazardan tahlil qilishga harakat qilamiz.
Pul eng muhim moliyaviy vosita boʻlib, u orqali dunyoda oddiy odam savdosidan tortib, davlatlar oʻrtasida shartnomalarni tuzishgacha boʻlgan barcha iqtisodiy faoliyatlar amalga oshiriladi. Pul ma'lum tovarlar va xizmatlar qiymatining ma'lum bir o'lchovi ekanligini tushunish muhimdir, buning natijasida biz dunyodagi ba'zi narsalarning qiymatini haqiqatda baholashimiz mumkin. 20-asrning 70-yillarida Amerika dollarining oltinga bogʻlanishi (oltin va valyuta pariteti) bekor qilinganiga qaramay, bugungi kunda haqiqatda oltin jahon moliya tizimining barqarorligida ancha muhim rol oʻynaydi. . Natijada davlat iqtisodiy taraqqiyoti tizimida pulning mohiyati va vazifalari hal qiluvchi rol o‘ynaydi.
Mamlakatdagi banknotalar sonini nazorat qiluvchi asosiy organ Markaziy bank bo‘lib, zarur hollarda pul mablag‘larining bir qismini muomaladan olib qo‘yishi, shuningdek, qo‘shimcha pul belgilarini muomalaga chiqarishi (muomala qilishi) mumkin. Umuman olganda, Markaziy bank ma'lum bir vaqtning o'zida ma'lum bir narsaga muvofiq pul muomalasini tartibga solish bilan shug'ullanadi.
,,O’zbekiston Respublikasining Markaziy banki to’g’risida “gi qonunning 32-moddasida pul tizimi to’g’risida quyidagicha yozilgan:
,,O’zbekiston Respublikasining pul tizimi rasmiy pul birligini , pul muomalasini tashkil etishini va uni tartibga solishni o’z ichiga oladi. O’zbekiston Respublikasining rasmiy pul birligi so’mdir. Bir so’m yuz tiyindan iborat. So’m O’zbekiston Respublikasida yagona , cheklanmagan va qonuniy to’lov vositasi hioblanadi1.
Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab , O’zbekiston Respublikasi hududida qonuniy to’lov vositasi bo’lgan milliy valyuta - ,,so’m’’ muomalaga kiritildi . Hozirgi vaqtda 1000 , 5000 , 10000 , 50000 , 100000 so’m qiymatidagi banknotlar va 50 , 100 , 500 so’m qiymatidagi tangalar muomaladadir.
Kurs ishi mavzusining o’rganilganlik darajasi. 1752-yilda ingiliz faylasufi D.Yum o’zining ,,Pul haqida ocherk’’ asarida pul miqdori va inflyatsiya o’rtasidagi bog’liqlikni o’rgandi. Xyumning ta’kidlaashicha, pul massasining o’sishi narxlarning bozordagi pul miqdori bilan dastlabki nisbatiga yetgunga qadar asta-sekin o’sishiga olib keladi. Bu qarashlarga klassik siyosiy iqtisod maktabi vakillarining ko’pchiligi ham qo’shildi. J.S.Mill ,,Siyosiy iqtisod asoslari’’ asarini yozgan vaqtga kelib, pulning umumiy miqdor nazariyasi allaqachon shakllangan edi. Xyumning ta’rifiga Mill talab strukturasining doimiyligi zarurligi to’g’risida aniqlik kiritdi. Chunki U pul taklifi nisbiy narxlarni o’zgartirishi mumkinligini tushundi. Shu bilan birga, U pul massasining o’sishi o’z-o’zidan narxlarning oshishiga olib kelmaydi, chunki pul zaxiralari yoki tovar taklifi ham taqqoslanadigan hajmlarda ko’payishi mumkinligini ta’kidladi.Neoklassik maktab doirasida I.Fisher 1911-yilda o’zining mashhur asarida pulning miqdoriy nazariyasiga rasmiy shaakl berdi.
Kurs ishining maqsadi. Pulning funksiyalari va pul haqidagi nazariyalarni tatbiq qilib, hozirgi zamon bozor iqtisodiyotidagi tovar-pul munosabatlarini o’rganish. Pulning ijtimoiy roli yani iqtisodiy tizimdagi ishlab chiqaruvchilar o’rtasidagi bo’g’in vazifasini o’rganish.
Kurs ishining vazifalari. Qo’yilgan maqsadlardan kelib chiqqan holda kurs ishida quyidagi vazifalar belgilab olingan:
-Pulning vujudga kelishi va zarurligini o’rganish;
-Pulning funksiyalari va turlarini tatbiq qilish;
-O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining naqd pul muomalsi bo’yicha asosiy vazifalarni ko’rib chiqish;
-O’zbekiston pul tizimining tashkil topishi va rivojlanishini tahlil qilish ;
Do'stlaringiz bilan baham: |
