1. Proyeksiya so’zining ma'nosini toping’.
a) tekislik
b) ko’rinish
v) oldinga tashlamoq
g) burchak
2. Ortogonal proyeksiya qanday proyeksiyalash?
a) markaziy proyeksiyalash
b) to’g’ri burchakli proyeksiyalash
v) qiyshiq burchakli proyeksiyalash
g) aksonometrik proyeksiya
3. Gorizontal va frontal tekislik o’zaro kesishib fazoni necha qismga
bo’ladi va har bir qismi qanday ataladi?
a) 3 qismga, proyeksiya
b) 2 qismga, tekislik
v) 4 qismga, chorak
g) 3 qismga, profil
4. Gorizontal, frontal va profil tekislik o’zaro kesishib fazoni necha
qismga bo’ladi va har bir qismi qanday ataladi?
a) 5 qismga, proyeksiya b) 8 qismga, oktant
v) 9 qismga, oktant g) 6 qismga, chorak
5. "Epyur" so’zining manosini toping.
a) proyeksiya b) tekislik
v) chorak g) tekis chizma
37
6. Monj metodi qanday usul?
a) parallel proyeksiyalash
b) mahalliy ko’rinish
v) o’zaro perpendikulyar tekisliklarga to’g’ri burchakli proyeksiyalash
g) markaziy proyeksiyalash
7. Buyumning frontal tekislikka tushurilgan proyeksiyasi uning
qanday o’lchami haqida ma'lumot beradi?
a) balandligi, bo’yi b) bo’yi, eni
v) balandligi, eni g) qalinligi, bo’yi
8. Frontal proyeksiya qanday ko’rinishning proyeksiyasi?
a) yondan ko’rinish b) olddan ko’rinish
v) ustdan ko’rinish g) mahalliy ko’rinish
II. Yangi mavzu: Aksonometrik proyeksiyalar haqida umumiy tushuncha .
O’qlarning joylashishi.
Grafik tushunchalar: aksonometriya, dimetriya, izometriya.
a) Ekranda berilgan mavzu va darslikdagi mavzu matnini qatorlarga bolib,
mustaqil o’qib tushunish uchun 5 minut vaqt beriladi:
1-qatorga — Darslikning umumiy tushincha bo’limini o’qish topshiriladi:
Buyumning ikki yoki uch ko’rinishidan tashqari, shu buyum haqida
yanada yaqqolroq tasavvur qiladigan tasvirlar zarur boladi, bunday tasvirlar
yaqqol tasvirlar deb ataladi. Yaqqol tasvirlar deb maxsus asboblar va kerakli
yaroqlar yordamida aksonometriya qonun-qoidalariga rioya qilinib bajarilgan
detalning tomoni ko’rinishi tasviriga aytiladi.
1-rasm, a da burchaklikning uch ko’rinishdagi chizmasi ko’rsatilgan.
1-rasm, b da xuddi shu burchaklikning texnik rasmi tasvirlangan. Haqiqiy
burchaklik qanday taassurot bersa, texnik rasm ham xuddi shunday taassurot
beradi.
Aksonometrik tekislik deb ataluvchi tekislikka buyumning koordinata
o’qlari bilan birga tushirilgan parallel proyeksiyalari aksonometriya deb ataladi.
«Aksonometriya» grekcha so’z bo’lib, «o'qlar bo’yicha olchash»
ma'nosini bildiradi. Bunda proyeksiyalovchi nurlarning yo’nalishi turlicha
bo’lishi mumkin, ammo koordinata o’qlari yo’nalishi bo’yicha bir xil
bo’lmasligi kerak. Aksonometrik proyeksiyada buyumning 3 ta yog’i ko’rinib
38
turadi. Aksonometrik tekislikni P harfi bilan belgilanadi. Aksonometrik
proyeksiyalar tekisligidagi x, y, z lar aksonometrik o’qlar deb ataladi. 2- rasm
2-rasm
1-qator sardoriga savollar yozilgan kartochka topshiriladi. Mavzu
mazmunini o’qib, tushunib, savollarga javob topishga harakat qilishadi.
Savollar.
1. Yaqqol tasvir deb nimaga aytiladi?
2. Aksonometriya deb nimaga aytiladi va qanday so’zdan olingan bo’lib
qanday ma'noni anglatadi?
3. Aksonometrik tekislik qanday harf bilan belgilanadi?
2-qatorga — «qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiya » bolimini
o’qish topshiriladi.
Maktab kursida darslikda tavsiya etilgan aksonometrik proyeksiyalarning
ikki turi bilan tanishiladi.
Qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiya frontal V proyeksiyalar
tekisligiga parallel bo’lgan aksonomertrik tekisligida hosil bo’ladi. Bunda
proyeksiyalovchi nurlar aksonomertriya tekisligiga nisbatan 90
o
ga teng
bo’lmagan burchak ostida yo’nalgan bo’ladi.
3-rasm, a da kubning qiyshiq burchakli dimetrik proyeksiyasi
ko’rsatilgan. Kub uning proyeksiyasi tushirilgan P aksonometriya tekisligi
oldida joylashgan, ya'ni uning oldingi va keyingi o’qlari shu tekislikka parallel.
Shuning uchun bu o’qlar unda kvadrat shaklida o’z kattaligida tasvirlangan.
Kubning boshqa yoqlari parallelogramm shaklida tasvirlangan.
p
39
Qiyshiq burchakli dimetrik proyeksiya yasashda x, z o’qlariga narsaning
haqiqiy o’lchami qo’yiladi, y o’qiga esa shunga tegishli olcham ikki marta
qisqartirib qo’yiladi.
2-qator sardoriga savollar yozilgan kartochka topshiriladi. Mavzu matnini
o’qib, tushunib, savollarga javob topishga harakat qilishadi.
Savollar.
1. Qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiya qaysi tekislikda
hosil boladi?
2.Dimetrik proyeksiya yasashda x, z, y o’qlariga qanday o’lchamlar
qo’yiladi?
3.Dimetrik proyeksiya o’qlari vaziyatini doskada chizib ko’rsating.
3-qatorga — «To’g’ri burchakli izometrik proyeksiya» bo’limini o’qish
topshiriladi.
3-rasm, b da dimetrik o’qlari sirkuldan foydalanib, 3-rasm, d da
uchburchaklik bilan, 79-rasm e da esa kataklarda yasash usuli ko’rsatilgan.
Agar kub o’qlari P tekislikka nisbatan baravar burchaklar ostida og’dirib
joylashtirilsa va koordinata o’qlari bilan birga shu tekislikda perpendikulyar
nurlar bilan birga proyeksiyalansa, to’gri burchakli izometrik proyeksiya deb
ataluvchi yana bir yaqqol tasvir hosil boladi (4-rasm, a). Shunday qilib,
izometrik proyeksiya uch o’q bo’ylab bir xil o’zgarish koeffitsientiga ega
bo’lgan aksonometrik tasvirdir. Bundan buyon uni qisqacha izometriya deb
ataladi.
40
To’g’ri burchakli izometrik proyeksiya yasashda x, y va z o’qlariga
detalning chizmadagi haqiqiy olchamlari qo’yiladi.
3-qator sardoriga savollar yozilgan kartochka topshiriladi. Mavzu matnini
o’qib, tushunib, savollarga javob topishga harakat qilishadi.
Savollar.
1. Izometrik proyeksiya deb nimaga aytiladi?
2. To’g’ri burchakli izometrik proyeksiya yasashda x, va z o’qlariga
detalning qanday o’lchamlari qo’yiladi?
3. Izometrik proyeksiya o’qlari vaziyatini doskada chizib ko’rsating.
Har bir qator sardori savollarga topilgan javoblarni o’qib eshittirishadi va
doskada chizib ko’rsatishi lozim bo’lgan chizmalarni doskada chizib,
tushuntirib berishadi. Har bir qatorga bergan javoblariga qarab rag’bat
kartochkalari topshiriladi.
Oqituvchi o’quvchilarning yangi mavzu asosida o’rgangan bilimlarini
umumlashtirib, o’quvchilarga mavzu asosida qo’shimcha malumotlar beradi.
Bunda texnik vositalardan foydalaniladi.
To’gri burchakli aksonometriya to’g’ri burchakli izometriya, to’g’ri
burchakli dimetriya va tog’ri burchakli trimetriyani o’z ichiga oladi.
Qiyshiq burchakli aksonometriyada esa qiyshiq burchakli izometriya,
qiyshiq burchakli frontal dimetriyalarni o’z ichiga oladi. 5- rasm
41
5-rasm
Texnikada aksonometriyaning to’g’ri burchakli izometriya, to’g’ri
burchakli dimetriya va qiyshiq burchakli frontal dimetriya turlaridan ko’proq
foydalaniladi.
Maktab kursida esa darslikda tavsiya etilgan aksonometrik
proyeksiyalarning 2 turi bilan tanishiladi. 1. Qiyshiq burchakli frontal dimetrik
proyeksiya .
6-rasm chizmalari doskada tahlil qilinadi va dimetriyaning yasash
bosqichlari chizib kotsatiladi.
Ikki o’q bo’ylab, bir xil o’zgarish koeffitsentiga ega bo’lgan
aksonometrik proyeksiyalash dimetriya deb ataladi.
m=n≠k
42
2. To’g’ri burchakli izometrik proyeksiya 7- rasm chizmalari doskada
tahlil qilinadi va izometriyaning yasash bosqichlari chizib ko’rsatiladi.
Uch o’q bo’ylab bir xil o’zgarish koeffisentiga ega bo’lgan
aksonometrik proyeksiyalash izometriya deb ataladi.
m=n=k
O’quvchilarning mustaqil ishlari. O’quvchilar A4 formatga
aksonometriyada frontal dimetriya va izometriya koordinata o’qlarini
chizadilar.
43
m
=
n≠
k
m
=
n=
k
44
O’quvchilarning ishlarini kuzatib turiladi. Bo’sh o’zlashtirayotgan
o’quvchilarga yordam ko’rsatilib turiladi.
IV. Mavzuni mustahkamlash uchun yangi mavzu yuzasidan test sinovi
o’tkaziladi.
a) Har bir qator sardori o’qituvchi stoli ustidagi test kartochkalardan 1
tadan olib, qatorga borib javob topishadi. Javobni umumlashtirib har bir qator
sardori test javoblarni o’qib eshittiradilar va rag’bat kartochkalari beriladi.
TEST
1. Izometriya so’zining ma'nosini toping.
A) tasvirlamoq
B) kuzatmoq
V) oldinga tashlamoq
G) bir xil o’lchash
2. Qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiyaning koordinata o’qlarini
toping.
3. Qaysi aksonometriyada detal shakli haqiqiy kattaligida tasvirlanadi?
A) izometriyada
B) frontal dimetriyada
V) perspektivada
G) markaziy proyeksiyada
b) Mavzu matnidagi grafik ishlar bajarilishi tahlil qilinadi. Kamchiliklari
aytiladi. Grafik ishlar yaxshi, namunali, o’rtacha bajarilganligiga qarab
qatorlarga rag’bat kartochkalari beriladi.
V. Darsni yakunlash. Uyga vazifa.
Har bir qator sardori o’zlaridagi rag’bat kartochkalarini sanaydi. Qaysi
qatorda ko’p rag’bat kartochkasi to’plangan bo’lsa, o’sha qator g’olib qator
ya'ni iqtidorli o’quvchilar nomiga ega bo’ladilar.
Uyga mavzuni o’qish, grafik tushunchalar va mavzu bayonining qisqacha
mazmunini konspekt daftarlariga yozish, aksonometrik o’qlarni chizib mashq
qilish.
45
87- bet .11-1
46
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Chizmachilik o’quv fanidan majburiy standart nazorat ishlarini
o’tkazish bo’yicha tavsiyalar (8-9 sinf) Toshkent-2006
2.Chizmachilik — 8. «Oqituvchi» Nashriyot Matbaa ijodiy uyi.
Toshkent-2006 yil. A. Umronxojayev
3.Chizmachilik — 8-9. Metodik qollanma. «Oqituvchi» Nashriyot
Matbaa ijodiy uyi. Toshkent-2006 yil. A. Umronxo’jayev
4 «Ilg’or pedagogik texnologiya». Baliqchi — 2006. B. Do’monov
5. “Maktabda chizmachilik o’qitish metodikasi”. O’qituvchilar uchun
qo’llanma.
T-“O’zbekiston” – 2002. A. Umronxo’jayev.
6. “Chizmachilik”. Umumta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik. T-2004.
P. Odilov, I.Rahmonov, N.Hurboyev, A.Bo’riboyev.
7. I.Rahmonov. Chizmachilik 8 T-2010 y.
47
48
Tasviriy san'at. 5-sinf uchun test.
1-yarim yillik.
1. Andijonlik grafik rassom kim?
A). Bahodir Jalolov.
B) Nizomiddin Holiqov
S). Chingiz Ahmarov
2. Rangtasvir asarlari qanday bo’yoq turlari bilan ishlanadi?
A) Suvbo’yoq, moybo’yoq, guash bilan
B) Plastilin, moybo’yoq, qalamlar bilan.
S) Qalamlar, guash, suvbo’yoq bilan.
3. «Qayroqqum GESi tongi» asarining muallifi kim?
A) P.Benkov
B) Z.Inog’omov
S) O.Tansiqboyev
4. Qaysi javobda rangtasvirda ishlatiladigan iboralar bayon etilgan?
A) Plastilin, stek, byust
B) Akvarel, moybo’yoq, palitra
S). Illyustratsiya, zastavka, titul.
5. Suvbo’yoq texnologiyasi haqida to’g’ri fikr yuritilgan qatorni
toping.
A) Suvbo’yoqni hech qanday eritma yordamida eritib bolmaydi
B) Suvbo’yoqni suvda eritish mumkin.
S) Suvbo’yoqni maxsus eritmalar yordamida eritish mumkin.
6. «PodmaIyovka» so’zining ma'nosini toping.
A) Dastlabki bo’yoq berish
B) Shtrix berish
S) Bo’yash
7. «Peyzaj» so’zining ma'nosini toping.
A) Qoralama .
B) Ranglama
S) «Joy», «Makon»
8. Yoruglik nurlarining atrofdagi jismlarga, predmetlarga va
hokazolarga urilib qaytishida hosil bo’lgan bir natija.
A) Panno
B) Rang
S) Model
49
9. To’qish, tuzish, bir-biriga ma'Ium tartibda joylashtirish, solishtirish va
birlashtirishni anglatadigan so’zni toping.
A) Peyzaj
B) Kompozitsiya
S) Qoralama
10. Tasviriy san'at turlari qaysi qatorda to’g’ri yozilgan?
A) Tasviriy san'at, dekorativ-amaliy san'at, me'morchilik
B) Haykaltaroshlik, rangtasvir, me'morchilik
S) Rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik
11. Narsalarning bir-biriga nisbatan uzoq-yaqinligiga qarab rang-tussiz,
tarhining tiniq yoki xira bo’lib ko’rinishi.
A) Fazoviy perspektiva
B) Chiziqli perspektiva
S) Manzara
12. Rangtasvir san’atida ijod qilayotgan andijonlik rassomlar toping.
A) Rustam O’rozov, Murod Umarov, Qosimjon Ortiqov
B) Javlon Umarbekov, Bahodir Jalolov, Alisher Mirzayev.
S) D.Ro’ziboyev, I.Jabborov, K.Jabborov
13. Qalamda ishlanadigan tasviriy ish.
A) Rangtasvir
B) Haykaltaroshlik
S) Qalamtasvir
14. Yengil-yelpi, sinab ko’rish, belgilab topish niyatida ishlanadigan, chala
bitirish zaruriyati bo’lmagan mashq ishlar.
A) Rangtasvir
B) Qoralama tasvirlar
S) Haykaltaroshlik
15. «Sokolnikida kuz payti» asarini qaysi rassom yaratgan?
A) I.Levitan
B) N.Qo’ziboyev
S) I.Shishkin
16. Manzara janrida ijod qilgan rus rassomi
A) P.Benkov
B) N.Qo’ziboyev
S) I.Levitan
17. Qarab turgan odamga nisbatan tomonlari kichrayib ko’rinayotgan
predmetni fazoviy holatini chiziqlarda perspektiva qonun qoidalariga
asoslanib tasvirlash.
A) Fazoviy perspektiva
B) Chiziqli perspektiva
S) Peyzaj
50
18. Rangli tasvirlar hamda rasm ishlash sohasida qo’llaniladigan
moslamani toping.
A) Molbert
B) Panno
S) Xolst
19. O’zbekiston xalq rassomi Orol Tansiqboyev nechanchi yillarda
yashab ijod etgan?
A) 1910-1970 yillarda
B) 1900-1960 yillarda
S) 1904-1974 yillarda
20. Lotincha so’z bolib «Suv bilan suyultirib ishlatiladigan bo’yoqlar»
ma'nosini anglatadigan bo’yoq turi?
A) Moybo’yoq
B) Suvbo’yoq
S) Flomaster
21. Hayvonlarning tasvirini chizuvchi yoki haykalini yasovchi
mutaxassis
A) Haykaltarosh
B) Animalist
S) Naqqosh
22. San'at turlari qaysi qatorda to’g’ri yozilgan?
A) Tasviriy san'at, dekorativ-amaliy san'at, me'morchilik
B)Tasviriy san'at, grafika, haykaltaroshlik
S).Haykaltaroshlik, rangtasvir, me'morchilik
23. Qaysi boyoq turida oq bo’yoq ishlatilmaydi?
A) Moybo’yoqda
B) Guashda
S) Suvbo’yoqda
24. Fransuzcha «Graver»-kesmoq so’zidan olingan graflkaning bir
ko’rinishi
A) Gravyura
B) Grafika
S) Mozaika
25. Gravyuraning linoleumga kesib ishlangan tasviri
A) Grafika
B) Linogravyura
S) Qoralama
51
TASVIRIY SAN'ATDAN 5-SINF UCHUN 2-YARIM YILLIK
BO’YICHA TEST SAVOLLARI.
1. Ranglar doirasi haqida yozilgan qatorni toping.
A) Tabiatda mavjud bo’lgan farqi yaqqol bilinib turuvchi, asosiy sariq,
qizil va zangori ranglar.
B) Ranglarni tusi, rangi, xususiyatlari bo’yicha ajratib olish uchun
tuzilgan jadval-sxema
S) Qizil, sariq va zangori bo’yoqlarning aralashuvidan hosil
boladigan omuxta ranglar.
2. Fransuzcha-jonsiz tabiat ma'nosini bildirgan tasviriy san'at janri
A) Peyzaj B) Portret S) Natyurmort
3. Perspektiva so’zining ma'nosini toping.
A) Tasvirlash B) Qisqarish S) Yasash
4. Qizil, sariq va zangori bo’yoqning aralashuvidan hosil bo’lgan ranglar
A) Qo’shimcha ranglar B) Spektr ranglar S) Asosiy ranglar
5. Tasvirdagi barcha rang elementlarining o’zaro bog’liqligi,
xususiyati, uning qurilishi
A) Refleks B) Kolorit S) Shu'la
6. Tasvirdagi yetakchi ro’l o’ynovchi, xususiyatini belgilovchi ranglar majmui
A) Rang gammasi B) Kolorit S) Refleks
7. Qora va oq ranglar asosida topiladigan tuslar
A) Asosiy ranglar B) Axromatik ranglar S) Xromatik ranglar
8. Chizilishi lozim bo’lgan naturani, manzarani va boshqalarni
qog’ozga to’g’ri, chiroyli joylashtirish
A) Koler B) Kolorit S) Kompanovka
9. Biror joyga tayyorlangan bo’yoq
A) Koler B) Kompanovka S) Kolorit
10. Rangtasvir turlarini toping.
A) Dastgoh rangtasvir, dekorativ rangtasvir, haykaltaroshlik
B) Grafika haykaltaroshlik, monumental rangtasvir
S) Monumental rangtasvir, dekorativ rangtasvir, dastgoh rangtasvir
11. Predmetning yorug qismidagi eng ochiq, yiltirab turgan joy
A) Refleks B) Blik S) Kolorit
12. Yoruglik yoki rang shu'Iasi biror narsaga atrofidagi narsalardan
yog’dulanib tushsa, akslansa
A) Kolorit B) Refleks S) Blik
13. Tezlik bilan dastlabki taasurotlarga asoslanib ishlanadigan rasm
A) Qalamchizma B) Manzara S) Natyurmort
52
14. Ranglavha haqida yozilgan qatorni toping.
A) Tezlik bilan dastlabki taasurotlarga asoslanib ishlanadigan rasm
B) Tezlik bilan, dastlabki taasurotlarga asoslanib bajariladigan boyoq
bilan ishlanadigan tasvir
S) Rangning yorqinligi darajasi bo’yicha farqlarini, o’zaro
ajralib turish xususiyatlarini aniqlash
15.
Maishiy
janrda
natyumortning
ishtiroki
«Choyga»,
«Choyxonachi» asarlarini qaysi rassom yaratgan?
A) Imashkov B) R.Ahmedov S) Z. Inog’omov
16. Mahobatli keng ko’lamli, katta o’lchamli tasviriy, bezak ishlariga
nisbatan ishlatiladigan so’z
A) Monumenlal B) Dastgoh S) Dekorativ
17. Chizilayotgan, tasvirlanayotgan o’quv mashq ishi uchun qo’yilgan
natyumortning orqa tarafi
A) Dastgoh B) Fon S) Refleks
18. Narsaning rangini och to’qlik darajasini bildiruvchi tushuncha
A) Refleks B) Tus S) Fon
19. Rasmiy portret, xarekterli portret, shohona (parad) portret,
psixologik portret, avtoportretlar qaysi janr turlariga kiradi?
A) Peyzaj B) Natyumort S) Portret
20. «Abror Xidoyatov Otello rolida» portretini qaysi rassom
yaratgan?
A) A.Abdullayev B) V. Kaydalov S) R.Ahmedov
21. Animal janrda nimalar tasvirlanadi?
A) Manzaralar B) Natyurmortlar S) Hayvonlar
22. Odamni aks ettiruvchi turli san’at turlarida yaratilgan asar, surat
A) Portret B) Natyumort S) Peyzaj
23. «Tuzlangan baliq», «Qashshoqlik, ocharchilik» asarlarini qaysi
rassom yaratgan?
A) R.Ahmedov B) Petrov-Vodkin S) R.Choriyev
24. Qaysi javob tasviry san'at janrlariga mansub?
A) Badiiy kulolchilik, yog’och oymakorligi, naqqoshlik, ganchkorlik,
misgarlik, kashtachilik
B) Rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik
S) Tarixiy, maishiy, manzara, portret, natyurmort, animal, marianistik
25. Bu javoblarning qaysi biri avtoportretga oid?
A) Odamning o’ziga qarab ishlangan tasviri
B) Rasm ishlovchining o’z korinishini oynaga qarab ishlagan tasviri
S) Odamning turli xil rasmlardan ko’chirib ishlagan portret tasviri
53
TASVIRIY SAN'AT 6-SINF UCHUN TEST. 1-YARIM YILLIK
l.«Gotika» uslubi yozilgan qatorni toping;
A) Metall, yog’och, linoleum, tosh kabi materiallarda kesib ishlanadigan
rasm
B) Yevropada XII-XV asrlarda taraqqiy etgan o’tkir qubbalik qilib
ishlangan va o’ziga xos haykalchalar bilan bezatilgan binolar ko’rinishi
S) Binoning serhasham qilib bezatilgan old qismi ko’rinishi
2. «Roman» atamasi qanday so’zdan olingan?
A) Gotlar nomidan olingan
B) Lotintcha so’zdan olingan
S) Rim so’zidan olingan
3. «Disk uloqtiruvchi» haykalini qaysi haykaltarosh yaratgan?
A) Miron B) J.Quttimurotov S) I.Chaykov
4. Hamma tomonidan ko’riladigan haykal turi.
A) Barelyef B) Dumaloq S) Gorelyef
5. Hayvonlarning haykali qaysi janrga mansub?
A) Animal B) Portret S) Maishiy
6. Butun zamonlar va xalqlar haykaltaroshi deb kim e'tirof etilgan?
A) Titsian B) Rafael S) Mikelandjelo
7. Biron-bir tarixiy voqeani aks ettiruvchi haykal turi.
A) Mozaika B) Monument S) Vitraj
8. Andijon shahrining markazida qaysi tarixiy shaxsning haykali
o’rnatilgan?
A) Z.Bobur B) A.Temur S) Fitrat
9. Grafika san'atida «Plakat»ni qanday tushunasiz?
A) Mahobatli, keng ko’lamli, katta o’lchamli, tasviriy, bezak ishlari
B) Qushlar, turli-tuman mevalar, sabzavotlar, predmetlar, gullar to’p
holda tasvirlanadi
S) Targ’ibot-tashviqot, reklama vazifalari uchun xizmat qiladigan,
tezkorlik bilan ishlanadigan grafika san'atining bir tarmog’i
10. Qaysi javobda haykaltarosh rassomlar to’g’ri ko’rsatilgan?
A) N.Rerix, Van Gog, J.Umarbekov
B) A.Boymatov, J.Quttimurodov, X.Xusniddinxo’jayev
S) O’.Tansiqboyev, N.Qoraxon, R. Choriyev
11. Andijondagi Cho’lpon haykalining muallifi kim?
A) R.Mirtojiyev B) I.Jabborov S) J.Quttimurodov
12. Al-Farg’oniy haykalining muallifi kim?
A) J.Quttimurodov B) I.Jabborov S) R.Mirtojiyev
54
13. A.Temur haykalini kim yaratgan?
A) E.Esonov B) R.Choriyev S) I.Levitan
14. Bo’y baravar ishlangan tasvir
A) Byust B) Relyef S) Haykal
15. Movarounnahr mo’jaz san'atining dastlabki namunalari kimning
qaysi asarida aks etgan?
A) Mahmud Muzahhibning «Alisher Navoiy» portretida
B) Jomiyning «Oltin zanjir» asarida
S) Rashididdinning «Tarix tolplami» asarida
16. Qadimgi qo’lyozma yoki toshbosma kitoblarga ishlangan mo’jaz surat
A) Mozaika B) Kartina S) Miniatyura
17. Hirot (Afg’oniston) mo’jaz san'ati maktabi qachon vujudga kelgan?
A) XV asrda, nafis qo’lyozma kitoblarga talab oshishi natijasida
B) Arab qo’lyozmalariga ishlangan rasm va bezaklar asosida X-XI
asrlarda Fotimiylar sulolasi, XIII asr birinchi yarmida Suriya, XIII asrda
Bog’dod maktablari asosida
S) XIV asr oxiri va XVII asr boshlarida Isfaxonda Eron shohi
Abbos I saroyida
18. Sharqning buyuk musavviri Kamoliddin Behzod qachon, qayerda
tavallud topgan?
A) 1506 yilda Eronda B) 1455 yilda Hirotda S) 1409 yilda Samarqandda
19. K.Behzodning «QaIami shikastda, nomurod, faqir Behzod umri 70
dan oshganda ushbu ishga qo’l urdi» deb g’am-anduh bilan imzo
qo’ygan asarini toping;
A) «Husayin Boyqaro»
B) «Samarqanddagi masjidda»
S) «Tuyalar jangi»
20. K.Behzod qachon, qayerda vafot etgan?
A) 1535-yilda Eronda B) 1520-yilda Hirotda S) 1530-yilda Samarqandda
TASVIRYIY SAN'AT, 6-SINF UCHUN TEST. 2-YARIM YILLIK.
1. Devorlarga ishlangan turli rasmlar, polotnolarga chizilgan surat,
kino va teatr dekoratsiyalari qaysi san'at turiga kiradi?
A) Grafikaga B) Rangtasvirga S) Haykaltaroshlikka
2. Rangtasvir turlarini toping?
A) Dastgoh rangtasvir, dekorativ rangtasvir, haykaltaroshlik
B) Grafika, haykaltaroshlik, monumental rangtasvir
S) Monumental rangtasvir, dastgoh rangtasvir, dekorativ rangtasvir
55
3. Memorlik bilan chambarchas bogliq bo’lib, bu turdagi asarlar
mustaqil mazmuniga ega hamda ularda jamiyat hayotidan olingan
muhim voqealar aks ettiriladi. Bu qanday rangtasvir?
A) Monumental B) Dastgoh S) Dekorativ
4. Me'morlik va amaliy san'at san'at bilan bog’liq bolib, asosan bezash
vazifasini o’taydigan rangtasvir turini toping.
A) Monumental B) Dekorativ S) Dastgoh
5. Maxsus ramkaga tortilgan matolar molbert deb ataladigan alohida
dastgohga qo’yilib rasmlar ishlansa, rangtasvirning qanday turi
deyiladi?
A) Monumental B) Dekorativ S) Dastgoh
6. Qaysi javobda manzarachi rassomlar ko’rsatilgan?
A) I.Levitan, O’.Tansiqboyev, N.Qoraxon, I.Shishkin
B) A.Abdullayev, J.Umarbekov, B.Jalolov, Ch.Ahmarov
S) Yu.Yelizarov, T.Xrutskiy, IMashkov, Sharden
7. «Sikstin madonnasi» syujetli kartinasini qaysi rassom yaratgan?
A) Rembrandt B) Rafael S) K.Bryullov
8. «Emblema» so’zining ma'nosini toping.
A) Fransuzcha, tamg’a B) Nemischa, tamg’a
S) Yunoncha, shartli tasvir
9. «Tungi qaroqchilar», «Adashgan og’ilning qaytishi» syujetli
kartinalarini qaysi rassom yaratgan?
A) Rembrandt B) Rafael S) K.Bryullov
10. Rassomlarning rang qorishtirish uchun ishlatadigan buyumi
A) Molbert B) Etyudnik S) Palitra
11. «Pompeyning so’nggi kuni» syujetli kartinasini qaysi rassom
yaratgan?
A) P.Benkov B) K.Bryullov S) A.Abdullayev
12. Yelimli bo’yoq turi. U suvda eriydi, bezak san'atida plakat, panno,
yozuvlarni bajarishda ko’proq qo’llanadi. Bu qanday bo’yoq?
A) Guash B) Akvarel S) Moybo’yoq
13. Matoda (xolstda) yoki kartonda bajariladigan ma'lum joylarni
bezashda ishlatiladigan dekorativ uslubda ishlangan tasviriy san'at asari
A) Panno B) Plakat S) Peyzaj
14. Perspektiva so’zining ma'nosini toping.
A) Rasm ishlash B) Ranglama S) Qisqarish.,
15. «Onalik tongi» syujetli kartinasini qaysi rassom yaratgan?
A) O.Qozoqov B) I.Jabborov S) J.Umarbekov
56
16. Jaloliddin Manguberdi portretini qaysi rassom yaratgan?
A) T.Quryozov B) M.Nabiyev S) A.Ikromjonov
17. «Beruniy», «Bobur», «Amir Temur» portretlarini qaysi rassom
yaratgan?
A) O’.Tansiqboyev B) P.Benkov S) M.Nabiyev
18. Bir rangning har xil tuslari yordamida ishlanadigan tasvir
A) Tus B) Grizayl S) Ranglama
19. Ochiq havo sharoitida ishlangan rangtasvir qanday rangtasvir
deyiladi?
A) Pleyner rangtasviri B) Dastgoh rangtasviri S) Ranglama
20. Chizilayotgan, tasvirlanayotgan o’quv mashq ishi uchun qo’yilgan
natyurmort orqa tarafi
A) Kolorit B) Refleks S) Fon
TASVIRIY SAN'AT. 7-SINF UCHUN TEST. 1-CHORAK
1. Nechanchi asrda jahon san’atida yangi oqim va yo’nalishlar paydo
bo’la boshladi?
A) XX asrdan B) XIX asr ortalaridan S) XVIII asrdan
2. «Impression» so’zining ma'nosini toping.
A) Taassurot B) Ko’rinish S) Manzara
3. «Parijdagi opera ko’chasi » asarini qaysi rassom yaratgan?
A) Anri Sisley B) Klod Mone S) Kamill Pisarro
4. Impressionizm qaysi davlatda paydo bo’Igan?
A) Amerikada B) Yevropada S) Fransiyada
5. Impressionizm iborasining muomalaga kirishiga qaysi rassomning
qanday asari sabab bo’lgan edi?
A) Klod Monening «Parijdagi opera ko'chasi» asari
B) Klod Monening «Quyosh chiqish oldidan» asari
S) Anri Sisleyning «Sena sohilidagi qishloq» asari
6. Puantilistik uslub ya'ni, «Puant» so’zining ma'nosini toping.
A) Fransuzcha so’z bo’lib. taassurot ma'nosini bildiradi
B) Fransuzcha so’z bo’lib. nuqta ma'nosini bildiradi
S) Fransuzcha so’z bo’lib manzara ma'nosini bildiradi
7. Kubizm uslub asoschisi kim?
A) Klod Mone B) Pol Sezann S) Pavel Benkov
8. Puantlizm asoschilari kimlar?
A) Klod Mone, Kamill Pisarro,
B) Lev Bure, O’rol Tansiqboyev
S) Jorj Syora, Pol Sinyak
57
9. O’zbekiston Respublikasi Davlat gerbi tasvirining muallifi kim?
A) Anvar Mamajonov B) Bahodir Jalolov S) Ro’zi Choriyev
10. Gerblarni tuzish, uning ma'nosini talqin etish, o’rganish bilan
shug’ullanuvchi sohani toping.
A) Geraldika (lotincha-heraldus)
B) Totemistik («Totem-inglizcha») S) Reklama
11. Klod Mone, Kamill Pisarro, Anri Sisley, Ogyust Renuar qaysi
oqim rassomlari?
A) Puantilizm B) Impressionizm S) Fovizm
12. Anri Marke, Jorj Ruo, Anri Deren, Anri Matiss qaysi oqim
rassomlari?
A) Fovizm B) Puantilizm S) Imperessionizm
13. «Fovistlar» so’zining ma'nosini toping.
A) Fransuzcha, taassurot B) Fransuzcha, yovvoyilar S) Fransuzcha, nuqta
14. Qaysi javob tasviriy san'at janrlariga mansub?
A) Badiiy kulolchilik, yog’och o’ymakorligi, naqqoshlik, ganchkorlik,
misgarlik, kashtachilik
B) Portret, manzara, natyurmort, turmush, tarixiy, animal, afsonaviy
S) Rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik
15. Qaysi javob mozaikaga oid?
A) Bino devorlariga turli xil bo’yoqlar bilan ishlangan tasvir
B) Yuziga qalam, sous, sangina, retush kabi materiallar bilan tez
bajariladigan tasvir
S) Turli xil tosh, oyna va boshqa shu kabi materiallardan ishlangan tasvir
16. Qaysi javobda asosiy ranglar ko’rsatilgan?
A) Qizil, sariq, zangori B) Oq, qora, kulrang S) Yashil, binafsha, zarg’aldoq
17. 1455-1537 yillarda yashab ijod etgan miniatyurachi rassom ismi
sharifini toping';
A) Ma'ruf Salimov B) Chingiz Ahmarov S) Kamoliddin Behzod
18. Qaysi javobda manzarachi rassomlar ko’rsatilgan?
A) A.Abdullayev, J.Umarbekov, B.Jalolov, Ch.Ahmarov
B) I.Levitan, O’.Tansiqboyev, N.Qoraxon, I.Shishkin
S) Yu.Yelizarov, T.Xrutskiy, I.Mashkov, Sharden
19. 2006-yil 12 yanvarda Andijondagi o’lkashunoslik muzeyida qaysi
rassomning ijodiy ko’rgazmasi ochildi?
A) Ulug’bek Boltaboyev B) Rustam O’rozov S) Obid Bakirov
20. Andijonlik rassom Mahmudjon Kaziyev tasviriy san'atning qaysi
turida ijod qiladi?
A) Rangtasvir B) Grafika S) Haykaltaroshlik
58
TASVIRIY SAN'AT. 7-SINF UCHUN TEST. 2-CHORAK.
1. Zardo’zlik o’zbek xalqining keng tarqalgan amaliy bezak san’at
turi bo’lib, markazi qaysi shahar bo’lgan?
A) Samarqand B) Buxoro S) Marg’ilon
2. Zardo’zlik san'atining dastlabki namunalari nechanchi asrlarga
tegishli bo’lgan?
A) V-VI asrlarga B) X-XI asrlarga S) I-II asrlarga
3. Bodomning ramziy ma'nosini toping.
A) To’kinchilik, ezgulik ramzi
B) Osoyishtalik va umrboqiylik ramzi
S) Baxt-iqbol ramzi
4. Qalampir tasviri ramziy ma'nosini toping.
A) Yomon ko’zdan asrash ramzi
B) Osoyishtalik va umrboqiylik ramzi
S) To’kinchilik, ezgulik ramzi
5. Anor tasviri ramziy ma'nosini toping
A) Osoyishtalik va umrboqiylik ramzi
B) To’kinchilik, ezgulik ramzi
S) To’kinchilik va uyg’onish ramzi
6. Gulsafsar tasviri ramziy ma'nosini toping.
A) Boylik va farovonlik ramzi
B) To’kinchilik va uyg’onish ramzi
S) Osoyishtalik va umrboqiylik ramzi
7. To’lqinsimon gul poyasi tasviri ramziy ma'nosini toping.
A) To’kinchilik va ezgulik ramzi
B) Boylik va farovonlik ramzi
S) Osoyishtalik va umrboqiylik ramzi
8. Novda va yaproqlar ramziy ma'nosini toping.
A) To’kinchilik va uyg’onish ramzi
B) Baxt-iqbol ramzi
S) Boylik va farovonlik ramzi
9. Bayon, ta'rif, tavsif, tasvir ma'nosini anglatadigan va namoyish
etilayotgan buyum haqida to’liq ma'lumot beradigan atamani toping.
A) Geraldika B) Ekspozitsiya S) Stilizatsiya
10. O’zbekiston tarixida 1-olimpiada chempioni bo’lib, zarcho’pon
kiygan Andijonlik bokschi kim?
A) Ruslan Chagayev B) Muhammadqodir Abdullayev
S) Artur Grigoryan
59
11. Zardo’zlik buyumlari qanday matolarga tikiladi?
A) Yupqa, gulli matolarga tikiladi
B) O’rtacha qalinlikdagi matolarga tikiladi .
S) Sifatli qalin matolarga tikiladi
12. So’zananing foni, ya'ni naqshlar tushiriladigan mato qanday
rangda bo’lishi kerak?
A) To’q rangda B) Och rangda S) O’rtacha rangda
13. So’zanalardagi naqsh elementlari ko’proq qanday shaklga
bo’ysundiriladi?
A) Doira B) Kvadrat S) To’rtburchak
14. Naqqoshlik san’atida to’rt tomoni teng to’rtburchak kvadrat
qanday ma'noni anglatadi?
A) Ona yer B) Abadiylik, yorug’lik S) Hayot ramzi
15. Humo qushi qanday ma'noni anglatadi?
A) Musulmonlik ramzi B) Tinchlik ramzi S) Baxt-iqbol ramzi
16. Olma qanday ma'noni anglatadi?
A) Saodat B) Muhabbat S) Baxt
17. Bulbul qanday ma'noni anglatadi?
A) Sadoqat B) Hushyorlik S) Ayyorlik
18. Xalq amaliy bezak san'atida qo’llaniladigan oq rang qanday
ma'noni anglatadi?
A) G’alaba B) Ayriliq S) Musaffolik, tozalik, yorug’lik, baxt
19. Qizil rang qanday ma'noni anglatadi?
A) Moviy osmon, tinchlik
B) G’alaba, shodlik va xursandchilik S) Ona tabiat
20. Sariq rang qanday ma'noni anglatadi?
A) Ayriliq B) Motam S) Oliy e'tiqod
TASVIRIY SAN'AT. 7-SINF UCHUN. 3-CHORAK.
1. Buyumlarning loyihalarini yaratuvchi mutaxassislarni qanday nom
bilan ataydilar?
A) Muhandis B) Memor S) Dizayner
2. Nechanchi asrdan boshlab «Dizayn» iborasi muomalaga kiritilgan?
A) XX asrning 20-30 yillarida
B) Ibtidoiy jamoa tuzimidan boshlab S) O’rta asrdan boshlab
3. «Dizayn» so’zi qanday so’zdan olingan?
A) Fransuzcha B) Inglizcha S) Lotincha
60
4. «Dizayn» so’zining ma'nosini toping.
A) Chizma, loyiha, rasm
B) Manzara, loyiha, chizma S) Model, rasm, loyiha
5. O’zbekistonda dizayn san’ati qachondan rivojlana boshladi?
A) 1950-yillardan B) 1960-yillardan S) 1980-yillardan
6. Dastlab odamlar uylarni nimalardan qurishgan?
A) Xom gisht va pishiq g’ishtdan
B) Loy va pishiq g’ishtdan
S) Loy va turli shakldagi xom g’ishtdan
7. O’zbekiston yerlarida Qo’rg’ontepalar qurilishi zaminida shahar va
shahar-davlatlari rivojlanib bordi. Shu shahar-davlatlarda me'morlik
majmualari yaratildi. Bu qaysi davr?
A) Neolit mil. avval 6-4 minginchi yillar davri so’ngi
B) Qadimgi tosh davri
S) O’rta tosh davri
8. Devorlari turli xil bezaklar bilan to’ldiriladigan material nomi
qanday ataladi?
A) Terrakota B) Ganch S) Shamot
9. Somoniylar maqbarasi qaysi shaharda joylashgan?
A) Samarqandda B) Qo’qonda S) Buxoroda
10. Buxorodagi taniqli va mashhur minora qanday nomlanadi?
A) Chashmai-Ayub B) Kesh S) Kalon
11. Samarqand markazidagi me'morlik majmua qanday ataladi?
A) Registon B) Shohizinda S) Afrosiyob
12. Boy xonadonlarning oynalariga qo’yiladigan temir shaklli
ko’rinishlar qanday ataladi?
A) Paranji B) Panjara S) Peshtoq
13. A.Temurning “Oq Saroy” qasri qaysi shaharda joylashgan?
A) Samarqandda B) Buxoroda S) Shahrisabzda
14. Avvalgi «Shohizinda» nechanchi asrlarda qurilgan?
A) VIII-IX asrlarda B) XI-XII asrlarda S) X-XI asrlarda
15. Hozirgi «Shohizinda» nechanchi asrda shakllangan?
A) XIV-XV asrlarning birinchi yarmida .
B) XVI —asrda S) XVII-asr boshida
16. Imonqulixon xizmatida bo’lgan Yalangto’sh nomli amaldor
Samarqanddagi qanday qurilishlarga homiylik qildi?
A) «Shohizinda» me'morlik majmuasiga
B) «Registon» me'morlik majmuasiga S) Ulug’bek rasadxonasiga
61
17. Xorazm davlatidagi Tuproqqal'a nechanchi asrlarda qurilgan?
A) Mil. avval IV-asrda B) Mil. avval III-asrda S) Mil. avval II-I asrlarda
18. Buxorodagi Kalon masjidi minorasi balandligi necha metr?
A) 60 m B) 50 m S) 40 m
19. Samarqanddagi Registon ansamblining She'rdor madrasasi
peshtoqida real tasvir aks ettirilgan. Nomlarini ayting.
A) Islimiy va girih usulidagi naqshlar
B) Suls uslubida bitilgan yozuvlar
S) Yo’lbars, quyosh, odam qiyofasi
20. Rassom Rashid Temurovning yaratgan asarlarini toping
A) «Bibixonimda bahor», «Samarqand»
B) «Sharqona ko’lcha», «Chor minor masjidi»
S) «Samarqand», «Registon», «Buxorodagi choyxona»
21. Me'moriy ko’rinishning bir qismi nima deyiladi?
A) Peyzaj B) Fragment S) Animal
22. Pavel Benkovning yaratgan asarlarini toping.
A) «Sharqona ko'cha», «Chor minor masjidi»
B) «Samarqand», «Registon», «Buxorodagi choyxona»
S) «Bibixonimda bahor», «Samarqand»
23. «Toshkent-Sheroton mehmonxonasi» nechanchi yilda qurildi?
A) 1991-yil B) 1999-yil S) 2000-yil
24. «Akva-park» sayilgohi Toshkentda nechanchi yilda qurildi?
A) 2000-yil B) 1999-yil S) 1995-yil
25. Samarqanddagi Afrosiyob mehmonxonasi nechanchi yilda
qurildi?
A) 1996-yil B) 1998-yil S) 2000-yil
TASVIRIY SAN'AT. 7-SINF UCHUN TEST. 4-CHORAK
1. Eramizdan oldingi Vll-asrning oxiri Vl-asrning birinchi yarmida
yaratilgan Zardushtiylik dinining muqaddas kitobining nomini toping
A) Xamsa B) Avesto S) Temurnoma
2. Grafika so’zi qanday ma'noni anglatadi?
A) Inglizcha so’z bolib, turli buyum, binolar interyeri, kiyim-bosh, texnik
vositalarni badiiy loyihalashtirishni anglatadi
B) Fransuzcha so’z bo’lib, zardo’zlikda qo’llaniladigan baxmalsimon
qalin matoni anglatadi
S) Grekcha so’z bo’lib, «graphike»-«yozayapman», «chizayapman»
ma'nosini anglatadi
62
3. Grafika san'atining qanday turlari mavjud?
A) Dastgoh grafikasi, kitob, gazeta-jurnal grafikasi, amaliy grafika, plakat
B) Relyef, barelyef, gorelyef
S) Ranglama, qoralama, chizgi
4. Zamonaviy o’zbek kitob grafikasi san'ati nechanchi asrdan boshlab
shakllana boshlagan?
A) XX asrdan B) XIX asrning oxirlaridan S) XIX asrning boshlaridan
5. O’zbek kitob grafikasi san'atining milliy an'analarini tiklash va
rivojlantirishda o’z ijod yolini XX asrning 30-yillarida boshlagan
O’zbekiston xalq rassomi, taniqli kitob naqqoshi kim?
A) R.Choriyev B) O’.Tansiqboyev S) Iskandar Ikromov
6. O’zbekiston kitob grafikasi san'atining rivojiga XX asrning 40-50
yillarida qaysi rassomlar munosib hissa qo’shdilar?
A) Qutlug Basharov,Telman Muhammedov,Ivan Kiriakidi,Anatoliy Bobrov
B) Usto Mo’min (Nikolayev), Vladimir Kaydarov, Chingiz Ahmarov,
Mixail Reyx
S) Ro’zi Choriyev, O’.Tansiqboyev, BJalolov, J.Umarbekov
7. Rassom Iskandar Ikromov nechanchi yilda va qayerda tavallud
topgan?
A) 1904-yilda Toshkent shahrining Eski Juva mavzesida
B) 1906-yilda Toshkent shahrida
S) 1900-yilda Margllon shahrida
8. «O’zbek xalq ertaklari», «Afandi latifalari», G’ofur Gulomning
«Shum bola», Mirmuhsinning «Me'mor» asarlariga illyustratsiya
ishlagan rassom kim?
A) Iskandar Ikromov B) Anatoliy Bobrov S) Telman Muhammedov
9. Kitob bezovchi rassom Anatoliy Bobrov nechanchi yilda va qayerda
tug’ilgan?
A) 1948-yilda Sharqiy Qozog’iston viloyatining Rodionovka qishlog’ida
tug’ilgan
B) 1934-yilda Toshkent shahrida tug’ilgan
S) 1904-yilda Toshkent shahrining Eski Juva mavzesida tavallud topgan.
10. Asarning asosiy g’oyasini ochib beruvchi uning obrazi, yo’nalishini
tasvirlovchi kitob elementi
A) Forzats
B) Muqova
S) Titul varag’i
63
11. Ikki sahifali qog’oz-kitob bloki bilan muqovaning ichki tomoniga
yelimlanadigan qog’ozdan iborat tasvirsiz, oq, biror bir sidirg’a
rangli, naqshinkor, syujetli va kitobning asosiy mazmunini
anglatuvchi so’zlar joylashtirilgan kitob elementi
A) Muqova B) Titul varagi S) Forzats
12. Kitobning nasabini bildiradigan badiiy-grafik element
A) Titul varag’i B) Forzats S) Illyuystratsiya
13. Biror bir matn yoki biror hodisani tushuntirish, to’ldirish uchun
ishlangan tasvir
A) Titul varagi B) Illyustratsiya S) Forzats
14. Titul varag’ining chap tomonida joylashtirilgan kitobning
mazmunini anglatuvchi tasvir
A) Shmutstitul B) Forzats S) Frontispis
15. Kitobning bobi, bolimining boshlanishida beriladigan alohida bet
A) Shmutstitul B) Frontispis S) Illyustratsiya
16. Chiziqli rasm, bezak. Birorta tekst, bo’limning mazmunini
ochishda ishlatiladigan badiiy-grafik element
A) Xotima (konsovka) B) Muqaddima (zastavka) S) Illyustratsiya
17. Chiziqli rasm, bezak, test oxirida beriladigan badiiy grafik element
A) Illyustratsiya B) Shmutstitul S) Xotima
18. 1959-yilda A.Navoiyning «Lirika» siga ishlagan badiiy bezaklari
uchun Germaniyaning Leypsig shahrida o’tkazilgan xalqaro kitob
ko’rgazmasida Bronza medaliga sazovor bo’lgan O’zbekiston xalq
rassomi, taniqli kitob naqqoshi kim?
A) Anatoliy Bobrov
B) Iskandar Ikromov
S) Telman Muhammedov
19. 12 ming xo’kiz terisidan bitilgan 21 kitobdan iborat va uning
5 kitobi saqlanib qolgan muqaddas kitob nomini toping.
A) Avesto B) Qur'on S) Alpomish
20. Agar titul varag’idagi yozuvlar uning chap tomonidagi varag’iga
ham joylashtirilsa bu bet qanday nomlanadi?
A) Shmutstitul B) Frontispis S) Kontrtitul
64
65
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
1. Umumiy o’rta ta’limning Davlat Ta'lim Standarti va O’quv dasturi.
1999-yil, 6-maxsus son.
2. R.Hasanov. Tasviriy san'at darslari. 5-sinf uchun. T. "Oqituvchi"
1997-yil.
3. R.Hasanov. Maktabda tasviriy san'atni o’qitish metodikasi. T. «Fan».
2004-yil
4. Tasviriy san'at, 7-sinf uchun. Asqarali Sulaymonov, Ne'mat
Abdullayev. T. 2002 yil
5. «Kamalak yashaydigan uy». Nodir Normatov. T. «Yulduzcha».
1990-yil
6. Rangtasvir fanidan ma’ruzalar matni. T. 2000-yil
7. Qalamtasvir fanidan ma'ruzalar matni. T.2000-yil
66
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 1-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI
1. Chizma deb nimaga aytiladi?
a) Detalning hamma qismlari nisbatlarini ko’z chamasida saqlagan holda
chizma asboblari yordamisiz masshtabga rioya qilmay qo’lda bajarilgan
tasvir.
b) Narsaning aniq shakli va o’lchamlarini to’liq ko’rsata olishga qodir
tekislikdagi tasvir.
v) Narsaning tomonlar nisbatini ko"z chamasida saqlagan holda
chizmachilik asboblari yordamisjz qo’lda bajarilgan tasvir
g) Ko’z bilan chamalab qo’lda chizilgan tasvir
2. Standart nima?
a) Mashinasozlik chizmalarini bajarish usullari
b) Texnik chizmalarni to’g’ri chizish usullari
v) Buyumning o’lcham, shakl, og’irlik, material va boshqa sifatlarini
ko’rsatadigan texnik hujjat
g) Narsaning tomonlar nisbatini ko’z chamasida saqlagan holda
chizmachilik asboblari yordamisiz qo’lda bajafilgan tasvir
3. Chizma qanday qattiqlikdagi qalamlar bilan chiziladi?
a) TM. .M, CT b)M, 3M V) T, 2T g) T, 2M
4, Qalamning ochilgan yog’och qismining uzunligi va chiqarilgan
grafitning uzunligi qancha?
a) 20-35. 10-12 b) 25-30. 8-10 v) 30-35, 6-10 g) 10-20, 6-8
5. Qanday asbob tasvirlangan?
a) Aylana chizish sirkuli
b) transportir
v) reysshina
g) rejalash sirkuli
6. A4 bichimning o’lchami qancha?
a) .591 x841 mm b) 297x420 mm
v) 420x564 mm g) 297x210 mm,
7. Hoshiya chizigi varaq chetidan necha mm uzoqlikda chiziladi?
a) o’ng tomondan 20 mm, qolgan uchala tomoni 5 mm dan
b) chap tomondan 20 mm, qolgan uchala tomoni 5 mm dan
v) chap tomondan 20 mm, qolgan uchala tomoni 8 mm dan
g) hamma tomoni, 5 mm dan
67
8. Asosiy yozuv chizmaning qayeriga yoziladi?
a) chizmaning o’ng yuqorisiga
b) chizmaning o’ng pastki burchagiga
v) chizmaning chap yuqori burchagiga
g) chizmaning chap pastki burchagiga
9. Qanday masshtab berilgan? Ml :2,5
a) kattalashtirish b) haqiqiy kattalikdagi v) kichiklashtirish g) nisbat
10. Chizmalardagi o’lchamlar qanday birlikda ifoda qilinadi?
a) mm da b) m da v) sm da g) km da
11. O’lcham chizig’i bilan detal konturi oralig’idagi masofa qancha bo’ladi?
a) 3-4 mm b) 4-6 mm v)6-10mm g)10-20mm
12. Qanday masshtab berilgan? M 2:1
a) kichiklashtirish b) kattalashtirish
v) natural masshtab g) burchak
13. Aylana diyametrining o’lchami soni oldiga qanday maxsus belgi
qo’yiladi?
a) R . b) L v)
g) S
14. Qanday masshtab berilgan? M 1:1
a) kattalashtirish b) kichiklashtirish v) burchak g) natural masshtab
15. Aylana radiusining o’lchami soni oldiga qanday maxsus belgi
qo’yiladi?
a)L b)R v)
g) S .
16. Qaysi chizmada markaz chiziqlari to’gri tasvirlangan?
17. Chizma shiriftlari gorizontal chiziqqa nisbatan necha gradus
qiyalikda?
a)75° b)60° v) 90 ° g) 45°
18. Hartlar chiziqlarning yo’g’onligi qancha olinadi?
a)7/10 b)l/10 v)2/10 g)4/10
19. Qanday chiziq tasvirlangan?
a) shtrix - punktir chiziq b) asosiy yo’gon tutash chiziq
v) tutash to’lqinsimon chiziq g) shtrix chiziq
68
20. Qanday hollarda ingichka tutash chiziqdan foydalaniladi?
a) detalning konturini chizishda
b) chiqarish va olcham chiziqlarini chizishda
v) markaz chiziqlarini chizishda
g) chizmada tasvir to’liq bo’lmaganda
21. Qaysi olim 1798 yilda «Chizma geometriya» kitobini yaratdi?
a) Abu Ali Ibn Sino b) Gospar Monj
v) Abu Rayhon Beruniy g) Jorj Kiplin
22. «Juptak» so’zining ma'nosini toping.
a) chizg’ich b) sirkul v) reysfeder g) lekalo
23. «Handasa» so’zining ma'nosini toping.
a) chizma b) reja v) geometriya g) falsafa
24. Bino, ko’prik, to`g`on, kanal va mudofaa inshootlarini qurishda
ishlatiladigan chizmalar qanday chizmalar deyiladi?
a) mashinasozlik chizmalari b) muhandislik qurilish chizmalari
v) topografik chizmalar g) elektr va radiotexnik chizmalari
25. Gabarit o’lchamlar qanday olchamlar?
a) jismning enini ko’rsatuvchi olchamlar
b) jismning eng katta o’lchamlarini, ya'ni kengligi, balandigi va qalinligi
yoki enini ko’rsatuvchi o’lchamlar
v) jismning bo’yini va enini ko’rsatuvchi o’lchamlar
g) jismning radius va diametr o’lchamlari
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 2-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI
1. Chizma shriftlari necha gradus qiyalikda yoziladi?
a)90°da b) 75° da v) 45° da g) 60° da
2. So’zlarda harflar orasidagi masofa qanchaga teng?
a)l/10h b)4/10h v)2/10h g)7/10h
3. Aylana 1 va 4 nuqtalardan radiusi R ga teng yoy bilan kesilsa u
nechta teng bo’lakka bo’linadi?
a)2ga
b)4ga
v) 6 ga
g)8ga
69
4. Qanday tutashma chizmasi tasvirlangan?
a) tutashma markazi
b) tutashma radiusi
v) tutashma nuqtalari
g) ikki to'g'ri chiziq tutashmasi
5. Tutashmadagi A tutashuv nuqtasi qayerda joylashgan?
a) radiusda
b) markazda
v) markazlarni birlashtiruvchi chiziqda
g) o’q chiziqda
6. Qanday tutashma tasvirlangan?
a) o’tkir burchak
b) o’tmas burchak
v) to’gri burchak
g) urinma o’tkazish
7. Detalga qanday o’lchamlari qo’yilgan?
a) Gabarit
b) diametr, radius
v) balandlik
g) qalinlik
8. Tutashmadagi A nuqta nima deyiladi?
a) Tutashma markazi
b) tutashuv nuqtasi
v) tutashtirish radiusi
g) tutashtirish diametri
9. Aylana A va B nuqtalardan radiusi R ga teng yoy bilan kesilsa u
nechta o’zaro teng bo’lakka bo'linadi?
a) uchta
b) to’rtta
v) oltita
g) sakkizta
70
10. Qanday tutashma tasvirlangan?
a) ikki to’g’ri chiziq
b) ikkita aylana
v) aylana va to’g’ri chiziq
g) aylanaga urinma o’tkazish
11. Aylana A nuqtadan radiusi R ga teng yoy bilan kesilsa u nechta
teng bo’lakka bo’linadi?
a) ikkiga
b) uchga
v) to’rtga
g) oltiga
12. Detalda nechta bir xil silindrik teshiklar mavjud?
a) bitta
b) ikkita
v) uchta
g) to’rtta
13. Detalga qanday o’lchamlari qo’yilgan?
a) gabarit
b) radius
v) diametr
g) qalinlik
14. Qanday o’lcham qo’yilgan?
a) diametr
b) radius
v) gabarit
g) burchak
15. Qaysi chizmada radius o’lchami to’g’ri qo’yilgan?
16. Chizmalarni chizishda asosiy tasvirlash usuli sifatida qanday
proyeksiyalash qabul qilingan?
a) markaziy b) parallel v) to’g’ri burchakli g) aksonometrik
71
17. Shtrix chiziqda shtrixlar uzunligi tasvirning kattaligiga qarab
qancha uzunlikda chiziladi?
a)2-3mm b) 2-8 mm v) 5-20 mm g) 10-30 mm
18. Markaz va o’q chiziqlarni tasvirlashda qaysi chiziqdan
foydalaniladi?
19. Qalamga yozilgan M harfi nimani izohlaydi?
a) qattiqlikni
b) o’ta qattiqlikni
v) o’rtacha qattiqlikni
g) yumshoqlikni
20. Qanday chizish asbobi tasvirlangan?
a) uchburchaklik b) to’g’ri chizg’ich v) reysshina g) lekalo
21. Har qanday diametr, ya'ni aylana markazi orqali otuvchi to’gri
chiziq uni nechaga boladi?
a) uchga b) teng ikkiga v) beshga g) to’rtga
22. Aylana markazida kesishuvchi o’zaro perpendukulyar bo’lgan
ikkita diametr aylanani nechaga bo’ladi?
a) to’rtga b) uchga v) ikkiga g) beshga
23. Bir to’gri chiziq yoki aylananing ikkinchi aylana yoki to’g’ri chiziq
bilan uning yordamchi chiziq orqali ravon, silliq birlashuviga nima
deyiladi?
a) diametr b) urinma v) tutashma g) vatar
24. Sirkul yordamida bajariladigan tutashmalarni nima deyiladi?
a) konuslik b) sirkul egri chiziqlari v) qiyalik g) urinma
25. Aylana yoylaridan tuzilgan yopiq qavariiq egri chiziq nima deb
ataladi?
a) oval b) tutashma v) urinma g) qiyalik
72
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK EANIDAN 3-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI
1, Qanday proyeksiyalash tasvirlangan?
a) parallel proeksiyalash
b) markaziy proeksiyalash
v) qiyshiq burchakli proeksiyalash
g) to’g’ri burchakli proeksiyalash
2. Proyeksiya so’zining ma'nosini toping’.
a) tekislik
b) ko’rinish
v) oldinga tashlamoq
g) burchak
3, Qanday proyeksiyalash tasvirlangan?
a) markaziy proyeksiyalash
b) to’g’ri burchakli proyeksiyalash
v) qiyshiq burchakli proyeksiyalash
g) aksonometrik proyeksiyalash
4. Ortogonal proyeksiya qanday proyeksiyalash?
a) markaziy proyeksiyalash
b) to’g’ri burchakli proyeksiyalash
v) qiyshiq burchakli proyeksiyalash
g) aksonometrik proyeksiya
5. Gorizontal va frontal tekislik o’zaro kesishib fazoni necha qismga
bo’ladi va har bir qismi qanday ataladi?
a) 3 qismga, proyeksiya
b) 2 qismga, tekislik
v) 4 qismga, chorak
g) 3 qismga, profil
6. Gorizontal, frontal va profil tekislik o’zaro kesishib fazoni necha
qismga bo’ladi va har bir qismi qanday ataladi?
a) 5 qismga, proyeksiya b) 8 qismga, oktant
v) 9 qismga, oktant g) 6 qismga, chorak
7. "Epyur" so’zining manosini toping.
a) proyeksiya b) tekislik
v) chorak g) tekis chizma
73
8. Monj metodi qanday usul?
a) parallel proyeksiyalash
b) mahalliy ko’rinish
v) o’zaro perpendikulyar tekisliklarga to’g’ri burchakli proyeksiyalash
g) markaziy proyeksiyalash
9. Buyumning frontal tekislikka tushurilgan proyeksiyasi uning
qanday o’lchami haqida ma'lumot beradi?
a) balandligi, bo’yi b) bo’yi, eni
v) balandligi, eni g) qalinligi, bo’yi
10. Frontal proyeksiya qanday ko’rinishning proyeksiyasi?
a) yondan ko’rinish b) olddan ko’rinish
v) ustdan ko’rinish g) mahalliy ko’rinish
11. Gorizontal proyeksiya qanday ko’rinishning proyeksiyasi?
a) olddan ko’rinish b) ustdan ko’rinish
v) yondan ko’rinish g) mahalliy ko’rinish
12. Profil proyeksiya qanday ko’rinishning proyeksiyasi?
a) ustdan ko’rinish b) mahalliy ko’rinish
v) yondan ko’rinish g) olddan ko’rinish
13. Frontal tekislik qaysi harf bilan belgilanadi?
a)P b)H v)W g)V
14. Gorizontal tekislik qaysi harf bilan belgilanadi?
a)P b)W v)V g)H
15. Profil tekislik qaysi harf bilan belgilanadi?
a)V b)W v)H g)P
16. Qanday geometrik sirtning yoyilmasi ko’rsatilgan?
a) konus
b) prizma
v) silindir
g) aylana
17. Qanday geometrik jism tasvirlangan?
a) parallelepiped
b) silindir
v) piramida
g) konus
74
18. Detalning o’rtasidagi ko’rsatilgan qismi qanday jism?
a) prizma
b) piramida
v) silindr
g) konus
19. Asosiy ko’rinishlardan frontal tekislikdagi ko’rinishi qanday
ko’rinish deb ataladi?
a) ustdan ko’rinish b) bosh ko’rinish
v) chapdan ko’rinish g) qo’shimcha ko’rinish
20. Detalning to’liq ko’rinishi o’rniga uning bir qismi tasvirlansa,
qanday ko’rinish hosil bo’ladi?
a) ustdan b) oldidan v) mahalliy g) chapdan
21. Frontal tekislikdagi aylana W teksligida qanday korinishda
boladi?
a) aylana b) to’gri chiziq kesmasi v) kub g) kattalashib
22. Frontal proyeksiyalovchi tekislikdagi ABS uchburchak V ga
qanday ko’rinishda proyeksiyalanadi?
a) uchburchak b) romb v) kesma g) kichiklashib
23. Profil tekislikdagi ABS uchburchak H ga qanday ko`rinishda
tasvirlanadi?
a) kattalashib b) kesma v) haqiqiy kattaligida g) kichiklashib
24. W ga perpendukulyar AB kesma qaysi proyeksiyalar tekisligiga
o’zining haqiqiy kattaligida tasvirlanadi?
a) V da b) P da v) W da g)Kda
25. Kubning nechta qirralari mavjud?
a) sakkizta b) o`n ikkita v) o`nta g) o`n bitta
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 4-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI 1. "Aksonometriya" so'zining ma'nosini toping.
a) oldinga tashlamoq b) tasvirlamoq
v) o’qlar bo’yicha o’lchash g) kuzatmoq
2. Qaysi aksonometrik proyeksiyada X, Y, Z koordinata o’qlari
orasidagi burchaklar o’zaro teng?
a) frontal dimetriyada b) izometriyada
v) markaziy proyeksiyada g) parallel proyeksiyada
75
3. Qaysi aksonometriyada detal shakli haqiqiy kattaligida
tasvirlanadi?
a) izometriyada b) frontal dimetriyada
v) perspektivada g) markaziy proyeksiyada
4. Qiyshiq burchakli frontal dimetrik proyeksiyaning koordinata
o’qlarini toping?
5. Izometriya so’zining ma'nosini toping.
a) tasvirlamoq b) kuzatmoq v) oldinga tashlamoq g) bir xil o’lchash
6. Aylanani izometriyada chizishda ellips o’rniga chiziladigan shakl
qanday nom bilan ataladi? Uni shartli nima deb yurtamiz?
a) proyeksiya, oval b) to’rt markazli oval, oval
v) aksonometriya, oval g) model yassi
7. To’g’ri burchakli izometrik o’qni toping?
8. Texnik rasmning ta'rifini toping
a) maxsus asboblar va kerakli yaroqlar yordamida hamda tasvir yasashning
maxsus qoidalariga rioya qilgan holda bajarilgan tasvir
b) ko’z bilan chamalab qo’lda ishlangan narsalar bizga qanday ko’rinsa
shundayligicha aks ettirilgan tasvir
v) ko’z bilan chamalab qo’lda chizilgan tasvir
g) Narsaning tomonlar nisbatini ko’z chamasida saqlagan holda
chizmachilik asboblari yordamisiz qo’lda bajarilgan aksonometrik tasvir
9. Eskizning ta'rifini toping.
a) ko’z bilan chamalab qo’lda chizilgan tasvir
b) maxsus asboblar va kerakli yaroqlar yordamida hamda tasvir
yasashning maxsus qoidalariga rioya qilgan holda bajarilgan tasvir
v) detalning hamma qismlari nisbatlarini ko’z chamasida saqlagan holda,
chizma asboblari yordamisiz masshtabga rioya qilmay qo’lda bajarilgan
chizma yoki tasvir
g) narsaning tomonlar nisbatini ko’z chamasida saqlagan holda
chizmachilik asboblari yordamisiz qo’lda bajarilgan aksonometrik tasvir
76
10.Eskizning turlarini toping.
a) proyeksiya, asliy b) loyiha, aksonometriya
v) asliy, loyiha g) chizma, rasm
11. Shtangensirkul qanday olchash asbobi?
a) detalning uzunligini o’lchash asbobi
b) detalning silindr qismlarini o’lchash asbobi
v) har xil ichki chuqurcha va tekisliklarni o’lchash asbobi
g) universal o’lchash asbobi
12. Detal chizmasini o’qish nimadan boshlanadi?
a) chizmaga qo’yilgan hamma o`lchamlarni o’qib chiqishdan
b) chizmaning masshtabini aniqlashdan
v) chizmada tasvirlangan detalning shaklini to’la tasavvur qilish va uning
konstruktiv xususiyatlarini aniqlashdan
g) o’lchamlar detalning qaysi qismga oidligini aniqlashdan
13. Qanday ko’rinish ko’rsatilgan?
a) olddan ko’rinish
b) qo’shimcha ko’rinish
v) yondan ko’rinish
g) mahalliy ko’rinish
14. Javob variantlaridan yaqqol tasvirning strelka yo’nalishiga mos
keladigan ko’rinishni toping.
15. Qanday ko’rinish ko’rsatilgan?
a) chapdan ko’rinish
b) mahalliy ko’rinish
v) ustidan ko’rinish
g) qo’shimcha ko’rinish
77
16. Javob variantlaridan yaqqol tasvirning strelka yo’nalishiga mos
keladigan ko’rinishni toping.
17. Javob variantlaridan yaqqol tasvirning ustiga mos keladigan
ko’rinishni toping.
18. Kronsirkul bilan detalning qanday qismlari o’lchanadi?
a) silindr qismlari
b) chuqurlik qismlari
v) detalning uzunligi
g) har xil ichki chuqurcha va teshiklari
19. Nitrometr bilan detalning qanday qismlari o’lchanadi?
a) har xil ichki chuqurcha va teshiklari
b) silindr qismlari
v) detalning uzunligi
g) chuqurlik qismlari
20. Javob variantlaridan strelka yo’nalishiga mos ko’rinishni toping.
...
78
21. Izometriyada aylana qanday ko’rinishda tasvirlanadi?
a) aylana
b) oval
v) uchburchak
g) to’g’ri chiziq kesmasi
22. Hamma aksonometrik o’qlar bo’yicha qisqarish koeffisientlari bir
xil, ya'ni m=n=k bo’lsa, hosil bo’lgan aksonometrik proyeksiya
qanday ataladi?
a) dimetriya
b) trimetriya
v) izometriya
g) ellips
23. Qisqarish koeffisientlari faqat ikki o’q bo’yichagiiia teng ya’ni,
m=n
k bo`lsa, hosil bo’lgan aksonometrik proyeksiya qanday
ataladi?
a) izometriya
b) ellips
v) trimetriya
g) dimetriya
24. Hamma aksonometrik o’qlar bo’yicha qisqarish koeffisiyentlari
har xil, ya'ni m
n
k bo’lsa, hosil bo’lgan aksonometrik proyeksiya
qanday ataladi?
a) trimetriya
b) dimetriya
v) ellips
g) izometriya
25. A(Ox=O, Oy=O, Oz=O) nuqtaning geometrik orni aniqlansin?
a) x o’qda
b) y o’qda
v) z o’qda g) O da
79
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 1-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI JAVOBLARI
S
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
J
b v
v
v
b
g b
b
v
a
v
b
v
S
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
J
g
b
v
a
b
a
b
b
v
v
b
b
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 2-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI JAVOBLARI
S
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
J
b v
v
g
v
v b
b
v
v
b
g
A
S
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
J
g
b
v
b
v
g
v
b
a
v
b
a
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 3-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI JAVOBLARI
S
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
J
b v
b
b
v
b g
v
b
b
b
v
g
S
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
J
g
b
v
g
v
b
v
b
a
b
a
b
8-SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN 4-CHORAK YAKUNI
BO’YICHA TEST SAVOLLARI JAVOBLARI
S
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
J
v b
a
v
g
d b
g
v
v
g
v
b
S
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
J
b
b
v
v
a
a
g
b
v
g
a
g
80
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. I.Rahmonov. “Chizmachilikdan testlat”. T.”O’qituvchi” 1996
2. Farberman B.L Sostavlenie pedagogicheskix testov. Uchebnoe posobie.
T.izd-vo TADI, 1993
3. “Muhandislik pedagogika ta’limida innovatsion texnologiyalar” xalqaro
ilmiy – amaliy konferensiya materiallari. Namangan 2004.
4. “Chizma geometriya kursi va texnikaviy grafikadan testlar”.
I.Rahmonov. T. “O’qituvchi” 1996.
5. “Talabalar ijodiy fikrlashini rivojlantirish”. O’quv metodik qo’llanma.
N.Sofixo’jayev, F. Djumabayeva, Z. M Tursunova. Andijon 2002.
6. “Iqtidorli talabalar bilan ishlashni tashkil etish” G.Dadamirzayev,
Yu.Umaraliyev. Namangan 2002.
7. Chizmachilik. 8 – sinf uchun darslik. R.Odilov, I.Rahmonov,
N.Hurboyeva, A. Boltaboyev. T 2004
8. Chizmachilik 8-sinf uchun darslik. A.Umronxo’jayev. T O’zbekiston
2002
81
9- SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN
1-CHORAK YAKUNI BO`YICHA TEST SAVOLLARI
1. Ingichka shtrix – punktir chiziqning uzun shtrixi
orasidagi masofa qancha bo`ladi?
A) 1-4 mm B) 2-3 mm S) 3-6 mm D) 5-30 mm
2. Diametrni ko`rsatish uchun o`lcham soni oldiga qanday
belgi qo`yiladi?
A) R B) D S)
о
D) d
3. Detal konturi bilan o`lcham chizig’i oralig’idagi masofa
qancha bo`ladi?
A) 3 – 4 mm B) 4 – 6 mm
S) 6 – 10 mm D) 10 - 20 mm
4. Detalning frontal proeksiyasi qanday ko`rinish
deyiladi?
A ) Chapdan B) Ustdan S) O`ngdan D) Oldidan
5. Qanday kesim tasvirlangan ?
A) Chiqarilgan
B) Ustiga chizilgan
S) Belgilanmaydigan
D) Uzuqda joylashgan
6. Predmet tekislik bilan hayolan kesilganda hosil
bo`ladigan shaklning tasviri nima deb ataladi?
A) Ko`rinish B) Yaqqol tasvir
S) Kesim D) Kesim chizig’i
7. Detalning to`liq ko`rinishi o`rniga uning bir qismi
tasvirlansa , qanday ko`rinish hosil bo`ladi?
A) Ustdan B) Chapdan
S) Mahalliy D) O`ngdan
82
8. Aksonometrik koordinata o`qlarining izometriyadagi
tasvirini toping.
9. Ustiga chizilgan kesim konturi qanday chiziqda
tasvirlanadi?
A) Uzluksiz asosiy yo`g’on kontur chiziqda
B) Uzluksiz ingichka chiziqda
S) Uzluksiz to`lqinsimon ingichka chiziqda
D) Shtrix chiziqda
10. Qanday materialning grafik belgilanishi tasvirlangan?
A) Yog’och
B) Tabiiy tosh
S) Metall
D) Beton
11. Qanday masshtab tasvirlangan?
A) Kattalashtirish
B) Kichiklashtirish M1:1
S) Haqiqiy kattalik
D) Chiziqli
12.Qaysi chizmada A-A kesim to`g’ri bajarilgan?
A
B
S
A
В
S
D
D
83
13. A 4 bichimning o`lchami qancha?
A) 1198 x 841 B) 297 x 420
S) 420 x 564 D) 297 x 210
14. Detaldagi A chuqurchaning shaklini aniqlashda
qanday ko`rinish tadbiq qilingan?
A) O`ngdan
B) Ustdan
S) Mahalliy
D) Qo`shimcha
15. Qirqimning qaysi turi qo`llangan?
A) Frontal
B) Gorizontal
S) Profil
D) Kesim
16. Qanday materialning kesimda grafik belgilanishi
ko`rsatilgan?
A) Metall
B) Plastmassa
S) Beton
D) Yog’och
17. Chizmada detalning qanday o`lchami qo`llangan?
A) Balandlik
B) Gabarit
S) Qalinlik
D) Uzunlik
84
18. Detalning mahalliy ko`rinish deganda qanday tasvirni
tushinasiz ?
A) Asosiy B) Ostdan
S) Ustdan D) Cheklangan qism tasviri
19. Detalda nechta bir xil silindrlik teshik bor?
A) Bitta
B) Ikkita
S) To`rtta
D) Beshta
20. Bir yoki bir necha tekislik bilan hayolan qirqilgan
buyumning tasviri nima deyiladi?
A) Kesim
S) Ayrim joy qirqimi
B) Qirqim
D) Qiya qirqim
85
9- SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN
2-CHORAK YAKUNI BO`YICHA TEST SAVOLLARI
1. Qirqim nima uchun qo`llaniladi?
A) Detalni teng ikkiga bo`lish uchun
B) Detalning ichki qismlarini aniq tasvirlash uchun.
S) Detalga o`yiqlar kirgizish uchun
D) Detalga o`lchamlar qo`yish uchun
2. Kesuvchi tekisliklar soni bittadan oshmasa, hosil bo`lgan
qirqim nima deyiladi?
A) Murakkab qirqim S) Oddiy qirqim
B) Siniq qirqim D) Pog’onali qirqim
3. Kesuvchi tekisliklar soni ikki va undan ortiq bo`lsa , hosil
bo`lgan qirqim nima deyiladi?
A) Oddiy qirqim S) Profil qirqim
B) Frontal qirqim D) Murakkab qirqim
4. Oddiy qirqim necha turga bo`linadi?
A) 2 turga S) 3 turga
B) 5 turga D) 4 turga
5. Gorizontal qirqim detalning qanday ko`rinishi
A) Ustidan
B) Olddan
S) Yonidan
D) Asosiy
86
6. Qanday materialning gratik belgilanishi tasvirlangan?
A) Yog’och
B) Beton
S) Metall
D) Tuproq
7. Qanday materialning gratik belgilanishi tasvirlangan ?
A) Metall
B) Yog’och
S) Plasmassa
D) Beton
8. Qanday qirqim qo`llangan ?
A) Frontal
B) Profil
S) Ko`rinishning yarmi bilan
qirqimning yarmini birlashtirish
D) Mahalliy
9. Profil qirqim detalning qanday ko`rinishi ?
A) Oldidan B) Yondan
S) Ustidan D) Mahalliy
10. Qanday materialning grafik belgilanishi tasvirlangan?
A) Metall
B) Tabiiy tosh
S) Beton
D) Plastmassa
87
11. Detal chizmasida qirqim yoki kesim yuzasi detalning
asosiy kontur yoki oq chizig’iga nisbatan necha gradus
burchak ostida qiyalatib chiziladi.
A) 45
0
B) 75
0
S) 30
0
D) 60
0
12. Oddiy qirqimning qaysi turi qo`llangan?
A) Gorizontal
B) Profil
S) Frontal
D) Mahalliy
13. Oddiy qirqimning qaysi turi qo`llanilgan?
A) Frontal
B) Profil
S) Gorizontal
D) Mahalliy
14. Oddiy qirqimning qaysi turi qo`llangan ?
A) Gorizontal
B) Profil
S) Frontal
D) Mahalliy
88
15. Detalning qanday o`lchami qo`yilgan?
A) Balandlik
B) Uzunlik
S) Eni D) Qalinlik
16. Qaysi chizmada mahalliy qirqim qo`llangan?
17. To`g’ri bajarilgan kesimni toping.
18. Silindr va konus shaklidagi detallarni bitta ko`rinishda
tasvirlashga imkon beradigan shartli belgi qaysi?
A)
о
B) S) R D) M
19. Agar kvadrat sterjen yoki kvadrat teshikning yoni
chizmada bittagina tasvirda berilgan bo`lsa , kvadrat
tekisligini ko`rsatish uchun unga qanday chiziqlar chizish
tavsiyalar etiladi.
A) Shtrix chiziq B) Asosiy yo`g’on tutash chiziq
S) Ingichka diagonallar D) Shtrix – punktir chiziq
20. Chizmadagi 3 x 45
o
shartli belgi qanday o`lchamni
bildiradi.
A) Burchakni, qalinlikni B) Qalinlikni, enini
S) Burchakni , enini D) Balandlikni, burchak qiymatini.
A
В
S
D
A
B
S
D
89
9- SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN
3-CHORAK YAKUNI BO`YICHA TEST SAVOLLARI
1. Texnika texnologiya, qurilish , me'morchilik va dizayn
sohasida yangi buyumlar, qurilmalar, moslamalar ixtiro qilish
yoki eskisini takomillashtirish nima deb ataladi ?
A) Proyeksiyalash, B) Loyihalash,
S) Tasvirlash. D) Qirqim
2. Loyihalash ishlari chizmalar, eskizlar va texnik rasmlar
yordamida amalga oshirilsa, qanday jarayon deyiladi ?
A) Proyeksiya B) Aksonometriya
S) Ijodiy masala D) Izometriya
3. "Rekonstruksiya qilish" ma'nosini toping .
A) Yangi buyumlar loyihalash B) Eskisini takomillashtirish
S) Ijodiy faoliyat D) Tasvirlash
4. "Ratsionalizatorlik" so`zining ma'nosini toping.
A) Ijodiy o`zgartirish B) Ijodiy masala
S) Ijodiy faoliyat D) Grafik ish
5. Turli - tuman mashinasozlik buyumlarini tayyorlash
uchun mo`ljallangan chizmalar qanday chizmalar ?
A) Mashinasozlik chizmalari B) Yig’ish chizmalari
S) Muhandislik - qurilish chizmalari D) Sxema - chizmalar
6. Turli detallardan tuzilgan buyumlar tasviri va ularni
komplektlash, yig’ish, ishlash va nazorat qilish uchun zarur
bo`lgan chizmalar qanday chizmalar ?
A) Yig`ish chizmalari B) Muhandislik qurilish-chizmalari
S) Mashinasozlik chizmalari D) Qurilish chizmalari
90
7. Muassasa ishlab chiqarishi lozim bo`lgan har qanday narsa
yoki narsalar to’plamiga nima deyiladi ?
A) Detal B) Buyum
S) Texnik rasm D) Yaqqol tasvirlar
8. Bir xil nomli va markali materialdan tayyorlangan, hamda
yig’ish operatsiyasi qo`llanilmagan buyum nima deyiladi ?
A) Texnik rasm B) Buyum S) Yaqqol tasvir D) Detal
9. Biriktirish usullari necha turga bo`linadi.
A)2ga B)3ga S) 4 ga D) 6 ga
10.Agar birikmalar ajratishi buzmay, sindirmay, amalga
oshirilsa,bunday birikma qanday birikma deyiladi ?
A) Ajralmaydigan B) Ajraladigan
S) Payvandlash D) Parchin mixli
11. Agar birikmalarni detallarga ajratish, ularni sindirish,
pachoqlash orqali amalga oshirilsa bunday birikmalar qanday
birikma deyiladi ?
A) Ajraladigan B) Qo`zg’aluvchan
S) Ajralmaydigan D) Payvandlash
12. Ajraluvchi birikmalarni toping .
A) Boltli, shpilkali, vintli
B) Parchinmixli, payvand chokli, shponkali,
S) Boltli, parchinmixli, shtiftli
D) Vintli, payvand choki , shtiftli
13. Ajralmaydigan birikmalarni toping .
A) Parchinmixli, payvand chokli, kovsharlash
B) Boltli , shpilkali, shponkali
S) Parchinmixli, boltli, vintli
D) Vintli, parchin mixli , boltli
91
14.Bolt, vint, shpilka va shunga o`xshash detallar
zagatovkalarining sirtida gayka va shunga o`xshash
detallardagi teshiklarning sirtida vint chiziq bo`ylab qirqilgan
ariqcha nima deyiladi ?
A) Faska B) Qadam S) Shponka D) Rezba
15.Bir detal (gayka) ikkinchisiga (vint) vint chiziqi bo`ylab
buralib kirgizilsa nima deyiladi ?
A) Qadam B) Rezba S) Vintli juft D) Shtift
16. Bolt kallagining balandligi h qanchaga teng ?
A) h=0,5 B) h=0,6 S) h=7 D) h=1
17. Konstruktorlik hujjatlariga qanday hujjatlar kiradi ?
A) Chizma va yozma bayonli
B) Tasvirlash va proyeksiyalash
S) Chizma va proyeksiyalash D) Proyeksiyalash
18. Valdagi shponka uchun o`yilgan joy nima deyiladi ?
A) Ariqcha B) Bo`rtiq S) Konuslik D) Paz
19. Ajraladigan birikma necha turga bo`linadi ?
A) 2 ga B) 3 ga S) 4 ga D) 5 ga
20. Qo`zg’aluvchan birikma qanday birikmaga kiradi ?
A) Ajralmaydigan S) Bo`ltli
B) Ajraladigan D) Payvand chokli
92
9- SINF UCHUN CHIZMACHILIK FANIDAN
4-CHORAK YAKUNI BO`YICHA TEST SAVOLLARI
1. Buyum yoki uzellarni tasvirlash hamda ularni yig’ish va
nazorat qilishga oid ma’lumotlarni o`z ichiga olgan chizma
qanday ataladi?
A) Mashinasozlik chizmasi S) Qurilish chizmasi
B) Yig’ish chizmasi D) Sxema chizmasi
2. Gabarit o’lcham qanday o`lchamlar?
A) Yig’ilgan detallarning - to`g’ri o`rnatilishi
B) Detallarning bir-biriga nisbatan to`g’ri joylanishini
ta’minlovchi o`lchamlar.
S) Buyumning uch o`lchami (balandligi, uzunligi va eni)
bo`yicha eng katta tashqi o`lchamlar
D) Rezbalarning o`lchamlari
3. Yig’ish chizmasida burchak stampi qanday ataladi.?
A) Pozitsiya S) Qirqim
B) Fasad D) Spetsitikatsiya
4. Yig’ilgan detallarning to`g’ri o`rnatilishini ta’minlovchi
o`lchamlar qanday o`lchamlar?
A) O`rnatish o`lchamlari S) Montaj o`lchamlari
B) O`ziga xos o`lchamlar D) Gabarit o`lchamlar
5. Bir necha detaldan iborat buyum chizmalari bo`yicha
detallarning chizmalarini chizish qanday jarayon deb
ataladi.
A) Yig’ish chizmalari S) Ish chizmasi
B) Birikma D) Detallarga ajratib chizish
6. Bino old tomonining tasviri qanday ataladi?
A) Qirqim B) Plan
B) Fasad D) Kesim
93
7. Binoning konstruksiyasini va qavatlarning balandligini
ko`rsatuvchi tasvir qanday ataladi?
A) Fasad S) Qirqim
B) Plan D) Ko`rinish
8. Yer uchastkasining sirti va undagi uylar, suv havzalari ,
daryolar, o`rmonlar va shunga o`hshash obektlarni
tasvirlovchi chizmalar qanday ataladi.?
A) Muhandislik - qurilish chizmalari
B) Yig’ish chizmalari
S) Mashinasozlik chizmalar
D) Topografik chizmalar
9. Qurilish materiallarining qanday shartli grafik tasviri
tasvirlangan?
A) Rakovina S) Unitaz
B) Umivalnik D) Vanna
10. Uy – joy , ishlab –chiqarish korxonalarining binolarini
qurish uchun qanday chizmalardan foydalaniladi.
A) Arxitektura qurilish chizmalari
B) Muhandislik – qurilish chizmalari
S) Topografik chizmalar
D) Sxema – chizmalar
11. Qanday belgi tasvirlangan?
A) Balandilik
B) Pozitsiya nomeri yoziladigan
S) Chuqurlik
D) O`lchamni ko`rsatadigan
12. Chizmada qanday sanitariya – texnika qurilmasi
tasvirlangan ?
A) Vanna
B) Rakovina
S) Pechka
D) Plita
94
13. Qanday biriktirish detali tasvirlangan ?
A) Bolt
B) Vint
S) Gayka
D) Parchin mix
14. Qanday rezbali detal tasvirlangan?
A) Shtift B) Shpilka
S) Vint D) Shayba
15. Qanday sxema tasvirlangan?
A) Kinematik
B) Gidravlik
S) Elektr
D) Radio
16. Qanday sxema tasvirlangan?
A) Radio
B) Elektr
S) Pnevmatik
D) Kinematik
17. Chizmada qanday tasvir ko`rsatilgan ?
A) Fasad
B) Qirqim
S) Plan
D) Karniz
18. Chizmada qanday tasvir ko`rsatilgan?
A) Plan S) Qirqim
B) Fasad D) Tom
95
19. Qanday sanitariya – texnika qurilmasi tasvirlangan?
A) Eshik
B) Deraza
S) Dudburon
D) Zinapoya
20. Chizmada nima tasvirlangan ?
A) O`lcham strelkasi
B) Balandlik belgisi
S) Chuqurlik belgisi
D) Pozitsiya nomerini ko`rsatuvchi belgi
96
JAVOBLAR
9-sinf
Chizmachilik 1- chorak
S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
J B S S D B S S D B S S S D S A D S D S B
9-sinf
Chizmachilik 2- chorak
S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
J B S D S A D S S B S A A B S D S B A S D
9-sinf
Chizmachilik 3- chorak
S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
J B S B A A A B D A B S A A D S S A D A B
9-sinf
Chizmachilik 4- chorak
S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
J B S D A D B S D B A B S D S S D S S S B
Do'stlaringiz bilan baham: |