1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

PR 
(jamoatchilik 
bilan aloqalar)
 
Aniq, dolzarb axborotlarning davriy 
uzatilishi 
Tovar va uni ishlab chiqaruvchilar 
to‘g‘risida doimiy axborot beradi 
Iste’molchilar 
Refererent 
guruhlar 
Savdo xodimlari 
va vositachilar 
REKLAMA 
Haridorlarni motivatsiyalash 
Iste’molchilarga texnik yordam 
ko‘rsatish 
Tovarning sifat xususiyatlarini ochib 
beradi 
Muloqot va hamkorlikka yo‘naltirilgan 
axborot 
Iste’molchilar 
Iste’molchilar va 
refererent 
guruhlar 
Savdo xodimlari 
va vositachilar 
SOTISHNI 
RAG‘BATLAN-
TIRISH 
Aniq yo‘naltirilgan va ma’lum naflilikni 
taklif qilish 
Shaxsiy motivatsiyalash 
Qisqa muddatda faol hamkorlik qilishga 
yo‘naltirilgan 
Iste’molchilar 
Refererent 
guruhlar 
Savdo xodimlari 
va vositachilar 

---

98 
matbuot orqali gazeta, jurnallar yoki alohida varaqalar shaklda chiqariladi. 
Sotishni rag‘batlantirish vositalari qo‘yilgan maqsaddan kelib chiqqan holda 
quyidagi uchta guruhga ajratilishi mumkin: 
1)
Narx bo‘yicha taklif berish (pasaytirilgan narxlarda sotish, imtiyozli 
kuponlar, narx chegirmasi orqali savdo qilish imkonini beruvchi talonlar); 
2)
Moddiy shakldagi taklif (mukofot, tovar namunalari); 
3)
Faol takliflar (tanlovlar, o‘yinlar, lotereyalar) 
4.3-jadval 
Sotishni rag‘batlantirishning asosiy vositalari 
Ta’sir ko‘rsatish ob’ektlari 
Savdo xodimlari 
Vositachilar 
Iste’molchi 
mukofotlar; 
tanlovlar; o‘yinlar; 
moddiy 
rag‘batlantirish. 
narx chegirmasi orqali savdo 
qilish imkonini beruvchi 
talonlar; narx chegirmalari; 
pasaytirilgan narxlarda 
sotish; tovar namunalari; 
tanlovlar; o‘yinlar. 
narx chegirmasi orqali savdo qilish 
imkonini beruvchi talonlar; 
pasaytirilgan narxlarda sotish; tovar 
namunalari; tovarlarning 
qo‘shimcha miqdorini bepul berish; 
kelgusida takror foydalanish 
mumkin bo‘lgan maxsus o‘ramlar 
Sotishni rag‘batlantirish turlarini ularning ta’sir ko‘rsatishi va kelib chiqishiga 
ko‘ra quyidagi tasniflarga ajratish mumkin: 
1.
 
Umumiy rag‘batlantirish.
Sotish joyida qo‘llanilib, savdoni jonlantirish 
uchun xizmat qiladi. Bunda bir vaqtning o‘zida pasaytirilgan narxlarda sotish, 
tanlovlar; o‘yinlar tovar namunalari degustatsiya, maxsus kiyimlar bilan boshqacha 
kiyinish, savdo zallarini tantanalarga xos bezatish, e’lonlar, reklama murojaati, 
shuningdek, varaqalar, narx chegirmasi orqali savdo qilish imkonini beruvchi talonlar 
qo‘llaniladi. 
2.
 
Tanlanma rag‘batlantirish.
Tovarlarni maxsus vitrinalarga emas, balki olish 
uchun qulay bo‘lgan joylarga joylashtirishdan iborat. Sotishni rag‘batlantirishning 
bunday usulida shuningdek tovarlarni maxsus chakana savdo stolchasi va 
harakatlanuvchi aravachalarga joylashtirish ham mumkin [19,18]. 
3.
 
Individual rag‘batlantirish.
Tovarlarning ko‘rgazma zallari, savdo zallarida 
ishlab chiqaruvchi tomonidan individual tarzda qo‘llaniladi. Bunda reklama e’lonlari, 
turli ko‘rsatkichlar, bayroqchalar muayyan tovarlarga nisbatan rag‘batlantirish 
qo‘llanilishidan dalolat beradi. bunda magazin peshtaxtasi yonida to‘xtagan 
iste’molchilarga pasaytirilgan narxlarda sotish, tanlovda ishtirok etish, o‘yinlar, 
mukofot va boshqalar taqdim etiladi.