1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

10-rasm. Gripp virusining sxematik diagrammasi: 

---

 
 
101 
1-gemoagglyutinin; 2-neyraminidaza fermenti; 3-lipid qobig‘i; 4-RNKning 
polinukleotid zanjiri; 5-oqsilli qobig‘i. 
OITS virusining tuzilishi
. 1983 yili L. Montane OITVni retroviruslarga 
kirishini aniqladi. Retroviruslar lipid qobiqqa ega bo‘lib, 
genomi RNK
tipida. 
Virion tarkibida "
qaytalama transkriptaza"
fermenti bo‘lib (hozirgi kunda yana 
ikkita ferment borligi aniqlandi), u virus RNK sidan DNK nusxalar (k-DNK) 
sintez qiladi va kasal odam hujayrasi genomiga joylashadi. 
Virion sferik shaklda bo‘lib, ancha murakkab tuzilishga ega, markazida 
virus genomiga ega 
nukleoid va ichki oqsillar (r-7, r-9)
mavjud. Virus genomi 
esa ikki mustaqil zanjirdan iborat. Virus nukleoidi oqsil kapsulasi bilan o‘ralgan. 
Virionning tashqi qavati ikki qavatli 
lipid membranadan 
iborat bo‘lib, bu 
qavatga virus hujayradan chiqish jarayonida o‘raladi. Virion tarkibida yana 
membrana bilan bog‘liq
glikoproteid gr-41
(uglevod qismining molekula 
massasi 41 kD ga teng) bo‘lib, u tashqi glikoproteid 
gr-120
(virion o‘simtalari 
tarkibidagi glikoproteid) bilan bog‘langan. O‘simtaning balandligi 9 nm va 
diametri 15 nm. 
Elektron mikroskopda OITV buyraksimon shaklga ega bo‘lib, zarrachaning 
markazida 
o‘roqsimon yadrosi
bor. OITV ning diametri 100 - 140 nm. Virus 
zarrachalari har xil kattalikda bo‘lishi mumkin (85 - 200 nm). 
Elektroforez yordamida OITV tarkibida molekula massasi 24 - 25 (r - 24), 
16-18 (r-16), 12-13 (r-12) bo‘lgan oqsillar borligi aniqlandi. Demak, gr -120 
virion tarkibiga kiradi, gr-41 esa ikki qavatli lipid qobiqni teshib o‘tib, tashqi 
tomondan gr-120 bilan birikadi, ichki tomondan halqa uchastkalarga "virus 
skeleti" mahkamlangan bo‘ladi. 
Viruslarni ontogenezida ikki bosqichni – hujayradan tashqaridagi virus va
hujayra ichidagi siklni farqlanadi va shunga mos ravishda virusni ikki formadagi 
hayot faoliyati – virion va vegetativ shaklda bo‘lishi mumkin. 
Virion o‘z arxitekturasiga ega, virus nuklein kislotasini saqlash va sezgir 
hujayraga o‘tkazish xususiyatiga egadir. Uning ultrastrukturasini tushunish 
uchun