1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
149 
Virus DNK si sintezi uchun kerakli substrat bo‘lib hujayra DNK si ham 
ishlatilishi mumkin. Hujayra DNK si dezoksiribonukleotidmonofosfatgacha va 
dezoksiribonukleozidlargacha 
gidrolitik 
parchalanadi 
va 
ular 
keyin 
trifosfatlargacha fosforirlanadi. 
Virus DNK asi uchun substrat manbasi bo‘lib hujayra ribonukleotidlari 
ham ishlatilishi mumkin. 
Virus informatsion RNKsi 
YUqorida ko‘rsatilgandek virus hujayraga kirgandan so‘ng hujayrada 
avval sintezlanmagan yangi fermentlar sintezlana boshlaydi. Demak virus DNK si 
hujayrani yangi ferment sintez qilishga o‘rgatishi kerak bo‘ladi. YAngi ferment 
bu aminokislotalar ketma-ketligi aniq bo‘lgan ferment oqsilidagi polipeptidlar 
zanjiridir. Polipeptidlarni ketma-ketligi haqidagi axborot virus DNK sining bir 
uchastkasidagi nukleotidlar ketma-ketligida kodlangandir. M., oksimetilaza 
fermentining shifrlangan sxemasi T-juft faglarning DNK sida kodlangandir. 
DNK ni oqsil sintezlanadigan ribosoma tushunishi uchun informatsion (vositachi 
– mesenjer
) 
m- RNK mavjud.
mRNK ning nukleotid ketma-ketligi unga 
komplementar bo‘lgan virus DNKsidagi nukleotidlar ketma-ketligi orqali 
beriladi. O‘z navbatida mRNK ribosomada sintezlanadigan polipeptid zanjiridagi 
aminokislotalar ketma-ketligini aniqlaydi. Fag bilan kasallangan hujayradagi 
virus spetsifik mRNK oksimetilazani hosil qiladi. 
 Virus DNK si sintezining fermentlari
Ikki guruh fermentlar mavjud. Birinchi guruhi - substratlarni yagona DNK 
ning polinukleotid zanjiriga birlashtiruvchi fermentlar va ikkinchi guruhi – 
sintezlangan DNK zanjirini qo‘shimcha modifikatsiyalovchi fermentlar.
Hujayradagi bor substratlar yordamida qiz virus (hujayra) DNK asini 
quradigan ferment – DNK-polimeraza fermenti deb ataladi. DNK ning sintezida 
bu fermentdan tashqari har xil funksiyalarni bajaradigan kompleks fermentlar 
sistemasi ishtirok etadi. Demak, birinchisi har bir DNK zanjiriga komplementar 
polidezoksiribinukleotid zanjirni tiklaydigan DNK polimeraza fermenti bo‘lsa, 
ikkinchisi endonukleazaga o‘xshash funksiyani bajaradigan ferment bo‘lib, DNK 
molekulasidagi fosfodiefir skeletiga bittadan ajratadigan-uzadigan (vnosyaщie 
odinochne razrv) ferment. Uchinchisi polinukleotidligaza fermenti bo‘lib DNK 
zanjirini ichida fosfodiefir bog‘larini ulash funksisini bajaradi. SHuningdek yana 
boshqa fermentlar ham bo‘lishi ehtimoldan xoli emas. Virus bilan kasallangan 
hujayradagi DNK- polimeraza virus bilan kasallanmagan hujayradagiga 
qaraganda katta farq qiladi. Hujayra DNK- polimerazasi va virus DNK- 
polimerazalari ingibitorlarga nisbatan hamda immunologik spetsifikligiga qarab 
xar xil sezgirlikga ega va h. 
Ikki spirallik virus DNK si sintezida matritsa. 
Viruslar ko‘payganda paydo bo‘lgan avlodida avvalgi ona virus 
zarralaridagi belgilar mavjud bo‘lishi kerak. Hujayra DNK sida virus DNK siga 
mos uchastkalarni yo‘qligi sababli matritsalik funksiyani faqat xujayrani 

---